Impact met je idealen
Negenenveertig fantastische kandidaten. En één lijsttrekker. En dat is een eer. Dat is echt een voorrecht om hier te mogen staan, met die prachtige mensen om me heen. Maar voordat ik hier ging staan en voordat ik die stap naar voren zette, heb ik mezelf wel een paar indringende vragen gesteld: Waarom doe ik dit? Waarom ben ik weer bereid om vier jaar van mijn leven te geven aan Den Haag? Waarom? Waarom al die uren? Waarom die strijd?
En dat is omdat ik wil vechten voor idealen. Omdat ik daarvoor sta. Ik krijg wel eens een mail en dan zeggen mensen: joh, doe je dit nou vanwege het pluche? Of doe je dit nu vanwege je ambitie? Ik krijg ook andere mail - heel aardige mail - maar soms schrijven mensen dat: je doet dit vanwege het pluche.
Nou, alles behalve. Dat pluche heb ik nog nooit zo gevoeld. En die coalitiedeelname is meer een spijkerbed. En lopen over het Binnenhof, dat is koorddansen. En als je iets wilt bereiken in de politiek, dan is het vaak een tocht in een gammele bus over een bochtige bergpas. Dat is wat het is.
Is het allemaal dan slecht, en moeilijk en een zooitje in Den Haag? Nee, absoluut niet. We zitten nu in een enorme crisis. En in deze coronacrisis die zijn weerga niet kent, ben ik ongelooflijk dankbaar voor mensen als Mark Rutte en Hugo de Jonge die ons door deze crisis heen proberen te loodsen. Ik ben ze dankbaar. Ze geven wat ze hebben, ze doen wat ze kunnen en ze verdienen daarvoor ons grootste respect.
Maar dat ik hier sta, met deze prachtige mensen om me heen, dat is niet voor hen. Dat is niet voor de coalitie. En dat is zelfs niet voor onze eigen partij. Ik doe het omdat ik geloof in onze idealen en omdat onze idealen het waard zijn om voor te vechten.
Zeker in deze tijd, deze coronatijd, waarin mensen het zwaar hebben, veel mensen zich eenzaam voelen, waar mensen zekerheden verliezen, werk verliezen, inkomen verliezen, hoop verliezen. En juist dan is het zo belangrijk om te dromen van die nieuwe morgen. Om je in te zetten voor dat wat écht telt.
Om te kiezen voor het goede. En te strijden voor het goede. En een beroemde rabbijn, Abraham Joshua Herschel zei het heel prachtig. Als we ons inzetten, zetten we ons in voor ‘het visioen van het goede waarvoor wij hetzij sterven hetzij levend omkomen - dat visioen dat door geen rede kan worden begrensd.’ Daar doe ik het voor. Dat is wat mij drijft. Het visioen voor het goede.
En dat maakt de ChristenUnie ook een heel bijzondere partij. Een partij van idealen met impact. En die combinatie, die is heel bijzonder. Ja, we hebben idealen. Ja, we hebben een warm kloppend hart. Ja, we willen dat er betere zorg komt voor elkaar.
Juist ook in deze coronatijd. Juist als mensen zich eenzaam voelen, willen we tegen iedereen zeggen: je hoeft het niet alleen te doen. We zetten ons in voor een economie waarbij het niet alleen om geld en werk draait, maar waarin mensen centraal staan. We zetten ons in voor de menselijke waardigheid, waardigheid voor het menselijk leven - van het prille begin tot wanneer het einde daar is. We zetten ons in als rentmeesters voor goede zorg voor de schepping. Wij zijn een partij van idealen.
Maar ook een partij van idealen met impact. We hebben impact. Dat komt door de mensen die we hebben. Dat komt door de bereidheid van al die mensen om die stap naar voren te zetten en verantwoordelijkheid te dragen. Om in raadzalen, provinciehuizen, dorpen, steden, verantwoordelijkheid te nemen. En zo hebben wij impact - van Enschede tot Den Haag, van Maastricht tot Eemsdelta, waar we afgelopen woensdag een hele mooie uitslag hadden en als derde partij uit de bus kwamen. Op al die plekken hebben wij impact.
En links heeft ons nodig. Rechts zoekt onze hulp. En zo weet ik dat vroeg of laat wij ook in Den Haag weer nodig zullen zijn, hetzij voor een coalitie, hetzij voor een rol in de oppositie, hetzij voor een meerderheid in de Tweede Kamer dan wel in de Eerste Kamer. Onze invloed is dan ook veel groter dan het aantal zetels dat we hebben. Juist omdat onze idealen zoveel groter zijn.
Je hebt partijen met idealen - maar toch deinzen die altijd weer terug om verantwoordelijkheid te dragen. Om die stap naar voren te zetten, en wél deel te nemen aan een coalitie. Ze hebben idealen - maar soms heel weinig impact.
En er zijn machtspartijen - partijen met impact omdat zij verstrekkende besluiten nemen. Maar soms is het niet meer duidelijk wat hun idealen zijn. En de ChristenUnie als partij van idealen met impact is een unieke partij op een unieke plek met een unieke combinatie.
