Om zowel gastvrij als rechtvaardig te zijn in de opvang van vluchtelingen, moet ook in Nederland opnieuw worden gekeken naar onze regelingen en systemen. Nederland levert een aandeel in de opvang van migranten en vluchtelingen die Europa binnenkomen. Nederland voert ook zelf een actief beleid met het oog op de opvang van vluchtelingen wereldwijd. Niet iedereen kan fysiek de intensieve vluchtreis naar Europa aan. Nederland heeft oog voor kwetsbare vluchtelingen en biedt hen plaats in onze samenleving.

• Beperk gezinshereniging niet. Het gezinsleven is belangrijk. Wij zijn tegen maatregelen die kinderen onnodig scheiden van ouders of inperking van het recht op familieleven, met het doel om vluchtelingen af te schrikken of te straffen voor hun aanwezigheid in Nederland.
• Richt een Centraal Planbureau Migratie op. Gebaseerd op een brede welvaartbenadering geeft dit planbureau zwaarwegende adviezen aan de overheid over migratie en de daarmee samenhangende maatschappelijke vraagstukken op het gebied van zorg, onderwijs en samenleven. Ook kan dit planbureau landeninformatie beter beoordelen en hierover adviezen geven aan de IND. Dit nieuwe college kan eventueel samengaan met de Adviesraad Migratie.
• Breng ‘migratie’ onder bij SZW. De hele migratieketen komt onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid te vallen. Zo kan ook een betere verbinding gemaakt worden tussen immigratie, integratie en arbeidsmarktbeleid. Migratie is uiteindelijk geen veiligheidsvraagstuk, maar een sociaal vraagstuk.
• De discretionaire bevoegdheid blijft bij de bewindspersoon. Juist bij een sterk gereguleerd migratiebeleid blijft het van groot belang om ruimte te houden voor uitzonderingen ten behoeve van schrijnende gevallen. Daarom kan een bewindspersoon in bijzondere gevallen een verblijfsvergunning toekennen in afwijking van de geldende regels. Het moet zo altijd mogelijk zijn om een laatste check uit te voeren of er niet sprake is van een schrijnende situatie, ook al binnen de eerste procedure.
• Bundel de inspectie rond asiel en migratie. Het toezicht op instellingen en de migratieketen als geheel is versnipperd en niet goed ingericht. Er is meer onafhankelijk toezicht nodig op de zorgvuldigheid van besluitvorming en uitvoering in de asielketen. De vormen van toezicht die nu zijn ondergebracht bij andere inspecties worden bijeengebracht in een bij wet ingestelde onafhankelijke Inspectie voor Asiel en Migratie.
• Behouden rechtsbijstand. Het recht op rechtsbijstand voor asielzoekers wordt niet beperkt en blijft in stand vanaf het begin van de asielprocedure. Gehoren worden afgenomen met aandacht voor het trauma dat asielzoekers kunnen hebben. Daarom vinden gehoren niet direct na aankomst in Nederland plaats en niet zonder voorbereiding door een advocaat.
• Tweestatusstelsel niet opnieuw invoeren. We gaan niet terug naar een tweestatusstelsel in Nederland. Bijna alle lidstaten kennen het systeem dat een vluchtelingenstatus dezelfde materiële rechten oplevert als een subsidiaire beschermingsstatus (waaronder het recht op gezinshereniging). Bovendien leidt een dergelijk systeem tot veel meer werk voor de IND en meer bezwaar- en beroepsprocedures. Bij harmonisatie van het asielbeleid in de EU doet Nederland dus geen stap terug.
• Meer expertise nodig voor bekeerlingen en LHBTI-ers. Er komen meer gespecialiseerde hoor- en beslismedewerkers bij de IND om de geloofwaardigheid van een verhaal over bekering of geaardheid goed te kunnen beoordelen. Zo wordt het mogelijk om het asielrelaas van bijvoorbeeld christelijke bekeerlingen of LHBTI-ers beter te beoordelen. Aangeboden expertise van gespecialiseerde belangenbehartigers wordt meegenomen.
• Meer aandacht voor bijzondere positie meisjes en vrouwen. De IND is oplettend en sensitief bij de beoordeling of vrouwen en meisjes terug kunnen keren naar regio’s waar veel sekseongelijkheid, en onderdrukking van vrouwen plaatsvindt of waar vrouwen en meisjes het risico lopen slachtoffer te worden van genitale verminking. De periode van afhankelijkheid bij partner-verblijfsvergunningen wordt verkort. Deze leidt te vaak tot misbruik en uitbuiting van vrouwen. Na huiselijk geweld moet het mogelijk zijn een zelfstandig verblijfsrecht te krijgen.
• Aanpak overlastgevende asielzoekers. Er blijft aandacht voor het aanpakken van de problemen rondom overlastgevende asielzoekers. Hun asielverzoeken moeten snel worden afgehandeld om de tijd in de opvang zo kort mogelijk te houden.