Belastingplan 2022
Met dit Belastingplan 2022 hoopt het kabinet zo’n €335 mld binnen te halen, ter dekking van een kleine 95% van de rijksuitgaven. Een dergelijk omvangrijk bedrag vereist een zorgvuldige behandeling van het parlement met een scherp oog voor uitvoering, impact en eenvoud van de voorgestelde fiscale maatregelen.
Voor de ChristenUnie-fractie geldt dat het principe van verdelende rechtvaardigheid leidend moet zijn met speciale aandacht voor minderbedeelde, kwetsbare groepen. Voor groepen – zoals de ‘working poor’ – die in deze onzekere coronatijden maar net de eindjes aan elkaar kunnen knopen. En met aandacht voor het klimaat, voor de Schepping in onze woorden.
Dit debat moet beginnen met de beschamende toeslagenaffaire. Het beeld van een barmhartige overheid is aan duigen. Daarbij komt de schrijnende tragedie van het grote aantal uit huis geplaatste kinderen. Het parlement is bedolven onder de evaluaties en voortgangsrapportages. Toch overheerst de vaststelling dat het einde van deze vernederende affaire nog steeds niet in zicht is, ondanks de tomeloze inzet van de verantwoordelijke staatssecretaris en haar medewerkers.
De ChristenUnie-fractie heeft behoefte aan een klip en klaar antwoord van de staatssecretaris op de vraag wanneer de grootste ellende achter de rug zal zijn. Wat zijn nu nog de belangrijkste hobbels die genomen moeten worden? Aan haar budget zal het niet liggen, dat is recent opgehoogd met €1,1 miljard voor de verdere afwikkeling, bovenop de extra €1,3 miljard compensatie voor kinderen en ex-partners. Aan welke resultaatverplichting voelt zij zich gebonden? En wat gaat het beleid worden rond de infame zwarte lijst die de Belastingdienst hanteerde?
Mijn fractie schrok van de stevige kritiek van de Raad van State op de hersteloperatie. Door de vele en snelle toezeggingen aan gedupeerden, is het schadeherstel dermate ingewikkeld geworden dat de Belastingdienst niet aan de gestelde verwachtingen zal kunnen voldoen. Er is, aldus de Raad, een wirwar van compensatieregelingen ontstaan waardoor de kwaliteit van het overheidsoptreden niet langer gegarandeerd kan worden. Hoe weegt de staatssecretaris deze niet malse kritiek? De Raad van State trekt in een zelfonderzoek ook het boetekleed aan en stelt dat de Raad te lang heeft vastgehouden aan de strenge ‘alles-of-niets’’ lijn in uitspraken over kinderopvangtoeslagen. Hoe beoordeelt de staatssecretaris deze zelfreflectie?
Dan nu, voorzitter, naar het Belastingplan zelf. Een plan dat gezien de demissionaire status van het kabinet wat magertjes uitvalt. Ik loop een aantal nieuwe maatregelen langs. De arbeidskorting wordt langzamer afgebouwd. Dat is goed nieuws voor werkenden. Welke effecten, zo vraagt mijn fractie, heeft dit op de hardnekkige verschillen in belastingdruk tussen een- en tweeverdieners? Biedt het Belastingplan 2022 überhaupt fiscale verlichting aan eenverdieners? De €50 miljoen waarover het plan rept, maakt een wat schamele indruk. Hoe gaat dit bedrag worden aangewend om de kloof te dichten? Wat betekent dit voor alleenstaanden? De ChristenUnie-fractie hoopt dat het rapport van de Commissie Draagkracht een nieuw kabinet zal inspireren om veel verdergaande fiscale stappen te zetten.
De fiscale stimulering van emissievrije personenauto’s steunen wij, dat geldt ook voor de verlaging van de ‘cap’ waarvoor de bijtellingskorting geldt. Een verlaging die beduidend groter is dan de doelstellingen van het Klimaatakkoord. Hoe voorkomen we evenwel dat deze auto’s na verloop van tijd via de tweedehandsmarkt naar het buitenland verdwijnen? Nederland subsidieert dan in feite de automarkt in andere, vaak Oost-Europese landen. Is het vanwege milieuoverwegingen een idee om het gebruik van deelauto’s fiscaal aan te moedigen? Graag een reactie.
De verhoging van de Milieu-investeringsaftrek (MIA) kan mijn fractie eveneens billijken. Maar hoe voorkomen we dat bedrijven die toch al van zins waren om in vernieuwende en duurzame bedrijfsmiddelen te investeren, de extra aftrek alsnog incasseren? Dat we met deze maatregel de innovatieve voorhoede bereiken is wel duidelijk, maar geldt dit ook voor de achterblijvers? Is dit volgens de staatssecretaris een serieus probleem? Ook voor de fiscale consumentenmaatregelen?
