Wij zijn allemaal Jos Wienen (ND-column)
Door wie Jos Wienen bedreigd wordt, weet ik niet. Maar dát de burgemeester van Haarlem bedreigd wordt, is wel duidelijk. Waar hij nu verschijnt of vergadert, staan zwaarbewapende beveiligers bij hem in de buurt.
Hij heeft nu zelfs moeten onderduiken. Als een burgemeester in oorlogstijd. Omdat hij een burgervader is die pal staat voor de vrijheid van onze rechtsstaat en voor de veiligheid van de Haarlemmers. En omdat hij vanwege die taak nu zijn leven niet zeker is, weet je dat er iets gruwelijks mis is in Haarlem en wijde omstreken.
Jos Wienen is niet alleen. Zaterdag hoorde ik journalist Jan Tromp op Radio 1 vertellen hoe recent ook andere burgemeesters en een officier van justitie beveiligd moesten worden. Burgemeesters hadden Tromp verteld over de vermenging van onder- en bovenwereld en dat ze soms niet langer kunnen instaan voor de onkreukbaarheid van hun eigen wethouders.
Zeker de drugsmaffia is een grote bedreiging voor de hoeders van de wet. Burgemeesters kunnen via het bestuursrecht drugspanden sluiten en malafide ondernemers vergunningen ontzeggen. En dat hindert een maffia die tot steeds meer in staat is en voor steeds minder terugdeinst.
Eerder al vertelde Jan Tromp hoe een burgemeester die ‘s avonds het lampje naast z’n bed uitdeed een sms’je van een onbekend nummer kreeg met de tekst: ‘Welterusten.’ Oftewel, we weten waar je woont, we zijn in de buurt en we kunnen je iets aandoen. Dit soort bedreigingen is de bijl aan de wortel van onze rechtsstaat.
Dit weekend stonden honderden Haarlemmers op het plein bij het stadhuis om hun burgemeester een hart onder de riem te steken. Prachtig. Toen Jos Wienen daar verscheen, viel een hartverwarmend applaus hem ten deel. Als je aan Jos Wienen komt, kom je aan onze rechtsstaat en daarmee aan ons allemaal. De vrouwen en mannen die de publieke zaak dienen, kunnen dat alleen maar doen als dat door het publiek gesteund wordt. Daarom was dat applaus op dat plein in Haarlem zo belangrijk.
Als je de publieke zaak dient – recht spreekt, wetten maakt of handhaaft – krijg je vaker kritiek dan applaus. En dat is prima. Mensen met macht en met een publieke verantwoordelijkheid moeten kritisch worden gevolgd. Dat is de plicht van een vrije pers en van zelfstandig nadenkende burgers. Want macht en publieke verantwoordelijkheid zijn gekregen van – zo geloof ik – God en van burgers die hun politici kiezen en weer kunnen wegstemmen. Macht en verantwoordelijkheid krijg je dus nooit per blanco cheque. En toch. De dagelijkse stroom aan verdachtmakingen, haatmail en zelfs bedreigingen waar elke enigszins bekende politicus mee te maken heeft, hebben weinig van doen met gezonde kritische zin jegens ambtenaren, politici en bestuurders.
Zaterdagochtend vertelde Jan Tromp hoe er in delen van onze samenleving een draagvlak is gegroeid voor bedreigingen van burgemeesters zoals Jos Wienen. Met die mentaliteit heb je het recht om elke publieke functionaris die jou in de weg staat opzij te duwen. Niet goedschiks, dan maar kwaadschiks. In dat wereldbeeld zijn alle politici zakkenvullers en plucheplakkers.
De dagelijkse beschimpingen van dienaars van de publieke zaak scheppen een klimaat waarin de stap naar bedreigingen en intimidatie steeds kleiner wordt. Zelfs politici doen aan die beschimpingen mee. Dan praten ze over collega’s als ‘de hoge heren in Den Haag’ of nog veel erger dan dat. Alsof ze zelf zondeloos op de maan aan het toekijken zijn hoe andere politici er op aarde een bende van maken.
Met veel van m’n collega’s ben ik het geregeld zwaar oneens en voer ik soms stevige debatten. Maar wel met respect voor hun oprechte inzet voor de samenleving die van ons allemaal is.
Als je aan Jos Wienen komt, kom je aan onszelf. Als de vrije, democratische rechtsstaat je lief is en een burgemeester wordt bedreigd, weet je dat wij allemaal Jos Wienen zijn. En let je voortaan iets meer op je woorden.
(Deze column verscheen vandaag in het Nederlands Dagblad)
Foto: Michielverbeek | https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Haarlem,_het_stadhuis_RM19255_foto4_2015-01-04_12.14.jpg
