Tijdelijke wet Klimaatfonds
Ter beoordeling van deze kamer ligt de Tijdelijke wet Klimaatfonds voor. Het fonds heeft als doel:
- het faciliteren van maatregelen die bijdragen aan het terugdringen van emissies van broeikasgassen,
- het faciliteren van maatregelen die bijdragen aan de transitie naar een klimaatneutrale energievoorziening, economie en samenleving en
- het faciliteren van maatregelen die bijdragen aan een rechtvaardige klimaattransitie.
Naar de stellige mening van de fractie van de ChristenUnie is urgentie op het bereiken van deze doelen meer dan geboden willen we de klimaatdoelen van Parijs - waar ook Nederland zich aan verbonden heeft - halen. Dit staat ook gewoon in de Klimaatwet en we zijn geboden ons hieraan te houden. De fractie van de ChristenUnie staat niet alleen in het benadrukken van deze urgentie. Ook de Raad van State waarschuwt in haar advies van 12 oktober jl. in deze: “Het is op dit moment nog allerminst zeker dat de doelstellingen in de Nederlandse Klimaatwet worden gehaald. Om het klimaatdoel van 55% emissiereductie in 2030 te halen, zouden alle beleidsvoornemens die het Planbureau voor de leefomgeving kon doorrekenen én volledig én tijdig moeten worden uitgevoerd én maximaal effect moeten hebben (..) Het behalen van de klimaatdoelstellingen vraagt om heldere politieke keuzes. Als die keuzes uitblijven, heeft dat immers grote gevolgen voor het te voeren beleid, voor de vertaling van beleid naar wetgeving en voor tijdige uitvoering – en daarmee op het behalen van de doelstellingen.”
De fractie van de ChristenUnie sluit zich bij deze oproep aan: we zijn het bovendien aan toekomstige generaties verplicht om de aarde die we in bruikleen gekregen hebben als goede rentmeesters te onderhouden en door te geven aan de generaties die komen. Als een struisvogel de kop in het zand steken, klimaatverandering gewoonweg ontkennen, maatregelen in deze framen als klimaathysterie of alleen kiezen voor korte termijn noden, zadelt toekomstige generaties alleen maar op met veel ellende. Bovendien: dit is een mondiaal probleem. Het is bekend dat de rijke landen het meest vervuilend zijn, maar dat de rekening ligt bij de armere landen. Dit is mede de oorzaak van toenemende migratie. Degenen die o zo graag migratie naar Nederland willen beperken, zouden juist de mensen moeten zijn die zich inzetten voor het beperken van de opwarming van de aarde wereldwijd.
Het Klimaatfonds is bedoeld om op middellange termijn middelen te reserveren en beschikbaar te stellen voor maatregelen die bijdragen aan het behalen van de reductiedoelstellingen uit de Klimaatwet. We leggen ons zo vast dat we langjarig gaan investeren in klimaatneutrale energievoorziening en een rechtvaardige klimaattransitie. Wie kan daar nu op tegen zijn? Het is voor de fractie van de ChristenUnie daarom een ‘no brainer’ van harte voor deze wet te stemmen.
Wel heeft de fractie van de ChristenUnie een aantal vragen over de uitvoering van de wet.
Werking als fonds
Duurzaam investeren opdat we een andere economie krijgen die klimaatneutraal is kan natuurlijk ook gebeuren via de reguliere begrotingshoofdstukken per departement. Er is echter gekozen voor een eigenstandig begrotingsfonds. Mijn fractie is voorstander van een fonds, omdat dit een langjarige programmering is die ondernemers en huishoudens zekerheid geeft en ook daadwerkelijk uitnodigt tot investeren. Juist rond klimaat is er behoefte aan een lange termijnbeleid en niet een onbetrouwbare overheid die constant wijzigt van visie. Een nadeel van een fonds zou kunnen zijn dat wij als Kamer onvoldoende zicht hebben op de verschillende maatregelen die er zijn; immers er loopt in deze ook al veel via de reguliere begroting en via het Groeifonds en Invest-NL.
- Hoe borgt de minister dat de Kamer in haar controlerende taak voldoende overzicht houdt van de verschillende maatregelen die er zijn en van de vorderingen die in deze worden gemaakt om de beoogde doelen te bereiken. Kan de minister hier een toelichting op geven?
