Eerlijker pensioen voor elke generatie
Het hoogtepunt van deze maand en misschien wel dit jaar. Zo noem ik het pensioenakkoord. Ik ben er oprecht dankbaar voor!
Wel zijn er een paar belangrijke groepen die extra aandacht nodig hebben in de uitwerking. Vandaag zal ik in het debat in de Tweede Kamer aandacht vragen voor de jongste generaties, voor de zzp’ers en voor kwetsbare weduwen.
Ik weet dat er veel vragen zijn over de herziening van het pensioenstelsel. Wat betekent dit akkoord? Waarom is de ChristenUnie zo positief? Daar ga ik graag op in.
Allereerst hoe het was.
Ons pensioensysteem was lange tijd het beste ter wereld. Naast de AOW die jaarlijks door de belastingbetaler wordt opgebracht, betalen veel werknemers mee aan een pensioenfonds, waardoor ze na hun werkzame leven aanvullend pensioen ontvangen. Het zijn de twee manieren waarop mensen een financiële bodem krijgen onder hun oude dag.
Maar dit systeem is dringend aan onderhoud toe. Het is namelijk ingericht op een maatschappij waarin mensen hun leven lang bij dezelfde baas blijven werken. En dat is tegenwoordig al lang niet meer zo: mensen wisselen vaker van baan. Bovendien worden veel mensen (tijdelijk) zelfstandig ondernemer en betalen in die periode ook niet mee aan het systeem.
En door het steeds grotere aandeel hoger opgeleiden gaan steeds meer mensen later werken en zij betalen dus minder jaren pensioenpremie, maar zij worden gemiddeld wel ouder en krijgen dus meer pensioen. Het systeem stokt dus.
Daarnaast is er sprake van vergrijzing: we krijgen minder kinderen en daardoor zijn er verhoudingsgewijs meer ouderen waar een steeds kleiner aantal jongeren voor moet betalen. De huidige en toekomstige generaties werkenden dragen dus steeds meer pensioenpremie af, maar krijgen straks een steeds kariger pensioen. Dat is onrechtvaardig. Jongeren zouden de dupe zijn van dit scheefgegroeide systeem.
Tot slot is de economie in een tijd van lage rente terechtgekomen. Pensioenfondsen moeten daardoor heel veel geld achter de hand houden om nu en in de toekomst aan alle pensioenaanspraken te kunnen voldoen. Deze buffer is niet echt van iemand, maar toch mag die niet worden uitgegeven omdat het huidige pensioencontract zekerheid belooft aan de pensioendeelnemers. Daardoor zijn de pensioenen al jarenlang niet geïndexeerd en er dreigen zelfs kortingen.
Ik snap dus best dat het vertrouwen in het pensioenstelsel tanende was. Het werkte minder goed in deze tijd dan toen het decennia geleden bedacht werd. Een systeem dat goed en rechtvaardig was, werd steeds duurder en steeds onrechtvaardiger.
In het akkoord dat nu is gesloten, zijn een paar wissels omgezet. We gaan naar nieuwe vormen van pensioenopbouw. In het nieuwe systeem wordt je premie straks persoonlijker en dus meer voor je eigen pensioen gebruikt. Er ontstaat dus een meer directe relatie tussen je inleg nu en de uitkering later. Zo krijgen jongeren meer perspectief op een eerlijk pensioen.
In de overgangsfase zorgt deze verandering in het systeem voor bepaalde leeftijdsgroepen wel voor een gat in de pensioenopbouw. Met name voor 40-ers en 50-ers, die in de tweede helft van hun carrière niet veel jaren meer hebben waarover hun inleg zal renderen. We gaan dus wel over naar een persoonlijker en rechtvaardiger systeem, maar in de overgang mag deze groep niet de dupe worden.
Ik vraag de minister hoe hij de effecten voor deze groep wil opvangen. Sommige pensioenfondsen hebben mogelijkheden om te compenseren en anderen minder of niet. De inzet voor de ChristenUnie is dat bij de uitwerking ook aan deze groep recht wordt gedaan.