De gerichte vrijstelling van thuiswerkkosten voor werknemers is een welkome compensatie in deze barre coronatijden. De vraag is wel of het vaste forfaitair bedrag van €2 per dag voldoende zoden aan de dijk zet, mede gezien de gierende inflatie van rond de 5%. Wordt het bedrag geïndexeerd?
De intrekking van de Baangerelateerde Investeringskorting kan op begrip van de ChristenUnie-fractie rekenen. De huidige BIK-regeling was primair bedoeld als crisismaatregel om investeringen door Nederlandse bedrijven aan te moedigen. De beoogde baaneffecten waren evenwel van meet af aan omstreden. Informeel overleg met de Europese Commissie leerde dat niet kan worden gegarandeerd dat het hier geoorloofde staatssteun betreft. Het risico is groot dat de BIK-regeling de rode vlag van de Commissie krijgt. Onze fractie heeft een aantal vragen rond deze intrekkingswet. De informele consultatie dateert alweer van enige tijd geleden. Is er inmiddels een formeel antwoord van de Commissie? De intrekking vindt met terugwerkende kracht plaats tot 1 januari 2021. Wat betekent dit voor bedrijven die gebruik hebben gemaakt van de BIK-regeling en aanzienlijke investeringsverplichtingen zijn aangegaan? Is compensatie voorzien? De vrijval is €2 mld voor 2021 en 2022 en wordt met name ingezet voor een verlaging van de AWf-premie. Zijn ook alternatieve aanwendingen overwogen? Wat betekent het loslaten van de BIK-regeling voor de bedrijfsinvesteringen in ons land?
De ChristenUnie-fractie is blij dat bovenop de reeds aangekondigde energiemaatregelen huishoudens een incidentele belastingvermindering van €430 wordt geboden. Ook ons MKB deelt hierin, zeker na invoering van de motie Grinwis en Stoffer. Dit biedt enig soelaas voor een geraamde stijging van de energierekening van gemiddeld €900 per huishouden. Prognoses tonen dat de inkomenseffecten negatiever worden naarmate het huishoudinkomen lager is. Mijn fractie is bezorgd over deze inkomenseffecten voor kwetsbare groepen. Geldt dat ook voor de staatssecretaris en welke consequenties verbindt hij hieraan? Moeten we, zo vraag ik hem, het huidige beprijzingssysteem van gas en elektriciteit niet eens kritisch tegen het licht houden? De helft van de energierekening bestaat uit fiscale heffingen. Is de balans tussen marktprijs en fiscaliteit wel op orde?
Caribisch Nederland kan €2 miljoen extra compensatie tegemoet zien. Wat betekent dat voor huishoudens en bedrijven op de eilanden?
Voorzitter, president Knot van DNB heeft onlangs de discussie weer aangekaart om de eigen woning fiscaal over te hevelen van Box 1 naar Box 3. Dit zou de torenhoge huizenprijzen temperen. De overheveling belast de vermogens van huiseigenaren door woningbezit – inclusief de overwaarde – hetgeen de ongelijkheid met huurders zou wegnemen die hun volledige vermogen zien belast in Box 3. Tegenstanders wijzen erop dat Nederland al een eigen woningforfait kent, dat de aftrekbaarheid reeds sinds 2014 steeds verder wordt begrensd, het voorstel tot forse herverdelingseffecten leidt en uitvoeringsproblemen oproept. Mijn fractie is benieuwd hoe de staatssecretaris de voor- en nadelen van overheveling taxeert en tot welke conclusies hem dit brengt. Overigens is onze fractie blij dat het aangifteproces rond de overdrachtsbelasting voor notariaat en burger wordt vereenvoudigd.
En nu we het toch over Box 3 hebben, het verduidelijken van de jaarlijkse herijking van rendementspercentages is zeker een verbetering. Feit blijft dat belastingplichtigen het terecht als zeer onredelijk ervaren dat heffing niet plaats vindt op werkelijk behaald rendement maar op fictief rendement. We discussiëren daar in dit Huis al jarenlang over met opeenvolgende kabinetten. Ook dit Belastingplan komt niet verder dan het verdisconteren van macro-indicatoren zoals beleggingsindices waar de doorsnee belastingplichtige weinig boodschap aan heeft. Wat is de positie van de staatssecretaris in dit principiële rendementsdebat?
