De hoop die het afgelopen voorjaar op het Tahrirplein bloeide, heeft plaats gemaakt voor intens verdriet en nodeloos bloedvergieten. Afgelopen weekend leidde dat tot 24 doden onder de christelijke, koptische bevolking. De Arabische lente is voor de kopten een gure islamitische winter. Nu is er zelfs sprake van regeringsgeweld tegen de christelijke minderheid. Nooit eerder manifesteerde de haat tegen de kopten zich zo openlijk. Eerder bezocht ik christenen in Irak en zag ik eenzelfde patroon: gerichte bedreigingen, ontvoeringen, moorden en aanslagen op kerken en christenen. Uiteindelijk verlieten velen van hen het land.

Nu er ook in Epypte sprake is van religieuze zuiveringen, moet het tijdperk van het uitspreken van grote zorgen voorbij zijn. Diplomatieke signalen moeten plaatsmaken voor inspanningen om zowel in bilateraal als in Europees verband financiële steun aan Egypte banden te leggen, indien de Epyptische overheid niet komt tot het respecteren van basale mensenrechten. Alleen al het Europees Associatieverdrag met Egypte is goed voor 449 miljoen euro in de periode tussen 2011 en 2013. Maar elk associatieverdrag kent een mensenrechtenclausule op basis waarvan het verdrag bevroren kan worden. Dat is nu, meer dan ooit, aan de orde.

In dit kader is het overigens totaal onacceptabel dat Egypte EU-waarnemers weigert om toe te zien op de aanstaande verkiezingen op 28 november, terwijl men zelf wel waarnemers stuurt naar andere landen. Ik zal ik zelf een bezoek brengen aan Egypte rondom de verkiezingen.

Daarnaast dient er een onafhankelijk onderzoek te komen naar het geweld tegen de kopten. De daders en opdrachtgevers moeten berecht worden. Dit is eens te meer van belang, omdat er weinig perspectief is op noodzakelijke verbeteringen. Naast de deelname van het moslimbroederschap in de aanstaande parlementsverkiezingen - en een presidentskandidaat die gesteund wordt door deze radicaal islamitische beweging -, zijn er ook geen vorderingen waargenomen omtrent de herziening van de grondwet. De Egyptische grondwet spreekt nog altijd over de islam als staatsgodsdienst en over de sharia als grondslag voor alle wetgeving. Verder ontbreekt het in de grondwet aan een verwijzing naar de universele rechten van de mens. In andere woorden, kopten worden nog altijd beschouwd als tweederangsburgers waarbij hun godsdienstvrijheid nog altijd ondergeschikt zal zijn aan de (politieke) islam.

De internationale gemeenschap, met Nederland voorop, moet zich niet in de luren laten leggen door uitingen van het militaire regime die slechts lippendienst bewijzen aan het belang van mensenrechten en godsdienstvrijheid. De daden van de Egyptische overheid schreeuwen immers luider dan haar woorden. Bilaterale en Europese hulprelaties met Egypte moeten bevroren worden en zouden pas ontdooid mogen worden wanneer er daadwerkelijk sprake is van structurele verbeteringen. Zonder deze broodnodige verbeteringen zal Egypte straks mogelijk wel democratische verkiezingen hebben gehad, maar verandert Egypte vervolgens in een nieuwe islamitische dictatuur van de meerderheid. Het tij kan mogelijk nog gekeerd worden als het westen keiharde voorwaarden stelt aan de miljoenensteun die men bereid is om te geven.

Afgelopen woensdag sprak ik samen met een aantal collega-Kamerleden met vijftien vertegenwoordigers van de koptische gemeenschap in Nederland. De uitroep van een van de kopten is mij bijgebleven: 'We haten de moslims niet, het zijn onze broeders. We willen alleen in vrede en gelijkwaardigheid met ze leven. Wie helpt ons voordat het te laat is en wij vermoord of gevlucht zijn?'

Joël Voordewind