Het hoger onderwijs in Nederland is over het algemeen van goede kwaliteit, maar staat wel onder druk. Het aantal studenten aan Nederlandse universiteiten is sterk toegenomen en daarmee ook de werkdruk van docenten. Studeren in het hoger onderwijs – in wo of hbo - moet bijdragen aan de vorming van de student, niet aan de prestatiecultuur in een opgejaagde samenleving. Nederland moet blijven investeren in hoger onderwijs en deze dienstbaar maken aan de transities die nodig zijn vanwege de grote uitdagingen van onze tijd. Er zijn investeringen nodig voor het welzijn van studenten, docenten en onderzoekers.

Ontwikkel een visie op opleiden. Het hoger onderwijs in Nederland heeft een hoge standaard. De kwaliteit staat onder druk door toenemende aantallen studenten, vooral aan de universiteiten. Nederland heeft niet alleen wetenschappelijk geschoolden nodig, maar ook mensen met een middelbare en hogere beroepsopleiding. Er komt een visie op de relatie tussen maatschappelijke en economische behoeften en benodigde opleidingen in Nederland. Dit wordt onderdeel van een agenda voor de toekomst. Hierbij wordt gelet op de regionale betekenis van instellingen bijvoorbeeld in Groningen, Middelburg, Maastricht en Enschede.

Reserveer extra middelen voor wetenschap en onderzoek. Investeringen in wetenschap en onderzoek zijn nodig als we ons als land willen blijven ontwikkelen. Innovaties zijn nodig om te komen tot de omslag naar een ecologisch verantwoorde economie en duurzame manieren van samenleven, consumeren en produceren. De Nederlandse Wetenschapsagenda weerspiegelt deze accenten en de urgentie ervan.

Breng de bekostiging van het hoger onderwijs op orde. Er komt een beter en rechtvaardiger systeem om instellingen in het hoger onderwijs te financieren. In de nieuwe bekostiging worden studentenaantallen minder belangrijk, de vaste voet van instellingen groter en de variabele voet kleiner. Er is in het bijzonder aandacht voor startende academici.

Laat het binaire stelsel intact. Het stelsel met zowel universiteiten als hbo-opleidingen blijft gehandhaafd. Nederland heeft academici nodig van hoog niveau, die bedreven zijn in wetenschappelijk onderzoek, en daarnaast hoger opgeleiden in een beroep of beroepssector. Dit onderscheid is zinvol en doet recht aan de verschillende talenten van mensen. Het onderzoek in het hbo is praktijkgericht met het oog op het beroepenveld.

Erkennen en waarderen verder doorvoeren. Universiteiten hebben een goed begin gemaakt met een nieuwe systematiek van het waarderen van academische prestaties. Dat vermindert de werk- en prestatiedruk en brengt duidelijkheid en rust op de werkvloer. Het is van belang dat er diverse carrière-paden te bewandelen zijn, waarbij goed onderwijs even hoog kan scoren als goed onderzoek. Zo worden academische professionals ondersteund.

Verweef onderzoek, onderwijs en valorisatie. Terecht is er veel aandacht voor de innovatieve en maatschappelijke betekenis van hoger onderwijs en onderzoek. Nieuw is het grote accent op valorisatie, de verbinding van wetenschappelijk onderzoek met maatschappelijke opgaven. Deze ontwikkeling brengt kennis en wetenschap dichter bij de samenleving en verdient steun bij de financiering van onderzoek.

Behoud het bindend studieadvies. De ChristenUnie is geen voorstander van een drastische verlaging van het aantal studiepunten voor het bindend studieadvies. De studeerbaarheid, aanpak van prestatiedruk en mentaal welbevinden moeten voorop staan. De keuze om eventueel het aantal punten te verlagen moet aan de universiteiten en hun medezeggenschapsorganen worden gelaten. Het in normaal tempo (nominaal) studeren en de kwaliteit van opleidingen moet leidend blijven.

Studentenwelzijn. Studentenwelzijn is een aandachtspunt voor alle instellingen, zeker na de geleerde lessen uit de coronatijd. Van instellingen wordt gevraagd hier gericht beleid voor te ontwikkelen. Alle instellingen kennen een laagdrempelige psychologische hulpverlening voor studenten. Het profileringsfonds moet beter worden ingezet voor studenten die door bijzondere omstandigheden studievertraging oplopen. Er is gerichte aandacht voor de studeerbaarheid van opleidingen en ongezonde prestatiedruk.

Help de pech-generatie sneller van de studieschuld af. Studenten die onder het inmiddels afgeschafte leenstelsel een studieschuld hebben opgebouwd krijgen de gelegenheid met 50% korting versneld af te lossen. Hiervoor zal een regeling worden ontworpen.

Stuur op instroom internationale studenten.Universiteiten moeten sturen op de instroom van internationale studenten. Sommige universiteiten in de grensregio’s hebben veel studenten uit nabije EU-landen. Studenten van buiten de EU hebben niet dezelfde status. Nederland verwelkomt talent uit het buitenland, maar is geen (bekostigde) opleidingsplaats voor iedere student die zich meldt. Dat legt in sommige steden een te grote drukke op beschikbaar voorzieningen. Bij het ontwerp van het nieuwe bekostigingsstelsel dient hierop te worden gelet. Het aanbieden van Nederlandstalig onderwijs is in principe uitgangspunt. Universiteiten beslissen wel zelf welk deel van hun opleidingen Engelstalig is.

Ethische en brede academische vorming onmisbaar. Veel disciplines hebben zich toegelegd op verdere specialisatie van kennis en kunde. Dit heeft geleid tot een versmalling van opleidingen met een beperkte wetenschappelijke focus. De academische vorming die studenten krijgen blijft daardoor beperkt, terwijl wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen om brede bezinning vragen. De overheid gaat erop letten dat universiteiten toekomen aan de ethische en brede academische vorming.

Aandacht voor kleine studies. Zowel in het alpha- als in het beta-bereik zijn er kleine studies (talen, techniek) die in de knel komen. Toch vervullen ze een wezenlijke en onmisbare functie voor het hoger onderwijs en voor een gevarieerd aanbod van hoger onderwijs. Er is gerichte ondersteuning en ook coördinatie nodig om bepaalde disciplines, bijvoorbeeld in de geesteswetenschappen, te behouden voor Nederland.

De eigen positie en functie van levensbeschouwelijke universiteiten. De levensbeschouwelijke universiteiten (NLU) vervullen een belangrijke functie in het bestel. Zij stimuleren de ontwikkeling van levensbeschouwelijke perspectieven in onderwijs en samenleving. Garandeer stabiele financiering en toereikende middelen voor eigen onderzoek dat zich richt op de levensbeschouwelijke voorwaarden voor een veerkrachtige samenleving.