Consumenten, verenigt u!
“Hierbij geef ik jullie alle zaaddragende planten en alle vruchtbomen op de aarde; dat zal jullie voedsel zijn.” In Genesis 1:29 lezen we hoe God zelf zorgt voor voldoende voedsel voor mensen. Ik ben geen theoloog, maar het lijkt mij dat dit – na het leven zelf – het eerste geschenk is dat God aan mensen geeft.
Wat lijkt Genesis ver weg als we kijken naar de goedgevulde schappen in de supermarkt. Natuurlijk, het is best comfortabel dat we niet zelf een kip slachten of onze eigen bloemkool verbouwen om ’s avonds een maaltijd op tafel te kunnen zetten. Maar met de overvloed die de supermarkt ons voorspiegelt, zijn we ook iets kwijtgeraakt.
Ik weet niet hoe het bij u is, maar in veel kerken zijn bid- en dankdag verschoven naar de ‘gewone’ zondagse eredienst. Daar is het soms maar een klein onderdeel van de liturgie, waarbij het vaak vooral over arbeid gaat (zeker nu er zoveel werkloosheid is, is dat ook niet onbelangrijk). Maar het is bid- en dankdag voor GEWAS en arbeid. We bidden ‘geef ons heden ons dagelijks brood’, maar wie staat er nog bij stil dat we het voedsel uit Gods hand ontvangen? Nog niet zo lang geleden woonden veel mensen op de boerderij, of had je vissers in je familie. Nu de afstand tot de producenten van ons voedsel zo groot is geworden, zijn we de waarde van ons voedsel misschien wel uit het oog verloren. Erger nog, verliezen we het zicht op de gegeven aard ervan. Beschikbaarheid van goed en voldoende voedsel is niet vanzelfsprekend.
Wie een willekeurige supermarkt binnenloopt, kan niet voorbij aan de aanbiedingen. ‘Koop mij, koop mij’ schreeuwt alles om je heen. Misschien heb je thuis alvast wat foldertjes doorgebladerd. Voel je niet schuldig, want je bent met velen. En het ministerie van Economische Zaken doet niet anders. Er wordt met een puur economische, of liever financiële bril naar voedsel gekeken. De voedselproductie in ons land is inderdaad een belangrijke economische sector. Onze land- en tuinbouw heeft samen met de Rotterdamse haven de economie een boost gegeven tijdens de recente economische crisis. Maar er is zoveel méér te zeggen over voedsel. Gezondheid, diversiteit, kwaliteit, milieuvriendelijkheid en beschikbaarheid van voedsel zijn waarden die helaas te gemakkelijk vergeten worden.
Ik wil een voedselbeleid waarin de waarde en verschillende waarden van voedsel weer centraal staan. Natuurlijk hoort daarbij een Minister van Voedsel. En laten we nu alvast beginnen met een eerlijke prijs voor de producenten, de boeren, tuinders en vissers die iedere dag weer hard werken voor ‘ons dagelijks brood’. Melkveehouders produceren al veel te lang onder de kostprijs, varkens- en kippenboeren leven al jaren onder het sociaal minimum. Dat is toch niet normaal? En ja, ik ken de wetmatigheden van overaanbod en dalende prijzen op een vrije markt. Maar dat is niet het hele verhaal. Zeg nu eerlijk: als kant-en-klaar goedkoper is dan vers en een zak drop net zoveel kost als een doosje eieren, dan klopt er toch iets niet? Supermarkten concurreren elkaar de tent uit en leggen eenzijdig lagere prijzen op, die uiteindelijk op het bordje van de boeren terecht komen. Zo ideaal is een vrije markt niet, zeker als de spelregels niet eerlijk zijn.
Gisteren was het Michazondag én Wereldvoedseldag. Een dag om stil te staan bij het thema gerechtigheid en voedselvraagstukken wereldwijd. Maar ook dichtbij is er nog zoveel te doen. Onlangs was ik bij de presentatie van het nieuwe blad Verbinding, uitgegeven door Contact Christen Agrariërs en CGMV Agrariërs. Ik mag geen reclame maken, maar dit tijdschrift voorziet in een belangrijke behoefte. Er wordt niet door een economische bril naar voedsel gekeken, maar er is aandacht voor de ethiek rond voedsel en voedselproductie. Christenagrariërs hebben zich verenigd om vanuit de Bijbel antwoorden te vinden op de vraagstukken van vandaag. Ik weet niet of 'christenconsument' een passend woord is, maar u begrijpt vast wat ik bedoel. Wat zou het goed zijn als christenen in de supermarkt (of juist daarbuiten) getuigen van hun geloof in Degene die ons het voedsel schenkt. Ik pleit voor een herwaardering van voedsel. Ik pleit voor kortere ketens van boer tot bord, met een eerlijke prijs voor de producent. Ik wil een bredere blik op voedsel dan alleen financieel - voor wie zich dat kan veroorloven. Samen kunnen we voedselsystemen veranderen en zorgen voor waarde(n)vol voedsel. Consumenten, verenigt u!
