Drie crises (bijdrage coronadebat)
De situatie is zorgelijk. Ik houd mijn hart vast voor chronisch zieken die wachten op een vaccin. Voor een wijkverpleegkundige die hoopt op weinig uitval van collega’s, van personeel en voor de persoon met ernstige psychische problematiek wiens leven verslechtert. De lockdown wordt verlengd tot 2 maart. Dat begrijp ik. En tegelijkertijd is het goed nieuws dat de scholen opengaan.
De minister van VWS refereerde terecht aan drie soorten crises die we eigenlijk hebben: een gezondheidscrisis, maar ook een economische crisis en een mentale crisis. We moeten ze eigenlijk alle drie tegelijk te lijf gaan. Maar daarbij wordt wel de rolverdeling wat diffuser. Het kabinet zegt: we zouden toch heel graag willen dat de scholen weer opengaan. Het OMT kijkt naar de cijfers en zegt: dat is heel kwetsbaar. Het is buitengewoon zorgelijk en als je alles op een rijtje zou je eigenlijk verwachten dat er een conclusie zou komen in die brief: dat is te risicovol.
Maar op grond van, schrijven ze dan, diverse maatschappelijke afwegingen is er toch ruimte om te versoepelen. Dat er in ieder geval ruimte is voor het openen van scholen, wat het kabinet dan in dankbaarheid aanvaardt. Oftewel, hier zie je dan dat mensen op elkaars stoel gaan zitten.
En wat mij betreft moet dat beter. Het OMT moet echt primair kijken naar medische gegevens, medische feiten, virologische werkelijkheden. Het kabinet moet zich breed laten adviseren, ook over de mentale gezondheid, ook over de economische toestand van het land en dan vervolgens heel transparant keuzes maken en daar ook rekenschap van geven. Dat is toch de kern van de politiek-bestuurlijke taak van politiek en heel specifiek van het kabinet?
Breed belangen afwegen
Het kabinet spreekt over een dwarsdoorsnijdende toets die het doet als nieuwe maatregelen worden genomen. Dat is echt heel goed. Maar wel is mijn vraag: op welke manier komt die toets dan tafel te liggen, maatschappelijk, maar zeker ook politiek, om daar in brede zin over te spreken? Want dan hebben we het over de brede advisering en de brede belangenafweging die we zo nodig hebben.
Die hele brede toets, die dwarsdoorsnijdende toets, is ook nodig voor de exitstrategie. Maar als je dan naar die exitstrategie kijkt, oftewel het afschalen, dan is er maar voor één strategie gekozen. Er is maar één route om af te schalen. Daarbij wordt gestuurd op bijvoorbeeld ziekenhuisopnames en ic-opnames. We hebben in de afgelopen zomer gezien dat het sturen op ic- en ziekenhuisopnames best riskant is. We waren achteraf gezien te laat. We waren pas in oktober echt stevige maatregelen gaan nemen, terwijl we in de zomer al, met andere indicatoren, de aanwijzingen hadden dat het niet goed ging. Oftewel, hebben we niet meer strategieën nodig, hebben we niet meer scenario’s nodig. En moeten we niet meer sturen bij het nadenken over die exit? En zou het niet goed zijn om die scenario’s te ontwikkelen en ook die op tafel te leggen?
En dan kijk je dus én naar die medische gegevens, maar ook naar het welbevinden, en ook naar die economische toestand. En dan komen wij toe naar onze kerntaak, namelijk het afwegen van belangen.
Herstelplan
Wat ook nodig is, is een herstelplan, c.q. herstelplannen. Want we hebben inderdaad die drie crises. En dan zouden we moeten kijken naar de gezondheidszorg, naar de mentale gezondheid, jongeren, economie, bedrijven, onderwijs. Dan hebben we de brede expertise nodig om, daar waar we nu nog het hoofd moeten bieden aan de actuele crisis, nu alvast na te denken over herstelplannen en, met expertise van iedereen die kan meedenken en daar zinnige dingen over kunnen zeggen, plannen maken, zodat we straks langzaam maar zeker het gewone leven weer kunnen oppakken.
