De langeafstandswedstrijd

Ik ben een langeafstandsloper. De afgelopen week heb ik nog een trail in het Heuvelland gelopen van ruim 20 km met een 600 hoogtemeters. Ook heb ik meerdere marathons gelopen met ook de nodige hoogtemeters. Een van de grootste uitdagingen bij het lopen van lange afstanden ligt op het gebied van voedsel en vocht. Iedere loper wil voorkomen dat hij of zij de ‘man met de hamer’ tegenkomt.

De uitdrukking 'de man met de hamer' is symbolisch voor het noodlot dat iemand achtervolgt. De Franse cartoonist René Pellos tekende de man met de hamer als een mythische figuur die de reuzen van de weg – in dit geval de wielrenners – buiten westen slaat.  

De man met de hamer is de angst van elke langeafstandsloper. Het heeft te maken met het opraken van de voorraden koolhydraten waardoor het lichaam over moet gaan op voornamelijk vetverbranding. Met als gevolg dat je je erg beroerd voelt en niet meer vooruitkomt. Om dat te voorkomen moet je voldoende en tijdig eten. In de praktijk betekent dat vaak dat je gaat eten als je helemaal nog geen honger hebt. Daarnaast moet je anders gaan trainen.    

Ik vertel dit verhaal omdat deze twee elementen – eten als je geen honger hebt én anders trainen – overeenkomen met de eerste twee hoofdaanbevelingen van het WRR/KNWA rapport ‘Navigeren en anticiperen in onzekere tijden’.  

Scenario’s 
Het WRR/KNAW rapport schetst vijf scenario’s. Het kabinet heeft vier van deze scenario’s overgenomen: (1) het verkoudheidsscenario, (2) het griep+-scenario, (3) het continuestrijdscenario en (4) het worstcasescenario. In de eerste twee scenario’s zijn geen verplichtende maatregelen nodig en in de laatste twee moet daar wel rekening mee worden gehouden.   

Het WRR/KNAW rapport formuleert vier hoofdaanbevelingen:  

Met name de eerste, de tweede en de laatste hoofdaanbeveling zijn van belang voor de beoordeling van de vijfde en zesde verlenging.  

Anticipeer op de verschillende scenario’s  
De eerste aanbeveling is ‘Anticipeer op de verschillende scenario’s’. Het goede nieuws is dat de huidige omikronvariant – ondanks haar hoge besmettelijkheid – minder mensen ernstig ziek maakt. Door een combinatie van vaccinatie en natuurlijke immuniteit is het gemiddelde aantal ziekenhuis- en IC opnames per dag sterk gedaald. Het aantal patiënten in ziekenhuizen en op de IC is gedaald tot ongeveer 500 en 40, respectievelijk.  

Dit goede nieuws doet niets af aan het belang van de aanbeveling van de WRR/KNAW om te anticiperen op de verschillende scenario’s. Te meer daar deskundigen blijven benadrukken dat we niet van corona af zijn, ook niet van de meer-ziekmakende vormen.  

Het belang van anticiperen wil ik ook benadrukken vanuit de kennis die we hebben van de gevolgen van long-covid. Volgens een recente schatting van het NIVEL (16 mei 2022) hebben 20 tot 37 % van de covidpatiënten (afhankelijk van de gebruikte definitie) last van long-covid. Het gaat hier om burgers – mensen zoals u en ik – die worstelen met de gevolgen van covid. In sommige gevallen zijn die gevolgen dramatisch.  

Onze fractie denkt hierbij ook aan de opmerking van de Raad van State dat het ‘zonder meer laten vervallen van de Twm op aanzienlijke bezwaren stuit’. Ook merkt de Raad op dat ‘De kans dat de wetgever dan vanwege het ontbreken van die wettelijke grondslag opnieuw te laat ingrijpt, aanzienlijk is’. De Raad acht dat risico – gezien de potentieel ernstige gevolgen – ‘onverantwoord’.   

