Een dienstbare luchtvaart
Het was heel onwerkelijk. Waar normaal gesproken elke dag duizenden vliegtuigen witte strepen aan de hemel achterlieten, was de lucht nu helderblauw. De vliegtuigen die zich dagelijks, vol met duizenden vakantiegangers, zakenmensen en andere reizigers een weg door ons luchtruim baanden, stonden nu aan de grond. De normaal gesproken volle vertrekhallen in de luchthavens waren nu leeg. Aan de groei leek geen einde te komen. En opeens stond de luchtvaart stil, waren mensen thuis en vroeg het kabinet om na te denken over het ‘nieuwe normaal’.
Morele vragen
In andere tijden sprak ik vaak in de Tweede Kamer over de luchtvaart. Over de rol van luchtvaart voor de economie, over verduurzaming, over geluidsoverlast. Vaak zijn dat technische discussies over regels, technologie, aanvliegroutes en geluidsnormen.
Tegelijkertijd ligt onder al die discussies, hoe technisch ook, ook een morele vraag. Wat is goede luchtvaart? Wat draagt bij aan het goede leven en wat niet meer? Waar ligt de grens tussen de zegen van mobiliteit en de vloek van overlast en schade aan de schepping? Het antwoord op die vragen bepaalt in grote mate hoe we ook veel praktischere vragen uiteindelijk van een antwoord voorzien. Hoe kijken we naar groei van de luchtvaartsector? Hoe gaan we om met geluidshinder en CO2-uitstoot? Vertrouwen we op technologische oplossingen om de negatieve gevolgen van de luchtvaart te compenseren, of moeten we ook onszelf begrenzen? Wat is de rol van de overheid hierin?
Het zijn, kortom, morele vragen en antwoorden die bepalen hoe we in de Tweede Kamer uiteindelijk praten over luchtvaart en wat we daarmee willen. Om die reden werd er in november 2018 door het ChristenUnie congres gevraagd om een algemene visie op de luchtvaart vanuit christelijk-sociaal perspectief. Nu, anderhalf jaar later en in een heel andere tijd dan we toen konden bedenken, ligt die visie er.
Nieuwe normaal
En ik ben blij dat deze visie er juist nú ligt. Aanstaande zaterdag, bij de online partijbijeenkomst, wordt de visie in ontvangst genomen door het partijbestuur van de ChristenUnie en vervolgens meegenomen bij het schrijven van het verkiezingsprogramma.
Dat is belangrijk. Juist in deze rare tijd, waarin de meeste vliegtuigen aan de grond staan, vormt deze visie inspiratie om ons te bezinnen op de toekomst. Wat is voor ons het ‘nieuwe normaal’ van de luchtvaart? Hoe maken we de luchtvaart dienstbaar aan de samenleving en beperken we de impact op de schepping?
Het is duidelijk dat het nog jaren zal duren voordat de luchtvaart op haar oude niveau is als vóór de crisis. Schiphol is leeg, onze nationale luchtvaartmaatschappij wordt in haar voortbestaan bedreigd. Waar we eerder spraken over het openen van een ‘overloopluchthaven’ in Lelystad, lukt het Schiphol zelf niet eens om haar ‘slots’ (ruimte voor vluchten) vol te krijgen. De discussie daarover is daarmee ineens in een heel ander licht komen te staan. De reden daarvoor is simpel: een overloopluchthaven bestaat alleen als er sprake is van schaarse ruimte op Schiphol – nu die schaarste er niet is, wordt niet aan een belangrijke voorwaarde voor de airport voldaan.
Maar voor de ChristenUnie is het belangrijk dat we in tussentijd niet stilzitten. Juist niet! Laten we een goed gesprek voeren. Een goed gesprek over niet zomaar teruggaan naar de ongebreidelde groei van hiervoor. Over een luchtvaart die bijdraagt aan het welzijn van de samenleving, nu en in de toekomst.
De nieuwe luchtvaartvisie van de ChristenUnie geeft een aantal voorzetten voor dat goede gesprek. Groei is geen natuurwet, de overheid hoort gezonde grenzen te stellen. Eérst verminderen van uitstoot en hinder, voordat we kunnen spreken over groei. De rekening voor milieuschade van de luchtvaart niet zomaar afschuiven richting de toekomst, maar nú in rekening brengen voor wie die schade toebrengt. Stuk voor stuk wijze adviezen uit de nieuwe luchtvaartvisie.
De coronacrisis zal ontegenzeggelijk impact hebben op de toekomst van de luchtvaart. Samen hebben we de kans om te bepalen hoe die toekomst eruit ziet. Hoe we het ‘nieuwe normaal’ in de luchtvaart graag willen zien. Met belangrijke morele vragen in ons achterhoofd en een prachtige nieuwe luchtvaartvisie in de hand.