Ik heb net vriendelijke en warme woorden gezegd over Hugo de Jonge en Mark Rutte. En ze kwamen uit de grond van mijn hart. Tegelijk moet ik er wel bij zeggen dat Mark Rutte niet alleen een premier is die zijn werk fantastisch doet, maar hij is ook lijsttrekker. Hij is aanvoerder van een partij. En dat als je Mark Rutte stemt, krijg je er ook 35 liberalen bij.
En dat zijn mensen met wie we vaak goed kunnen samenwerken. Dat hebben we de afgelopen jaren gedaan. Maar het zijn ook mensen dat als wij willen dat kinderen van Moria, uit de modder van Moria, hierheen worden gebracht, dat zijn dan 35 liberalen die daar tegen stemmen. Ik weet hoe zwaar het weegt. Ik weet dat er vanochtend een motie is aangenomen op het congres die treurnis heeft uitgesproken over dat wat er is bereikt. Maar u weet waar ons hart klopt. En u weet ook hoe moeilijk het is in deze combinatie. Het zijn 35 liberalen die aarzelen in zorg voor schepping. Liberalen die ons individualistische belastingstelsel zo’n beetje eigenhandig hebben uitgevonden. En dat als het gaat om vaccinatiedrang of zelfs dwang soms helemaal niet zo liberaal zijn.
En daarom is het zo belangrijk dat we naast die 35 liberalen op z’n minst zeven christelijk-sociale leden van de ChristenUnie in de Kamer te hebben. Om die daar tegenover te hebben staan. Die kiezen voor wat écht telt. Die weten wat van waarde is. Die strijden voor behoud van het goede, en het visioen van het goede najagen.
Vanwege onze positie, vanwege ons unieke karakter kunnen we met vertrouwen de campagne in gaan. Met vertrouwen richting 17 maart. En kunnen we ook heel fier en met vertrouwen onze plek innemen die ons dan toekomt. En dat gaan we doen.
En er zal ongetwijfeld weer een beroep op ons worden gedaan. In welke rol dan ook. Maar weet wel - en dat zeg ik dan hier vandaag - dat de prijs voor coalitiedeelname van ons hoger wordt. We hebben in deze periode stappen in de goede richting kunnen zetten. We hebben goede dingen kunnen doen. Maar dat willen we een volgende periode ook. Wij zullen nooit genoegen nemen met de status quo.
Wie onze zetels wil, die krijgt onze idealen. En ook al rekenen ze met onze zetels, ze zullen rekening moeten houden met de hoge idealen die we hebben, met het visioen van het goede.
Weet u hoe het soms voelt om ChristenUnie te zijn? Om onze rol zo te pakken en onze plek in te nemen? Dat voelt als een reis in een bus die ik ooit heb meegemaakt in Nepal. Ik maakte ooit een tocht in een gammele bus over een bochtige bergpas. En je kijkt naar die chauffeur en je houdt je hart vast. Hij moet sturen, hij moet remmen, hij moet gas geven. Af en toe kijk je naar het ravijn naast je en je houdt je hart vast. Maar zo voelt het soms om dit te zijn. We moeten soms sturen, bijsturen, we moeten soms remmen en we moeten gasgeven.
En we hebben gestuurd, we hebben meegestuurd. Er is een Klimaatakkoord gesloten en die is socialer en rechtvaardiger geworden, omdat we hebben meegestuurd. We hebben ieder jaar weer een begroting afgesproken. Dat waren soms knokpartijen in de coulissen van de coalitie. Maar dat is socialer geworden. We hebben extra geld geregeld voor landbouw, voor onderwijs, voor zorg. En we hebben bijgedragen en meegestuurd aan steun voor bedrijven, zodat mensen in deze crisis hun baan zouden kunnen behouden. We hebben meegestuurd en dat maakt verschil.
Maar je moet ook soms remmen. En dat doen we. Als D66 komt met ‘voltooid leven’ en wil meewerken, wil bijdragen aan de mogelijkheid van oudere mensen om, ook als ze gezond zijn, een einde aan hun leven te maken, dan zeggen we daar ‘nee’ tegen. En we zeggen ‘ja’ tegen waardig ouder worden. We zeggen ‘nee’ tegen mensen die nu de bedenktijd voor abortus, zo’n ingrijpende beslissing, willen afschaffen, en we zeggen ‘ja’ tegen goede zorg voor een vader, een moeder, een kind bij een onbedoelde zwangerschap. We zeggen ‘nee’ tegen die roep om staatsonderwijs en we zeggen ‘ja’ tegen de vrijheid van onderwijs, om daar je plek in te geven, en je hart te laten spreken, om zo een een nieuwe generatie, ook vanuit je geloof, te dienen.
