Door ND-redacteur Piet H. de Jong

HILVERSUM - ,,Ik merk dat er grote behoefte aan een samenvattende visie is’’, vertelt Geert Jan Spijker, medewerker van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie. Veel mensen lezen niet de veelal dikke publicaties die in de loop van de jaren door kopstukken van de partij zijn geschreven, heeft hij bemerkt. Ook is de achterban van de ChristenUnie diverser geworden. ,,Dat vraagt erom onze visie explicieter te verwoorden.’’

,,In mijn contacten met lokale bestuurders heb ik ervaren dat ze niet altijd goed weten wat het betekent dat de ChristenUnie in de christelijk-sociale traditie staat. Sommigen denken dat dat een aanduiding is voor linkse politiek. Die traditie gaat evenwel terug op de grondleggers van de antirevolutionaire politiek, Guillaume Groen van Prinsterer en Abraham Kuyper. De christelijk-sociale traditie legt nadruk op het opkomen voor kwetsbaren én het belang van onderscheiden verantwoordelijkheden.’’ Dat laatste verwijst naar het ordeningsprincipe dat bekend werd onder de naam ‘soevereiniteit in eigen kring’. De staat heeft een beperkte bevoegdheid naast andere ‘kringen’, zoals gezin en kerk.

Volgende week vrijdag organiseert het instituut van de ChristenUnie een symposium over dit thema. Over elk van de drie waarden komt na de zomer een boek uit. In oktober wordt er een congres georganiseerd over de waarde ‘vrijheid’.

,,Het is’’, zegt Spijker, ,,typerend voor de ChristenUnie dat er zoveel aandacht is voor de sociale verbanden in de samenleving. Niet voor niets hebben Kars Veling, Roel Kuiper en André Rouvoet daar in hun boeken veel nadruk opgelegd. Focus op dienstbaarheid in de samenleving is daarmee onderscheidend voor mijn partij. In tegenstelling tot socialisten, die de overheid centraal stellen, en liberalen die het individu voorop zetten, wil de ChristenUnie het belang van de samenleving benadrukken. Tegelijk is een overheid nodig om kwaad te bestrijden en voorwaarden te scheppen voor de samenleving.’’

Vrijheid
Een spannende term vandaag de dag is ‘vrijheid’. Ook Geert Wilders werpt zich op als kampioen van het vrije woord. ,,Wij onderscheiden levensbeschouwelijke en maatschappelijke vrijheid. Bij het eerste is het begrip tolerantie cruciaal, legt Spijker uit. ,,Daarmee wordt het verschil met de theocratische insteek van de SGP helder. Dat komt vooral tot uiting op het punt van de godsdienstvrijheid. De ChristenUnie is daar volmondig voorstander van, ook als dat als pijnlijk wordt ervaren. Belangrijk is het besef dat tarwe en onkruid samen opgroeien en dat Gods Koninkrijk niet met kracht maar door de Geest komt. Professor Jochem Douma schreef ooit dat wie Schrift zegt, ook tolerantie zegt. Dat is voor ons een principiële notie.’’

Met het vrijheidsbegrip neemt de ChristenUnie ook stelling tegen de opvatting van de PVV van Wilders, die wel met dat begrip schermt maar minderheden (moslims) daarvan wil uitsluiten. ,,Vrijheid is van iedereen en geloof is ook voor het publieke domein’’, licht Spijker toe. ,,Het is belangrijk dat heel helder te blijven zeggen. Soms lijkt het alsof we in Nederland bang geworden zijn voor diversiteit en verscheidenheid. Als we vrijheid en tolerantie niet goed beschermen dreigen we terecht te komen in een seculiere meerderheidscultuur. Als partij moeten we hier duidelijk stelling betrekken’’, aldus Spijker.

Met maatschappelijke vrijheid wil de ChristenUnie mensen in de eerste plaats aanspreken in hun sociale context. De overheid heeft slechts beperkte invloed. ,,Neem de opvoeding, dat is een taak van de ouders. Mensen moeten in onderlinge relatie en verbanden zich kunnen ontplooien. Vrijheid mag je daarom nooit loskoppelen van dienstbaarheid en duurzaamheid. Vrijheid zonder doel bestaat niet, vrijheid is ook niet los verkrijgbaar. Je hebt vrijheid nodig om God en de ander te dienen. Echte vrijheid realiseert zich in gemeenschap.’’

De kritiek van de VVD op de ChristenUnie dat het mensen betuttelt, verwerpt Spijker. ,,Dat is te gemakkelijk. Neem het streven van minister André Rouvoet; dat is er op gericht de eigen kracht van het gezin te herstellen. Daarom wil hij ouders laten toerusten tot verantwoordelijkheid. Pas in noodsituaties, denk aan kindermishandeling, komt de overheid er aan te pas, omdat het tot taak heeft op te komen voor kwetsbaren.

Duurzaamheid
De waarde duurzaamheid koppelt de ChristenUnie aan de ‘triple-p-gedachte’. ,,We ‘vertalen’de trits ‘people, planet, profit’ in: rechtvaardigheid, rentmeesterschap, relevantie. Met dat laatste wil de ChristenUnie, meer dan het CDA tot dusver, werk maken van een duurzame economie,’’ vertelt Spijker. ,,Het is van groot belang dat we ons inzetten voor een leefbare en rechtvaardige wereld, ver weg en dichtbij. Er moet meer urgentie in komen, is onze boodschap. In veel gevallen, zie bijvoorbeeld de aanpak van Q-koorts, overheersen economische belangen.’’

In plaats van ‘winst’ wil de partij van Spijker toe naar het begrip ‘relevantie’ centraal zetten. Heeft een product toegevoegde waarde? Welke echte behoeften bevredigt dat? Hoe dat precies zijn politieke vertaling krijgt laat Spijker over aan de opstellers van het verkiezingsprogramma. ,,Belangrijk is dat wij als partij echt werk willen maken van duurzaamheid.’’

,,Tegelijk is er het besef dat wij de aarde niet redden, het is God die alles leidt en Zijn Koninkrijk doet komen. We zijn geen utopisten. Dat is een geruststellende gedachte en het roept ons ook op het gebed niet te verwaarlozen. Het gebed moet voor onze partij essentieel zijn. Wij zijn zondige, beperkte mensen die moeten leren nederig te willen zijn. Het gebed leert ons dienstbaar te zijn en is zo een belangrijk wapen tegen machtsmisbruik.’’

(Bron: Nederlands Dagblad, 17 februari)

Meer informatie over DVD op http://wi.christenunie.nl/dvdsymposium