Help, onze groene energie voor 2023 is alweer op
Het jaar 2023 is nog maar net twee maanden onderweg, of het is alweer Green Energy Day. Alle groene energie die we dit jaar produceren, is vandaag alweer ‘op’. Dat betekent dat de rest van het jaar alles per saldo op fossiele energie draait en we de rest van het jaar dus roofbouw op Gods schepping plegen. Er is kortom nog heel veel werk te verzetten om van onze fossiele verslaving af te komen, recht te doen aan de zorg voor ons ‘gemeenschappelijk huis’ en ervoor te zorgen dat Green Energy Day niet op 2 maart, maar op 31 december valt.
Om dat in Parijs afgesproken doel in 2050 te bereiken moet Green Energy Day ieder jaar 12 dagen opschuiven. Dat redden we echter nog niet. Vorig jaar schoven we slechts 5 dagen op en dit jaar 9 dagen. Een forse tempoversnelling weliswaar, maar meer snelheid is geboden bij het bouwen van windmolens, het boren naar aardwarmte en het verzwaren van ons elektriciteitsnet. Maar de eerste en meest logische stap om Green Energy Day vooruit te duwen is nog altijd zorgen dat onze energievraag minder groot wordt. De beste energie is immers bespaarde energie.
En energie besparen is urgenter dan ooit. Uit recent onderzoek van TNO bleek dat de enorme stijging van de gasprijs heeft geleid tot 90.000 huishoudens extra in energiearmoede, waarmee er eind 2022 ruim 600.000 huishoudens in ons land in energiearmoede leefden, waaronder steeds meer gezinnen met kinderen. En dat waren er zonder de steunmaatregelen van het kabinet 400.000 huishoudens meer geweest. Er is dan ook op ongekende wijze ingegrepen. Eerst met tal van verlagingen in de energiebelastingsfeer en met energietoelages voor huishoudens met lage inkomen en dit jaar met het prijsplafond. Tegelijk, deze maatregelen hebben sterk het karakter van hozen, terwijl het schip zo lek als een mandje is. Energiearmoede is namelijk niet alleen een kwestie van een laag inkomen, maar vooral ook van een energetisch slecht huis. 7 op de 10 huishoudens in armoede wonen in een energetisch gezien zeer slechte woning. Nu het aannemelijk is dat energieprijzen nog jarenlang relatief hoog zullen blijven, is het met grote spoed zorgen voor verduurzaming van woningen kortom een zeer urgente opgave. Anders gezegd: wel of niet een goed geïsoleerd huis, dat is de kwestie. Tegen energiearmoede, tegen klimaatverandering en voor een sneller opschuivende Green Energy Day.
Als raadslid heb ik me jarenlang verbaasd dat er wel veel terechte aandacht en geld ging naar duurzame energie, maar er zo weinig werd geïnvesteerd in energiebesparing, in het beter isoleren van woningen. Het was jarenlang een thema waar politici niet voor warm leken te lopen. Terwijl, en dat hoef ik u niet uit te leggen, koude, tochtige, vochtige en beschimmelde woningen ongezond zijn voor jong en oud. Met deze woningen en bewoners voor ogen heb ik dan ook anderhalf jaar geleden met een manifest het initiatief genomen tot het Nationaal Isolatieprogramma, samen met enkele collega’s en maatschappelijke partners. En het is zelfs gelukt om daarvoor al meer dan 4 miljard euro extra voor opzij te zetten.
Er zijn dan ook subsidies en regelingen voor van alles en nog wat. Terwijl een woningeigenaar die tevreden constateert dat zijn zonnepanelen gisteren de hoogste opbrengst van het jaar hebben geboekt en de mogelijkheid heeft om de rekening van een sowieso rendabele extra isolatiemaatregel te betalen, die subsidie waarschijnlijk helemaal niet nodig heeft. Tegelijk komt de straat-voor-straat-aanpak om de energetisch slechtste huizen van onze armste dorps- en stadgenoten als eerste aan te pakken nog te weinig van de grond. En dat was wel het belangrijkste doel van het Nationaal Isolatieprogramma. Te meer omdat mensen in energiearmoede, of zij die net aan hun energierekening nog kunnen betalen, hun woning vaak helemaal niet kunnen verduurzamen. Omdat ze het geld niet hebben, huurder zijn of in een oud appartement wonen en afhankelijk zijn van een woningcorporatie, onwillige huurbaas of vereniging van eigenaren of omdat ze vanwege alle overlevingsstress helemaal niet bij machte zijn om daarover na te denken. De ChristenUnie roept het kabinet dan ook op om samen met provincies, gemeenten, maatschappelijke partners en marktpartijen alles op alles te zetten om het isolatietempo te verdrievoudigen door met voorrang in te zetten op de straat-voor-straat-aanpak, verhuurders continu achter de vodden te zitten en het moeizame verduurzamingsleven van verenigingen van eigenaren minder zuur te maken.
Op deze Green Energy Day 2023 is het goed te beseffen dat de energietransitie niet alleen maar een technische transitie is, waarbij we in ijltempo windmolens bouwen, zonnepanelen installeren en elektriciteitsnetten verzwaren. Het is allereerst een sociale transitie, waarbij we niemand aan haar of zijn lot willen en mogen overlaten. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid benadrukte twee weken terug nog het belang van een eerlijke energietransitie in haar studie ‘Rechtvaardigheid in klimaatbeleid’. Dat begint ermee dat we mensen met vaak lage inkomens niet in de kou laten zitten, maar hun huizen als eerste isoleren. Dat is klimaatrechtvaardigheid. Dat is de eerste stap om Green Energy Day in 2024 en verder zo veel mogelijk dagen op te laten schuiven. Immers, zorg voor de schepping en omzien naar mensen in nood gaan hand in hand.