Langeafstandlopers eten als ze geen honger hebben. Anticiperen op de verschillende scenario’s betekent het aannemen van wetten die nu niet nodig zijn. Concreet: het gaat dan om de vijfde en zesde verlenging

Zet in op brede maatschappelijke schokbestendigheid
De tweede hoofdaanbeveling heeft betrekking op de maatschappelijke schokbestendigheid. De fractie van de ChristenUnie is blij dat het kabinet inzet op het openhouden van de samenleving en de eigen verantwoordelijkheid van burgers en samenlevingsverbanden. Wat betreft dat laatste: daar heeft onze fractie meerdere keren expliciet voor gepleit.   

De vraag van onze fractie is: Wat doet het kabinet de komende maanden om die maatschappelijke schokbestendigheid te vergroten. Misschien moet ik het anders formuleren: Hoe stimuleert het kabinet de samenleving om haar eigen verantwoordelijkheid te nemen? Wat betekent dat voor de dialogen die het kabinet voert en voor haar mediacampagnes?  

Het gaat om schokbestendigheid op een moment dat burgers genieten van hun vrijheid, dat vliegvelden de grote mensenmassa’s niet aankunnen en dat complottheoretici vol op het orgel gaan. Het gaat ook om schokbestendigheid in een context waarin de slogan ‘samen houden we corona onder controle’ zijn langste tijd gehad heeft. De sociale en maatschappelijke kosten van de coronacrisis zijn zo groot dat we niet met droge ogen kunnen beweren dat we corona onder controle kunnen of zullen houden. Als onze fractie de vraag stelt naar het ‘hoe’ van die brede maatschappelijke schokbestendigheid dan gaat het haar niet alleen om ‘harde’ maatregelen als wetten en AMVB’s maar vooral ook om ‘softe’ aspecten zoals vertrouwen en solidariteit. Onder andere het vertrouwen in de politiek en in universiteiten en instituten. Dan gaat het ook om solidariteit met kwetsbare medeburgers. Graag een reactie van de Minister.  

Langeafstandlopers trainen op een laag tempo. Het is moeilijk om dat te leren. Het adagium is: door langzaam te trainen ga je harder. Anders gezegd, als je langzaam loopt tijdens het trainen ga je uiteindelijk harder bij een wedstrijd. Dat leidt tot de vraag: Hoe kun je als samenleving een brede schokbestendigheid ontwikkelen door langzaam te trainen zodat je snel kunt reageren bij de opkomst van nieuwe varianten? Graag een reactie van de minister.   

Bescherm de waarden van de rechtsstaat
Daarmee kom ik tot de vierde hoofdaanbeveling: bescherm de waarden van de rechtsstaat. De Raad van State is helder op dat punt: ‘Om te voorkomen dat de Twm nog vele malen moet worden verlengd acht de Afdeling het noodzakelijk dat zo spoedig mogelijk wordt voorzien in een permanente  

Wet’.  Ik verwijs daarbij ook naar de motie Tielen in de Tweede Kamer en de Motie De Boer van onze Kamer waarin wensen van gelijke strekking werden geuit.  

De minister schetst in zijn brief van 4 mei de hoofdlijnen van een eerste tranche van de aanpassing van de Wpg. In de visie van de minister zal deze wet de grondslagen voor het nemen van maatregelen zoals veilige afstand, openstelling publieke plaatsen, evenementen, en quarantaine inreizigers. Kan de minister toezeggen dat alle maatregelen, waarbij grondrechten in het geding zijn, alleen geactiveerd kunnen worden met toestemming van beide Kamers? Kan de minister ook toezeggen dat bij democratische controle het huis van Thorbecke gerespecteerd wordt? Hoe wil de minister de aan onze fractie gedane toezegging T03144 over Regionale covid-19-maatregelen bij regionale uitbraak in deze eerste tranche verwerken?  

Conclusie
Ik zou u, de ministers en mijn collega’s graag willen uitnodigen om een mooie trail te lopen in het Heuvelland in Limburg. Niet alleen om u ervan te overtuigen dat dat toch echte het mooiste stukje van Nederland is. Maar vooral om u te laten ervaren dat je moet eten als je geen honger hebt en dat je langzaam moet trainen om harder te lopen.  

In dit debat gaat het uiteindelijk gaat het om de bloei van elke burger en de samenleving als geheel. Dat vraagt om een rechtstatelijke benadering met permanente wetgeving.   

Onze fractie ziet uit naar de antwoorden van de minister.