Wet beëindiging salderingsregeling
Het wetsvoorstel dat we vandaag bespreken, heeft voor mijn fractie en die van het CDA een hoog déja vu-gehalte: tien maanden geleden besprak deze Kamer een vrijwel identiek wetsvoorstel. Ook toen was het de bedoeling om de salderingsregeling te beëindigen, al was toen het plan om dat minder plotsklaps te doen dan nu het geval is. In de tussentijd is de opvatting van beide fracties niet veranderd.
Beide fracties staan in beginsel nog steeds positief tegenover de afbouw van de salderingsregeling. Ze was nodig om de verduurzaming een impuls te geven, maar heeft haar dienst bewezen en kan nu worden afgebouwd. Zoals ik ook al zei in het debat in februari: de redenen die in deze genoemd zijn, zijn solide: in de loop van de jaren sinds invoering van de regeling in 2004, is de terugverdientijd van zonnepanelen flink teruggelopen. Het is gebleken dat de huidige regeling leidt tot ongelijkheid tussen de - vaak rijkere - huishoudens met zonnepanelen en de huishoudens zonder zonnepanelen die vaker een smalle beurs hebben. De laatste groep betaalt mee aan een hogere energiebelasting en een hoger stroomtarief voor alle klanten van een leverancier. Immers de kosten die voortvloeien uit de salderingsregeling worden door de energieleverancier doorberekend aan alle klanten, dus ook aan klanten zonder zonnepanelen. Vanaf het begin van de regeling was het dan ook al duidelijk dat de regeling eindig zou zijn. Het afschaffen van deze regeling levert structureel per jaar per jaar € 665 miljoen op. Geld dat op een andere manier adequater kan worden ingezet, bijvoorbeeld voor de energietransitie.
De fracties van de ChristenUnie en het CDA hebben echter nog vragen bij de uitvoering van de wet en de impact die deze wet kan hebben op het draagvlak voor de energietransitie; vragen die we in februari al hadden, maar bij het wetsvoorstel in de huidige vorm nog wat urgenter zijn dan toen.
Uitvoerbaarheid
Het zou erg goed zijn als we met het afschaffen van de salderingsregeling zouden bereiken dat huishoudens de door hen opgewekte stroom efficiënter gaan benutten. Beide fracties vragen zich af of het met de huidige stand van zaken realistisch is om dit van huishoudens te verwachten. De momenten waarop veel stroom middels zonnepanelen wordt opgewekt, zijn immers ook de momenten waarop veel mensen niet thuis zijn. Op het gebied van thuisbatterijen is er nog werk aan de winkel. Als de salderingsregeling niet meer bestaat, voelen huishoudens ongetwijfeld de financiële prikkel om de door hen opgewekte stroom zelf te gebruiken, maar de vraag is of dat voldoende is om de noodzakelijke gedragsverandering te bereiken.
In de schriftelijke ronde zijn hier ook vragen over gesteld en heeft de minister gewezen op Milieu Centraal maar kan zij er wat dieper op ingaan:
- Hoe zorgt de minister ervoor dat huishoudens de kennis en de mogelijkheden hebben om zelf opgewekte energie zo efficiënt mogelijk te gebruiken? Verwacht zij dat energieleveranciers hun klanten daarbij faciliteren of ziet zij hier een taak voor de overheid?
Draagvlak
Zonder draagvlak geen transitie, is volgens beide fracties een belangrijk adagium als het gaat om de verduurzaming van Nederland. Zo bezien heeft dit wetsvoorstel de schijn tegen: een regeling die duurzaam gedrag beloont, wordt afgeschaft. Dat vraagt om uitleg; uitleg die niet alleen met deze Kamer moet worden gedeeld, maar alle Nederlanders dient te bereiken. De vraag waar veel mensen mee zitten, is immers een hele praktische: loont het nog wel om zonnepanelen aan te schaffen? Of: als ik al zonnepanelen heb aangeschaft, wat betekent de beëindiging van de salderingsregeling dan voor de terugverdientijd van de panelen op mijn dak? Een dergelijke onderbouwing is des te nodiger nu het kabinet voornemens is om de regeling niet stapsgewijs af te bouwen, maar die per 1 januari 2027 zonder tussenstappen wil beëindigen. Onze fracties zijn uiteraard blij met het door de Tweede Kamer bijna unaniem aangenomen amendement-Grinwis c.s., dat ervoor zorgt dat het redelijke tarief dat energieleveranciers betalen voor teruggeleverde stroom tot 2030 niet lager mag zijn dan 50 procent van het leveringstarief. Naar ons oordeel absorbeert dat amendement de schok van de plotsklapse afbouw tot op zekere hoogte.
De noodzaak van heldere uitleg verdwijnt daarmee echter niet. Dit wetsvoorstel is maar één stap in de energietransitie. Er is onze fracties veel aan gelegen om ervoor te zorgen dat deze niet stokt. Juist het afschaffen van een succesvolle regeling kan, als de afschaffing niet goed wordt onderbouwd, leiden tot minder draagvlak voor verduurzaming in zijn geheel, want: waarom wordt beëindigd wat goed werkt? We vrezen dat velen het afschaffen van deze regeling niet goed kunnen plaatsen. Minder draagvlag voor het totale vraagstuk van verduurzaming moet naar het oordeel van mijn fractie ten koste van alles worden voorkomen. Daarover maken wij ons zorgen. Uit allerlei richtingen bereiken ons berichten dat de doelen waar de coalitie in het Hoofdlijnenakkoord voor heeft getekend en die het kabinet in het Regeerprogramma heeft uitgewerkt, zeer waarschijnlijk niet zullen worden bereikt. Het lijkt onze fracties, opnieuw vanuit het oogpunt van draagvlak, niet wenselijk dat deze regeling wordt afgeschaft zonder dat de noodzaak ervan als onderdeel van de verdere verduurzaming wordt verduidelijkt, zeker nu het kabinet in haar verduurzamingsbeleid rekkelijker lijkt voor de industrie dan voor huishoudens en verwarring veroorzaakt over emissievrije zones voor vrachtverkeer.
Onze fracties vragen de minister daarom in haar beantwoording uit te zoomen en perspectief te schetsen:
- Hoe zou de verdere verduurzaming van Nederlandse huishoudens in haar ogen vorm moeten krijgen en welke stappen wil het kabinet zetten om die te bereiken? Wat is daarbinnen de rol van de afschaffing van de salderingsregeling?
Onze fracties zien uit naar de beantwoording door de minister.
