Veelgestelde vragen over de pensioenwet

Ons pensioensysteem was lange tijd het beste ter wereld. Naast de AOW die jaarlijks door de belastingbetaler wordt opgebracht, betalen veel werknemers en hun werkgevers premie aan een pensioenfonds, waardoor ze na hun werkzame leven aanvullend pensioen ontvangen. Het zijn de belangrijkste twee manieren waarop mensen een financiële basis hebben voor hun oude dag.

Het stelsel is echter dringend aan modernisering toe. Onze samenleving vergrijst. Daarnaast is het stelstel namelijk ingericht op een maatschappij waarin mensen hun leven lang bij dezelfde baas blijven werken. En dat is tegenwoordig al lang niet meer zo: mensen wisselen vaker van baan. Tevens betalen in het huidig stelsel in principe praktisch geschoolden voor de pensioenen van theoretisch geschoolden. Daarnaast doen pensioenfondsen een belofte over de hoogte van het pensioen aan de mensen die deelnemen aan het fonds. Dit betekent ook dat de pensioenfondsen grote buffers moeten aanhouden om deze beloftes waar te kunnen maken voordat er sprake kan zijn van indexering.

Tegenover deze beloftes staat één gezamenlijke pot met geld. Dit leidt tot discussie binnen het pensioenfonds over wie welk deel van de gezamenlijke pot krijgt. Gepensioneerden willen niet dat hun pensioen wordt gekort wanneer een fonds onvoldoende geld in kas heeft, jongeren zijn bang dat ‘hun’ geld wordt opgemaakt door indexatie. Kortom: het huidig stelsel zorgt dus voor discussies tussen generaties.

Een hogere rekenrente brengt grote risico’s met zich mee: de pensioenfondsen zouden zichzelf dan te rijk rekenen. Op korte termijn kunnen pensioenfondsen meer geld uitgeven en indexeren. De financiële positie van de pensioenfondsen wordt dan echter feitelijk niet beter, maar er worden wel direct hogere pensioenen uitgekeerd. Dit gaat ten koste van het vermogen dat voor de pensioenen van (jongere) werkenden is bedoeld. De risico’s en de rekening worden dan bij toekomstige generaties neergelegd. Het gaat uit van de valse veronderstelling dat er in de toekomst hoge rendementen zullen worden behaald. Niemand kan echter in de toekomst kijken en de risico’s hiervan zijn onverantwoord. Het brengt meer onzekerheid ten aanzien van de lange termijn houdbaarheid, biedt weinig solidariteit tussen generaties van het pensioenstelsel en is daarmee geen alternatief voor het wetsvoorstel dat voorligt.

In het oude systeem zitten de pensioenaanspraken in een grote pot. Als het geld wordt meegenomen (wordt ingevaren) wordt die gemeenschappelijke pot verdeeld over de deelnemers van het pensioenfonds. In het nieuwe systeem heeft namelijk iedereen een eigen deel van de pot. Dat is prettig, want zo wordt duidelijker welk bedrag voor jou persoonlijk is gespaard.

Dit geld moet eerlijk verdeeld worden. Werkgevers en werknemers (sociale partners) moeten hiervoor afspraken maken. Zij kunnen besluiten om de generatie die nadeel ondervindt aan het afschaffen van de huidige systematiek (de zogenaamde ‘doorsneepremie’) te compenseren of om ruimte te maken voor extra indexatie voor gepensioneerden. In de wet zijn ook waarborgen ingebouwd zodat er bijvoorbeeld niemand op achteruit mag gaan als er mensen in dezelfde pensioenregeling op vooruit gaat.

De huidige extreme inflatie is zowel in het oude als het nieuwe stelsel een grote uitdaging. Het holt de koopkracht van gepensioneerden uit. Daarom worden er door het kabinet ook maatregelen genomen om de koopkracht te verbeteren.

Groot voordeel van het nieuwe stelsel is juist dat de gevoeligheid voor de rente afneemt. Het nieuwe stelsel biedt goede mogelijkheden die de uitkering van gepensioneerden voor te grote schommelingen beschermen. Ook in het huidige stelsel lag pensioenverlaging op de loer; alleen tijdelijke extra versoepelingen vanwege de uitzonderlijke economische omstandigheden hebben dat voorkomen.

Deze kritiek nemen we serieus. Pensioen is voor veel mensen cruciaal voor hun bestaanszekerheid. Wij snappen dat het spannend is omdat er geen zekerheid kan worden gegeven over hoe hoog de uitkering in het nieuwe stelsel precies wordt. Tegelijkertijd moeten we ook eerlijk zijn: het huidig stelsel biedt die zekerheid ook niet. Door de gegarandeerde pensioenen moeten de pensioenfondsen heel grote buffers aanhouden om aan deze verplichtingen te kunnen voldoen. Dit zorgt er echter voor dat indexatie al jarenlang uit zicht is. Dit is ook een grote onzekerheid voor jong en oud. Tevens is het wettelijk kader van de WTP ook een begin van een veel langer proces. De transitie zal 4 jaar in beslag nemen en in deze jaren kan de Kamer met sociale partners continue blijven sturen zodat de gewenste doelstellingen ook behaald worden.