Mijn fractie is bepaald niet ingenomen met zijn voornemen om de hervorming van de spaarbelasting weer op de lange baan te schuiven. Het argument dat de ICT-systemen van de Belastingdienst het vaststellen van werkelijk rendement niet aankunnen, dreigt wel erg sleets te worden. Is het eerlijke verhaal niet dat de huidige forfaitaire heffingswijze zo’n €4 miljard aan belastingopbrengsten oplevert?
Mijn fractie constateert dit komend jaar de accijns op tabak niet wordt verhoogd. Dat is toch in strijd met het breed gedeelde Nationaal Preventieakkoord en het kabinetsstreven naar een rookvrije generatie? Graag een toelichting.
Uit de koopkrachtplaatjes blijkt dat de inkomensongelijkheid in ons land niet ontspoort. Dat doet deugd. De ongelijkheden zitten vooral aan de vermogenskant. Wat heeft dit kabinet gedaan aan het beteugelen van vermogensongelijkheid en wat biedt dit Belastingplan aan corrigerend beleid?
Dan nu, voorzitter, over naar het internationale fiscale podium. De ChristenUnie-fractie is verheugd dat de G-20 onlangs het OESO-akkoord heeft bekrachtigd om wereldwijd een minimumwinstbelasting van 15% in te voeren. Ongeacht het land waar multinationals zetelen. Dat moet overheden jaarlijks zo’n €150 miljard opleveren. Een al met al grootscheepse hervorming van het internationale belastingstelsel en een belangrijke stap voorwaarts naar een eerlijker fiscaal regime. Het voorkomt een fiscale ‘race to the bottom’.
Tegelijkertijd moeten we ervoor waken dat deze nieuwe minimumwinstbelasting in de praktijk verwordt tot een nieuw fiscaal maximum. Deelt de staatssecretaris deze zorg? Wij zijn benieuwd naar de vervolgstappen om het akkoord te implementeren. Het FD meldt dat belastingkantoren op grote schaal bedrijven adviseren zich op te splitsen in meerdere vennootschappen om zo onder het opstaptarief te vallen en daarmee winstbelasting te ontwijken. Graag een reactie hierop.
Het voorstel rond de implementatie van de tweede ATAD EU-richtlijn antibelastingontwijking zullen wij steunen. Belastingontwijking blijft een uitermate kwalijk fenomeen, tast de integriteit van onze economie en rechtsstaat aan en benadeelt ontwikkelingslanden. Bovendien leidt het tot reputatieschade. De cijfers leren dat het balanstotaal van doorstroomvennootschappen in ons land, waaronder brievenbusfirma’s, maar liefst €4500 miljard bedraagt. Een bedrag dat ruwweg 5,5 maal ons bbp vormt. De schatkist ontvangt een povere 0,2% aan belastinginkomsten van deze vennootschappen. Hoe beoordeelt de staatssecretaris de omvang van belastingontwijking in ons land en hoe geraken we in het linkerrijtje om in voetbaltermen te spreken?
Ik vraag de staatssecretaris ook hoe dit ATAD-wetsvoorstel zich verhoudt tot de serie richtlijnen die de Europese Commissie recent heeft gelanceerd om witwassen te bestrijden. We komen daar nog apart over te spreken.
Voorzitter, ik sluit af met een prangende vraag naar de relatie tussen fiscaliteit en ethiek. Ik doel op de discussie zoals die onlangs is aangezwengeld door twee jonge Leidse hoogleraren Fiscaal Recht. Zij wijzen erop dat het moreel kompas van fiscalisten niet altijd naar het noorden wijst, zoals de Pandora Papers duidelijk hebben gemaakt. Belastingadviseurs, zo argumenteren zij, zijn voortdurend op zoek naar mazen in de fiscale wetgeving om hun cliënten via financieel geknutsel en vaak agressieve constructies aan belastingvoordelen te helpen. Zo worden de sluizen naar belastingontwijking open gezet. Meer dan de helft van de hoogleraren Fiscaal Recht blijkt een bijbaan in de commerciële fiscale adviessector te hebben.
De ChristenUnie-fractie vraagt de staatssecretaris naar zijn oordeel over het zelfreinigend vermogen en ethisch besef van de fiscale adviessector en of een aanscherping van normen rond maatschappelijk verantwoord fiscale advisering geboden is. Moeten we niet toe naar een gedragscode voor de sector, zoals die voor de bankensector geldt? Een eed voor fiscale adviseurs?
Ik zie uit, voorzitter, naar de beantwoording van de staatssecretaris van onze vragen.
