Ortega-Martijn: ,,Ik vind het een voorrecht dat ik als Kamerlid een rol heb mogen spelen bij de totstandkoming van wetgeving die ertoe heeft geleid dat historische dag een feit is geworden.”

Hoe was het om dit proces als geboren Antilliaanse en parlementariër mee te maken?

Ortega-Martijn: ,,Ik zie het echt als een leiding van God dat ik vanuit mijn achtergrond in de debatten de kans had om balans aan te brengen in de percepties die er heersen over de eilanden. Het was keihard werken, maar ik heb het met zeer veel plezier gedaan. Het werk zit er nog niet op, want er moeten nog veel BES-wetten door de Kamer behandeld worden. Ik vertrouw erop dat ik dit werk mag afmaken, want het is belangrijk dat er oog blijft voor de specifieke eigenschappen van deze eilanden. Niet alle Nederlandse wetgeving kan ingevoerd worden en daarnaast moeten wij ervoor waken dat er geen situatie ontstaat van ongelijke rechten of twee soorten burgers op een en hetzelfde grondgebied.”

,,Het is wennen om te moeten zeggen dat je geen Antilliaan meer bent. Jarenlang ben ik opgetrokken met mensen vanuit de eilanden. Ik heb als landsambtenaar vanuit mijn werk de eilanden vaak bezocht en was er trots op om Antilliaan te zijn. Persoonlijk vind ik het jammer dat de Antillen ophoudt te bestaan, maar aan de andere kant was deze structuur niet meer te handhaven. Ik vertrouw dat de autonome landen Curaçao en Sint Maarten alles op alles gaan zetten om volwaardig land te worden binnen het Koninkrijk. Er ligt op de bestuurders van deze landen een grote verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat het welzijn van alle burgers gaat toenemen, dat er kwalitatief onderwijs komen en dat de gezondheidszorg toegankelijk is voor alle burgers. Er ligt een grote uitdaging en ik vertrouw erop dat mijn eiland een volwassen land wordt, waar iedere Curaçaoënaar trots op kan zijn.

Wat is er positief aan deze verandering?

De inwoners van de eilanden krijgen de status waarvoor zij hebben gekozen. Hier wil ik wel bij opmerken dat dit niet met zekerheid valt te zeggen voor St. Eustatius en Bonaire. Sint Eustatius heeft ervoor gekozen om binnen de Nederlandse Antillen te blijven. Dat kon niet omdat de andere landen niet wilden. Vervolgens is er met de bestuurders van St. Eustatius en Nederland afgesproken dat zij onderdeel zal worden van het grondgebied van Nederland. Realistisch gezien is dit de meest denkbare optie, echter deze keuze had volgens het handvest van de Verenigde Naties in een referendum voorgelegd moeten worden en dat is niet gebeurd. Voor Bonaire geldt dat hun keuze voor een directe band met Nederland in essentie niet betekende dat zij onderdeel zouden worden van het grondgebied van Nederland. Ook deze uiteindelijke keuze is niet aan de inwoners van Bonaire voorgelegd, waardoor er nu veel onrust is. Integratie in Nederland betekent dat onder andere het onderwijs, gezondheidszorg kwalitatief zullen toenemen. Ik merk ook dat deze integratie gunstig is voor het investeringsklimaat. Dit betekent dan meer bedrijvigheid, groei van de economie en meer werkgelegenheid, waardoor het welvaartsniveau ook zal toenemen.”

,,Voor de inwoners van Curaçao en Sint Maarten is het positief dat zij ook hun eigen boontjes mogen doppen. Door de schuldsanering van Nederland komen rentelasten vrij die ingezet kunnen worden voor onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur. De komende jaren wordt de overheidsfinanciën goed in de gaten gehouden en ook de gezamenlijke verantwoordelijkheid binnen het Koninkrijk voor de rechtshandhaving vind ik positief. Wanneer de economie gaat groeien, zal dit ten goede komen aan de bevolking.”

Waarover bent u ronduit kritisch?

,,Ik ben kritisch over de stabiliteit van het bestuur op de verschillende eilanden. Vooral voor de verdere opbouw van de landen is het nodig dat er een breed draagvlak is vanuit de bevolking. Dat geldt niet voor alle eilanden. Vooral op Curaçao en Bonaire is er sprake van verdeeldheid. Daar moet de komende tijd flink op geïnvesteerd worden. Kritisch ben ik op de wetgeving die toegepast gaat worden op de BES-eilanden. Sommige wetgeving staat ver van de eilanden en wordt te weinig rekening gehouden van de karakteristieken van deze eilanden. Ook de Raad van State heeft zich kritisch hierover uitgelaten.”

Hoe wordt dit proces op de Antillen beleefd?

,,Met gemengde gevoelens. Voor veel inwoners is er niet echt reden tot een euforische stemming. Sommige Mensen zien de toekomst met vertrouwen tegemoet anderen niet.”

Wat moet de houding van nieuwe kabinet zijn ten aanzien van de nieuwe rijksdelen?

,,Er zal een gezamenlijk gedragen toekomstvisie moeten komen voor het Koninkrijk. Er moet meer ingezet worden op gelijkwaardigheid en respect binnen het koninkrijk. Een wet Personenverkeer kan alleen tot stand komen indien alle vier landen hiermee hebben ingestemd. Op dit moment is toelating en uitzetting hun eigen verantwoordelijkheid. Ook richting de BES-eilanden moet er meer geluisterd worden naar de bestuurders. Deze eilanden zijn uniek en kunnen op geen enkele manier vergeleken worden met welke Nederlandse gemeente dan ook. Zij moeten er echt bij gaan horen, wat betekent dat zij ook in volwaardige plaats gaan krijgen in het onderwijscurriculum. Er moet meer geïnvesteerd worden in een koninkrijksgevoel. Het koninkrijk moet hoger op de politieke agenda komen. Het hangt er nu een beetje bij. Daarnaast moet erin geïnvesteerd worden om het democratische deficit kleiner te maken. Alleen op deze manier zullen de autonome landen echt het gevoel krijgen dat zij gelijkwaardige partners zijn en op koninkrijksniveau meer te zeggen hebben. Ook zal een manier gevonden moeten worden om de BES-eilanden een specifieke 'stem' te geven in het parlement.”

,,Het risico zit erin dat de verhoudingen tussen de koninkrijksdelen verder op scherp komen te staan. Dat de BES-eilanden doordat zij zich niet gelijk behandeld voelen er nog dat de onrust verder zal toenemen.”