Voor ouderen en gepensioneerden is de herziening positief. Zij krijgen eerder zicht op verhoging van hun pensioenuitkering. En dankzij het akkoord kunnen ze met pensioen gaan met de gedachte dat het nieuwe systeem ook recht zal doen aan hun kleinkinderen. Jongeren krijgen een persoonlijker pensioen, dat inzichtelijker is en een betere kans op rendement heeft – maar (dat zij gezegd:) ook met minder zekerheid dan het zo op papier ultra-zekere ‘oude’ pensioen.
Wie meer wil weten over de impact op de generaties kan dit artikel lezen. Zeer inzichtelijk: https://www.trouw.nl/samenleving/de-25-jarige-de-45-jarige-of-de-65-jarige-wie-betaalt-het-meest-voor-het-nieuwe-pensioenstelsel-~a4158469/
Kortom: Voor de ChristenUnie staat voorop dat we een pensioensysteem willen dat recht doet aan iedere generatie. Dit akkoord is een reuzestap in die richting.
In het akkoord werden ook andere belangrijke afspraken gemaakt.
Omdat we in de gelukkige omstandigheid zijn dat Nederlanders steeds ouder zijn, is jaren geleden al besloten om de AOW leeftijd mee te laten stijgen met de levensverwachting. Een stap om het systeem betaalbaar te maken. Maar de afgesproken stijging was te scherp. Velen vreesden niet gezond hun pensioen te halen.
In het nieuwe akkoord is daarom afgesproken dat de stijging van de AOW leeftijd wordt beperkt. Dit zorgt ervoor dat oudere werknemers eerder zicht op pensioen krijgen, en dat de stijging van de AOW-leeftijd ook voor komende generaties behapbaar blijft. Hier is ontzettend veel geld mee gemoeid: de tragere stijging van de AOW-leeftijd kost zo'n 3,2 miljard euro per jaar dat Nederlanders samen gaan betalen. Ik benadruk dit nog maar eens om aan te geven hoe fors het pakket is dat het kabinet hier op tafel heeft gelegd om ouderen te ontzien.
Een andere belangrijke afspraak is het akkoord over een betere bescherming van zzp’ers bij arbeidsongeschiktheid. Dat is een langgekoesterde wens van de ChristenUnie. Hiermee wordt de kloof tussen werknemers en zzp’ers kleiner. Zzp’ers krijgen meer zekerheid, en we voorkomen dat er op dit soort cruciale arbeidsvoorwaarden een race naar beneden ontstaat.
Sommige zzp-ers maken zich bezorgd, omdat ze weten hoe duur een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp-ers nu is. Maar omdat het verplicht wordt, is de bedoeling dat het veel goedkoper gaat worden. Daarom vraag ik de minister hoe hij de uitwerking van deze arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers ziet. Hoe gaan we zorgen dat dit een betaalbaar en toegankelijk product wordt voor iedereen?
De ChristenUnie vindt het ook belangrijk dat het nabestaandenpensioen daadwerkelijk goed wordt geregeld. Nabestaanden, en in de meeste gevallen zijn dit weduwen, worden naast hun verlies vaak ook nog eens geconfronteerd met een enorme terugval in inkomsten. Er is nu teveel onduidelijkheid als het gaat om nabestaandenpensioen en er zijn forse verschillen tussen fondsen. Dit kan gemakkelijk leiden tot schrijnende situaties, zoals we in de praktijk regelmatig zien. Ik wil van de minister weten hoe dit belangrijke onderwerp in het vervolg een plek krijgt en hoe het pensioenstelsel recht doet aan nabestaanden.
Er blijft dus de komende tijd genoeg werk te doen in de uitwerking van de afspraken. De ChristenUnie zal oog hebben voor de middengroepen, voor de kwetsbaren en voor de jongeren die onze toekomst gaan bouwen. Maar de stap vooruit is groot en die steunen we van harte.
Tot slot is het - naast de inhoud - ook echt winst dat de partijen in de polder het eens werden. We vreesden vaak dat het niet zou lukken. Dit was echt een van de laatste kansen voor het redelijke en moedige midden om een akkoord te sluiten in het belang van Nederland. Dan zitten er compromissen in, maar het geheel is een stap vooruit.
Dat stemt hoopvol voor de toekomst van de polder en daarmee voor ons land.