En zo maakt het verschil wanneer je remt. Maar je moet niet alleen sturen, niet alleen remmen, je moet ook gas geven. En dat willen we. Wij willen een ander belastingstelsel. Als je nu kijkt naar het belastingstelsel, dan is dat niet sociaal. Er staat een fiscale boete op zorg voor je kinderen. Zorg voor je ouders soms. Het wordt je moeilijk gemaakt om werk en zorg te combineren. Niet iedereen betaalt zijn eerlijke deel. En sommige mensen betalen te veel. Dat is niet rechtvaardig. Het is te ingewikkeld, kijk naar die toeslagen. We hebben de verhoren gezien deze week. We zien hoe onrechtvaardig het soms uitpakt. En dat moet anders. Vervuilers moeten gaan betalen. Er moet ruimte komen om werk en zorg te kunnen combineren. Wij hebben die plannen neergelegd. Wij willen toe naar een menswaardig belastingstelsel. En daar willen we gas geven.
We zijn een partij van idealen. Van een visioen van het goede. En daarom wil ik het doen. Daarom sta ik hier. Daarom wil ik de komende jaren opnieuw geven aan het dienen van ons land. Aan het dienen van onze partij en het bijdragen aan onze missie, de christelijk-sociale missie van de ChristenUnie.
En misschien zijn er mensen die zeggen: ach, dat visioen van het goede waar je het over hebt, dat maakt je een beetje een luchtfietser. Of mensen zouden je dat verwijt kunnen maken. Nou dan is dat dan maar zo. Ik ben bereid om met het zicht op het visioen van het goede, met mijn voeten in de modder te staan, met al die prachtige mensen om me heen, daar het verschil te maken en daar te werken, te strijden voor onze idealen.
En als mensen zeggen dat wij dromers zijn als wij denken dat een samenleving zonder die ellendige schulden mogelijk is, dan is dat maar zo. Dan nog zullen wij een schuldenplan indienen.
Als mensen zeggen dat het misschien achterhaald is om je in te zetten voor een wereld waarin geen prostitutie en uitbuiting is, geen mensenhandel is, dan is dat maar zo. Dan nog zullen wij ons best doen om mannen, vrouwen in die wereld, uit die ijzige wereld te halen en een betere toekomst te geven.
Als mensen zeggen dat het niet realistisch is om te streven naar een samenleving zonder die ellendige verslavingen, dan nog zullen wij een plan indienen voor een drugsvrije samenleving.
En al zegt half Nederland dat het nu eens afgelopen moet zijn met die onderwijsvrijheid en dat we nu eens naar staatsonderwijs toe moeten, dan nog zullen wij ons sterk maken voor die vrijheid om je hart te laten spreken. Om met alles wat je hebt je in te zetten voor de nieuwste generatie. Ook met je geloof, ook met je diepste overtuiging.
Ik zeg het nog een keer: Abraham Joshua Herschel. Wij strijden voor ‘het visioen van het goede, waarvoor wij hetzij sterven, hetzij levend omkomen. Het visioen dat door geen rede begrensd kan worden.’
Dat maakt je misschien een beetje gek. Dat maakt je misschien een beetje dwaas. Maar dan bevinden we ons in heel goed gezelschap. Het was Paulus zelf die zei: het evangelie is een dwaasheid.
We bevinden ons in heel goed gezelschap. Want Jezus was een beetje dwaas. Hij had een fantastische omgeving in de hemel en Hij koos ervoor om deel te maken van de mensheid, in een gebroken wereld. Om deze mensheid te redden, te helpen, de helpende hand te bieden.
Dat was dwaas. Een beetje gek. Maar Hij heeft het gedaan. Als Hij bereid was om alles op te geven, uit naastenliefde. Om alles te doen, om de liefde van God merkbaar en tastbaar te maken in deze wereld, dan kan ik ook wel vier jaar van mijn leven geven voor deze missie. En kunnen wij ook wel een beetje gek zijn in het hier en nu.
En dan is mijn vraag aan jou: zou jij een beetje gek met mij willen zijn? Zo gek willen zijn om nu te strijden voor zeven zetels. Voor zeven mensen met christelijk-sociale idealen in de Tweede Kamer? Om te strijden voor het visioen van het goede?
Tot slot, er komt zo een lied aan. En jullie weten, ik hou van U2. En er is één lied wat mij heel bijzonder raakt. Dat heet Jahweh. En straks gaan Matthijn Buwalda en mijn eigen dochter Eline het spelen en zingen. Er zijn een paar zinnen die mij raken. Het is eigenlijk een gebed, en in dat gebed zingt Bono en straks mijn dochter:
‘Take these hands, don’t make a fist, and teach them what to carry.’
Dus laten deze handen, Heere God, Jahweh, laat het geen vuist zijn maar leer ons wat wij moeten aanpakken. Leer ons waar wij moeten helpen.
En: ‘There’s always pain before a child is born.’ Dat is een andere zin dat mij raakt. De weg naar het visioen van het goede is soms een hele pijnlijke, lastige en zware weg. Maar dan: ‘a city should be shining on a hill.’ Dat is de bestemming. Een stad op een berg die schijnt, die licht geeft. Dat is waar we willen uitkomen.
En altijd is Jahweh erbij. God onder ons, God boven ons. God aan het begin en God aan het einde. En als dat waar is dan weet ik dat wij veilig thuiskomen. Dan weet ik dat we op onze bestemming komen.
Let’s go. Op hoop van zegen!
