Afbouw salderingsregeling voor kleingebruikers
Bij het debat over het Klimaatfonds, hield mijn fractie een hartstochtelijk betoog om te stemmen vóór het Klimaatfonds. Ons inziens was - en is - dit Klimaatfonds noodzakelijk om de doelen van Parijs waaraan ook Nederland zich heeft gecommitteerd en die vastgelegd zijn in de Klimaatwet te halen.
Een van deze doelen is de transitie naar een klimaatneutrale energievoorziening. En dat gaat de goede kant op: in 2023 was volgens Solar Magazine (van 2 januari 2024) 17% van de totale energievoorziening afkomstig uit hernieuwbare energie, terwijl de doelstelling volgens het energieakkoord 16% was. De opwekking van stroom middels zonnepanelen vormde daarbij het grootste aandeel in deze. Het is verheugend te constateren dat de Nederlandse huishoudens hieraan flink hebben bijgedragen; ongeveer een kwart van de huishoudens heeft zonnepanelen op het dak. Dit is mede te danken aan de salderingsregeling die met dit wetvoorstel juist weer wordt afgebouwd. De afbouw roept daarom vragen op, in de samenleving maar ook bij onze fractie. De afbouw kan bovendien gevolgen hebben voor het draagvlak voor de energietransitie en de klimaatdoelstellingen.
De redenen die in deze genoemd worden, lijken solide: in de loop van de jaren sinds invoering van de regeling in 2004, is de terugverdientijd van zonnepanelen flink teruggelopen. Een gemiddeld huishouden zou de panelen binnen zes jaar à zeven jaar hebben terugverdiend terwijl na deze tijd de zonnepanelen nog vele jaren meegaan. In 2004 was de terugverdientijd vele malen langer; zelfs zo’n 30 tot 35 jaar. In sommige berekeningen wordt de investering in zonnepanelen vergeleken met een rente van 6% op een spaarrekening (bron: Financieel Dagblad 11 december 2023). De huidige regeling is daarmee wel erg royaal geworden. Het is gebleken dat de huidige regeling leidt tot ongelijkheid tussen de - vaak rijkere - huishoudens met zonnepanelen en de huishoudens zonder zonnepanelen die vaker een smalle beurs hebben. De laatste groep betaalt immers mee aan een hogere energiebelasting en een hoger stroomtarief voor alle klanten van een leverancier. Immers de kosten die voortvloeien uit de salderingsregeling worden door de energieleverancier doorberekend aan alle klanten, dus ook aan klanten zonder zonnepanelen. Vanaf het begin van de regeling was het dan ook al duidelijk dat de regeling eindig zou zijn. Met de afbouw van deze regeling bespaart de overheid oplopend tot 2031 structureel € 700 miljoen per jaar.
In de schriftelijke ronde zijn al veel vragen in deze behandeld, onder andere die over de terugverdientijd. Desalniettemin heeft onze fractie nog steeds een aantal vragen bij dit wetsvoorstel:
Terugverdientijd
Allereerst toch nog even over de terugverdientijd.
Deze staat en valt natuurlijk met de energieprijs. Als deze hoog is, is de terugverdientijd uiteraard kort, als deze laag is, wordt de terugverdientijd langer.
- Kan de minister nog eens toelichten binnen welke bandbreedte van de energieprijs de minister uitgaat?
Voorts zien we steeds meer dat energieleveranciers eigenaren van zonnepanelen als het ware beboeten als zij energie terugleveren. Er is thans een wildgroei aan maatregelen die energieleveranciers treffen ten nadele van zonnepaneeleigenaren.
- Wat vindt de minister van deze maatregelen; is de minister van plan hier tegen op te treden?
