Het is in Nederland te makkelijk geworden om in een moeras van schulden te belanden. Consumenten moeten beter beschermd worden tegen het aangaan van financiële verplichtingen. Ook de overheid moet zorgen dat zij zelf minder vaak veroorzaker is van grote schulden.

Rond het innen van schulden is een volledige industrie ontstaan van incassobureaus, deurwaarders en schuldopkopers. Perverse prikkels in huidige wetgeving rond schulden en incassodienstverlening leiden tot een verdienmodel ten koste van kwetsbare mensen. Langdurige beslagleggingen van opgekochte schulden waarvan de rentelasten zo hoog zijn dat je zelfs met een modaal salaris er nooit vanaf zou kunnen komen. De schuldenindustrie is veel te ver doorgeslagen en moet een halt worden toegeroepen. Het incassosysteem moet op de schop. Het systeem is kapot en ongelofelijk duur.

Voorkomen van schulden

Een einde aan Buy Now, Pay Later (BNPL) diensten. In Europees verband pleiten we voor een verbod op BNPL-diensten. Tot die tijd nemen we forse maatregelen om de schade van BNPL-diensten te verminderen. BNPL-diensten worden onder de Richtlijn Consumentenkrediet gebracht zodat er strengere voorwaarden gaan gelden. De partijen moeten duidelijker waarschuwen over de kosten van te laat betalen. Boven een openstaand bedrag van € 100 mag geen nieuwe aankoop via BNPL geaccepteerd worden. Jongeren moeten beter beschermd worden tegen het aangaan van grote schulden bij BNPL-diensten. Hiervoor moet de leeftijdscheck écht gehandhaafd worden. In fysieke winkels mag BNPL niet meer worden aangeboden als betaalmogelijkheid.

Verbeter campagnes tegen lenen en BNPL-diensten. De waarschuwingscampagne ‘Geld lenen kost geld’ is voor velen te cryptisch. Er komt daarom een betere waarschuwingscampagne om te waarschuwen voor de gevolgen van BNPL en andere manieren om geld te lenen. 

Signaleer schulden vroegtijdig. Er is veel verbeterd in de vroegsignalering van schulden door de vastelastenpartijen richting gemeenten. Dit is een waardevol instrument wat verder ontwikkeld moet worden. Gemeenten moeten meer instrumenten krijgen om op een goede manier vervolg te geven aan de signalen. 

Geen wanbetalersregeling Zorgverzekeringswet meer. De Raad voor de Rechtspraak heeft de regeling als één van de buikpijndossiers bestempeld. De regeling is onoverzichtelijk en brengt mensen in verdere financiële problemen.

Verbied afbetaling bij consumentenproducten. De gulden regel in het leven is: de kost gaat voor de baat uit. Het op afbetaling kopen van consumptiegoederen wordt verboden voor aankopen tot € 1000. Zo blijft het wel mogelijk om grote aankopen, zoals een auto, gespreid te betalen, maar wordt voorkomen dat kleine aankopen tot grote schulden kunnen leiden. 

Verlaag de maximale kredietrente. Juist degenen die krediet nodig hebben, komen vanwege hoge rentepercentages in de problemen. Gemeentelijke en commerciële kredietverleners mogen niet bovenmatig verdienen aan het verstrekken van kredieten. Daarom mogen kredietpercentages voortaan maximaal 3% meer dan de kapitaalmarktrente bedragen. 

Pak de doorverkoop van schulden aan. Alle schuldeisers hebben een zorgplicht naar de schuldenaar. Schuldeisers moeten meer aantoonbare activiteiten ondernemen voor ze een derde inschakelen voor het innen van de schuld. Het doorverkopen van schulden wordt aan banden gelegd. Vorderingen mogen maximaal één keer worden doorverkocht, en de oorspronkelijke eigenaar houdt een zorgplicht.

Financiële educatie op middelbare scholen. In het onderwijs curriculum wordt aandacht besteed aan financiële educatie. 

Een einde aan de incasso-industrie

Geef deurwaarders een sociale rol. Deurwaarders krijgen een andere rol die niet enkel gericht is op executie van het vonnis, maar gericht is op een duurzame oplossing. Zij ervaren nu een perverse prikkel om een zaak aan de rechter voor te leggen, ook al weten ze bij voorbaat dat er geen geld te halen is. Er is geen (financiële) prikkel om de belangen van de schuldenaar of de maatschappij te behartigen. Een duurzame oplossing betekent bijvoorbeeld dat deurwaarders een regierol krijgen voor meerdere schuldeisers en kunnen verwijzen naar schuldhulpverlening of beschermingsbewind, in ruil voor het pauzeren van het innen of zelfs kwijtschelden van de vordering. Deurwaarders krijgen hiervoor een zorg- en meldplicht. 

Verander het verdienmodel van deurwaarders. Een meer sociale rol van de deurwaarder betekent ook dat we met een nieuwe blik naar de bekostigingssystematiek en het verdienmodel van deurwaarders moeten kijken. We moeten naar een sociaal tarief. Hierbij kunnen we lessen trekken uit de situatie in België.

Een plafond voor incassokosten. Door optellende rentes en incassokosten is de openstaande schuld vaak velen malen hoger dan de oorspronkelijke vordering. De opbrengst van rente- en incassokosten wordt voor consumenten gemaximeerd op een maximaal percentage van de oorspronkelijke vordering.

Verken mogelijkheden om het aantal procedures te verminderen. Deurwaarders moeten vooraf inzicht kunnen krijgen in de vermogenspositie van de schuldenaar. Dit voorkomt zinloze procedures die alleen maar zorgen voor extra kosten voor de schuldenaar. Ook een vereenvoudigd betalingsbevel of het wijzigen van de perverse prikkel rond het stuiten van verjaringen zijn maatregelen om het aantal procedures te verminderen.

Krediettax voor consumptieve kredieten (incl. BNPL). Er komt een krediettax waarbij de kredietverstrekker een deel van het verleende bedrag moet afdragen aan een preventie-/schuldenfonds. Dit fonds kan worden ingezet voor preventie, maar ook bijdragen aan het oplossen van schulden (‘de vervuiler betaalt’).

Geef inzicht in openstaande schuld. Een schuldeiser moet binnen een redelijke termijn kunnen specificeren hoe de vordering tot stand is gekomen als een schuldenaar hierom vraagt. Kan een incassobureau dat niet (op tijd), dan worden hier consequenties aan verbonden. Ook wordt de Nederlandse Schuldhulproute en MijnSchuldenwijzer.nl uitgebreid en breed ingevoerd. Te beginnen met de overheidsincasso’s en op termijn ook private schulden. Op die manier kunnen incassokosten geclusterd worden, en betalingsregelingen vereenvoudigd.

Sociaal maatschappelijk incasseren wordt de norm. De overheid stimuleert en beloont bedrijven en incassobureaus die zich op innovatieve en vergaande wijze inzetten om een schuldenaar te ondersteunen, bijvoorbeeld via een incasso footprint. Sociaal maatschappelijk incasseren wordt ook de norm bij aanbestedingen van overheidsopdrachten. Overheidsorganisaties zoals het CJIB en de Belastingdienst innen hun vorderingen ook op een sociaal maatschappelijke manier, zonder het principe van no cure, no pay.

Eén Rijksincasso. Er komt 1 Rijksincasso die alle overheidsvorderingen gezamenlijk beheert en int. Er wordt altijd de mogelijkheid aangeboden tot een termijnbetaling. 

Lees hier meer over onze concrete plannen voor de arbeidsmarkt