Complexiteit van maatregelen
In de schriftelijke ronde heeft onze fractie vragen gesteld bij de hoeveelheid van maatregelen die er thans zijn rond klimaatadaptie en klimaattransitie. De minister verwijst naar een brief van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland van 18 oktober 2022 waarin de dienst aangeeft “dat stapeling van programma’s en regelingen bij ondernemers leidt tot een complex geheel. Daarnaast zijn er soms ook regelingen die, onbedoeld, met elkaar conflicteren of concurreren. Dit werkt belemmerend voor ondernemers. Doel is juist dat programma’s en regelingen toegankelijk zijn, voorzien in de behoeften en goed op elkaar aansluiten.” De minister geeft aan dat, om dit te bereiken, meer overzicht nodig is en meer afstemming nodig is tussen de departementen, zodat programma’s en regelingen beter op elkaar aansluiten en mogelijk kunnen worden geïntegreerd.
Mijn fractie is het hier van harte mee eens. Juist omdat de overheidsfinanciën krapper worden en we volgend jaar afstevenen op een tekort dat de Europese norm van min 3% overschrijdt is waakzaamheid is deze geboden. En dat geldt al helemaal als maatregelen zelfs leiden tot conflicten of concurrentie.
De minister wil deze inventarisatie rond de zomer af hebben. Wat onze fractie betreft duurt dat te lang.
- Kan de minister aangeven waarom deze inventarisatie pas rond de zomer klaar is? Kan een en ander bespoedigd worden?
We overwegen een motie in deze.
Huishoudens
Naar het oordeel van de ChristenUnie gaan zorg voor de schepping en zorg voor de naaste hand in hand. Van oudsher verbindt onze partij rood met groen.
Onze fractie begrijpt dat het meeste milieueffect te behalen valt bij verduurzaming van het bedrijfsleven. Het zou echter mooi zijn als dit klimaatfonds ook kan bijdragen aan verduurzaming van huishoudens én lastenverlichting voor kwetsbare huishoudens. Zo snijdt het mes aan meerdere kanten. In de beantwoording van de schriftelijke vragen die mijn partij en de fractie van GroenLinks – PvdA in deze heeft gesteld geeft de minister aan dat “in het Coalitieakkoord indicatieve budgetten per perceel zijn vastgesteld. Deze geven richting aan welke doelen en bijbehorende doelgroepen
de middelen in principe besteed worden. Van de zes percelen komen vooral de middelen uit het perceel verduurzaming gebouwde omgeving grotendeels via maatregelen van de Minister van Binnenlandse Zaken direct (of getrapt via gemeenten) terecht bij huishoudens.” Het zou daarbij om
€ 5,4 miljard gaan dat terecht komt bij de verduurzaming van woningen.
- Kan de minister aangeven welke concrete plannen er in deze liggen, opdat huishoudens hier gebruik van gaan maken? Ook hier zien we dat velen niet weten welke maatregelen er zijn en/of de toegang hiernaar niet weten te vinden. Hoe zorgt de minister ervoor dat verduurzaming van huishoudens ook toegankelijker wordt?
Acht jaar na de indrukwekkende encycliek Laudato Si heeft paus Franciscus recentelijk in een nieuwe brief Laudate Deum nog krachtiger aangeven dat er dringend maatregelen genomen moeten worden om de aarde te beschermen. Ik citeer: “Hoezeer men ook probeert om de tekenen van de klimaatverandering te ontkennen, te verbergen, te verdoezelen of te relativeren, zij worden steeds duidelijker zichtbaar. Niemand kan het feit ontkennen dat we de afgelopen jaren getuige zijn geweest van extreme weersverschijnselen, frequente perioden van ongewone hitte, droogte en andere protestkreten van de kant van de aarde die slechts enkele tastbare uitingen zijn van een stille
ziekte die iedereen treft” [Apostolische Exhortatie Laudate Deum van Paus Franciscus over de klimaatcrisis, nr. 5] “Daar komt nog bij dat er geen twijfel over bestaat dat de gevolgen van de klimaatverandering steeds meer schade zullen toebrengen aan het leven van veel mensen en gezinnen. We zullen de gevolgen ervan voelen op het gebied van gezondheidszorg, bronnen van werkgelegenheid, toegang tot hulpbronnen, huisvesting, gedwongen migratie, enzo” [Apostolische Exhortatie Laudate Deum van Paus Franciscus over de klimaatcrisis, nr. 1].
Het Klimaatfonds is een reactie vanuit Nederland op klimaatverandering. Een kleine bijdrage maar een die naar het oordeel van onze fractie dringend nodig is.
De fractie van de ChristenUnie ziet uit naar de beantwoording van onze vragen.