Uitvoering
Onze fractie heeft veel mailtjes en brieven gekregen van bezorgde burgers. Mensen die een aantal jaar geleden zonnepanelen hebben aangeschaft en nu bevreesd zijn over de gevolgen van de afbouw. Deze zorg is wellicht feitelijk niet terecht omdat immers de terugverdientijd sterk is teruggelopen dn huishoudens een minimumvergoeding krijgen voor teruggeleverde stroom, maar de minister heeft ons inziens bij de uitvoering van dit wetsvoorstel wel rekening te houden met dit maatschappelijk sentiment. Dit sentiment appelleert immers aan een breder gevoel bij velen dat “de wispelturige overheid hen weer een poets aan het bakken is”. Veel burgers begrijpen de afbouw gewoon weg niet: het kabinet zet toch in op een duurzame energie transitie? Het lijkt mijn fractie goed om veel aandacht te geven aan communicatie en voorlichting in deze.
- Heeft de minister nagedacht over een communicatietraject of adequate voorlichting? Zo ja, hoe ziet deze eruit?
Onderdeel van deze voorlichting zou tevens kunnen zijn hoeveel fiscaal voordeel huishoudens krijgen met zonnepanelen gedurende de levensduur van de panelen. Bij de aanschaf hebben ze immers btw vrijstelling en voorts hoeven huishoudens bij stroom die ze zelf opwekken en direct gebruiken geen energiebelasting te betalen.
- Heeft de minister inzichtelijk hoeveel fiscaal voordeel huishoudens in deze genieten? Is de minister voornemens dit te betrekken in de communicatie over de afbouw van de regeling?
In het verlengde hiervan: de uitvoering van dit wetsvoorstel is erbij gebaat als huishoudens de door hen zelf opgewekte stroom meer gaan gebruiken op het moment dat deze wordt opgewekt en niet storten naar het net. Door de huidige salderingsregeling hebben huishoudens immers geen enkele prikkel om stroom te gebruiken op het moment dat deze wordt opgewekt. Het stroomnet wordt zo overbelast als de zon uitbundig schijnt. Huishoudens zijn gebaat bij meer voorlichting in deze. Daar zit ook een inhoudelijk component aan: zelfgebruik zorgt er voor dat men minder vaak hoeft terug te vallen op stroom opgewekt uit kolen en gas.
- Heeft de minister inzichtelijk hoeveel kolen en gas worden bespaard als huishoudens slimmer gebruik maken van de eigen opgewekte stroom?
- Heeft de minister inzichtelijk hoeveel slim gebruik van de eigen opgewekte stroom de belasting van het elektriciteitsnet vermindert?
- Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat huishoudens adequate kennis hebben, opdat zij de door hen opgewekte energie meer gaan gebruiken voor eigen gebruik op het moment dat deze wordt opgewekt?
Daaraan gekoppeld is ook de vraag hoe huishoudens de door hen opgewekte energie met elkaar kunnen delen en ook kunnen opslaan zoals in batterijen of warmte opslag.
- Heeft de minister plannen in deze? Wil de minister dit ook betrekken bij de eerder genoemde voorlichting?
- Is de minister bereid maatregelen te nemen die (gezamenlijke) opslag (financieel) stimuleren?
We overwegen een motie in deze.
Huurwoningen
Door het afschaffen van de salderingsregeling zal naar verwachting de businesscase voor de installatie van zonnepanelen op huurwoningen van woningcorporaties ongunstiger worden. Mijn fractie is dan ook verheugd dat de minister € 100 miljoen wil uitrekken voor het plaatsen van zonnepanelen op huurwoningen.
- Hoe wil de minister concreet handen en voeten geven aan de uitvoering in deze? Hoe gaat de minister erop toezien dat ook de huurder van een sociale huurwoning een financieel voordeel heeft in deze?
Tenslotte
De salderingsregeling heeft gezorgd voor een enorme toename van de opwekking van duurzame energie. Bijkomstig positief effect is bovendien dat huishoudens direct betrokken zijn bij de zo noodzakelijke duurzame energietransitie. Daar zit zeker ook een educatief aspect aan. Afbouw van deze regeling zal dan ook zorgvuldig moeten gebeuren.
Onze fractie ziet uit naar de beantwoording van onze vragen.
