Door Gerard Vroegindeweij / Reformatorisch Dagblad, 27 februari 2009

Op weg naar de locatie waar het interview plaatsvindt, waarschuwt fractievoorlichter en woordvoerder Sjirk Kuijper al: „Dit is niet onze lijst; die zou er heel anders uitzien." Slob zwijgt.

Tijdens het interview gaat Slob allereerst in op de pluspunten -zijn colbertje is al uit. Met de geformuleerde pluspunten is hij het op zich eens. Het zijn wapenfeiten die ook op het „zegeningenlijstje" van de ChristenUnie staan.

Slob is blij met de behaalde resultaten: „Zo veel is wel duidelijk: de ChristenUnie maakt het verschil. Als wij niet in het kabinet hadden gezeten, maar bijvoorbeeld VVD, D66 of GroenLinks, dan stond het er met deze pluspunten heel anders voor. Laat ieder dat voor ogen houden", zo zegt hij met enige beslistheid in zijn stem. Later in het interview zal hij deze zinsnede in iets andere bewoordingen nog enkele malen herhalen.

Toch stemmen de pluspunten op een belangrijk deel niet overeen met het „zegeningenlijstje" dat Slob en de zijnen bijhouden. De ChristenUniefractievoorzitter gaat iets verzitten: „Christelijke politiek omvat meer dan de nu gemaakte selectie. Christelijke politiek is zo breed als de samenleving. Het gaat ook over duurzaamheid, over rentmeesterschap, over bescherming van de zwakke en over gezinsbeleid om maar eens enkele dingen te noemen. Op die punten hebben we ook het nodige bereikt. Dat mis ik in het overzicht. De ChristenUnie laat zich niet opsluiten in enkele medisch-ethische onderwerpen -hoe belangrijk die ook zijn. „Alles is principieel", zei de man die ik destijds opvolgde in de Zwolse gemeenteraad. Daar heb ik aan moeten wennen, maar het is wel waar. Het ene onderwerp raakt je natuurlijk meer dan het andere. Als het gaat om leven en dood dan is dat onmiskenbaar diep ingrijpend."

Heeft de ChristenUnie echt geen lijstje met onderwerpen die minder goed zijn uitgepakt?
Slob raakt op dreef: „Alle punten uit ons verkiezingsprogramma die we niet kunnen bereiken, zijn minpunten. Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we een aanvaardbaar aantal zaken uit ons programma wél kunnen verwezenlijken. Bovendien geldt een regeerakkoord voor een bepaalde tijd, namelijk vier jaar. Daarna zijn er weer nieuwe kansen. Je kunt alles niet in een kabinetsperiode regelen."

En het lijstje dan?
„Iedereen die verstand heeft van besturen, ook op plaatselijk of provinciaal niveau, weet dat een kleine partij niet alles kan afdwingen wat in haar programma staat. Laat ik twee voorbeelden noemen. Na een heftige discussie vorig voorjaar ligt er nu een alleszins acceptabel kabinetsstandpunt over embyroselectie. Maar het is niet ons ideaal. Dat geldt ook voor de arbeidsparticipatie van vrouwen. Voor sommige partijen lijkt er niets belangrijkers dan dat. De ChristenUnie zou graag meer aandacht willen voor andere waarden, zoals hulp voor de medemens. Daar moeten we opboksen tegen een seculiere meerderheid. Gelukkig hebben we de algemene heffingskorting kunnen behouden voor moeders met kleine kinderen. In het overzicht van de krant staat het bij de minpunten, maar als niet de ChristenUnie maar een andere partij in het kabinet had gezeten, dan was de gehele heffingskorting voor niet-werkende partners van tafel geveegd."

Wat vindt u het belangrijkste CU-succes van de afgelopen twee jaar?
„Ik noem iets dat illustratief is - het staat niet op de pluspuntenlijst: de uitstapprogramma's voor prostituees. Dankzij de ChristenUnie is dat geld er gekomen. Als het gaat om prostitutie zie je een kentering in de samenleving. Bestuurders en burgers krijgen door dat er veel ellende is in die wereld. Amsterdam gaat het aantal ramen fors verminderen. De stad is niet meer trots op deze uitwassen."

Waar hebt u het meeste spijt van?
„Ik noem twee dingen die ons het meest beroerden. Dat waren de kwestie van de gewetensbezwaarde ambtenaar en embryoselectie. Over de eerste was een afspraak gemaakt in het regeerakkoord, over de tweede niet. Ik zie niet in waarom de kwestie van ambtenaren met gewetensbezwaren tegen het homohuwelijk bij de minpuntenlijst staat. Minister Ter Horst mag natuurlijk zeggen dat de kwestie van zittende ambtenaren op lokaal niveau geregeld moet worden en dat is ook zo, maar in het regeerakkoord staat dat er een wettelijke beschermingsmaatregel moet komen als mensen worden ontslagen. Dat is tot nu toe niet gebeurd, maar als het aan de orde is, houden wij coalitiepartners CDA en PvdA aan de gemaakte afspraak."

Even tussendoor: Wat vond u ervan dat de hoogleraar ethiek van de vrijgemaakten, De Bruijne, vorige week de stelling poneerde dat er geen gewetensbezwaren tegen het voltrekken van een homohuwelijk hóéven zijn?
Slob houdt zich op de vlakte: „Waar ik als politicus mee te maken heb, is dat er gewetensbezwaren zijn. Ik zou bijna zeggen; Ik ben met Willem van Oranje tegen elke vorm van gewetensdwang."

Als het gaat om embryoselectie benadrukt Slob dat de regels voor het selecteren van embryo's zonder erfelijke ziekten strenger zijn geworden. „Eerst stond de deur wijd open, nu op een kier. Dat is nog niet ons ideaal, maar het is wel een hele verbetering. Wat zou er zijn gebeurd als D66 in de regering zat?"

Krijgt u geen kromme tenen als u minister Plasterk hoort pleiten voor sociale acceptatie van homoseksualiteit?
„Christenen zijn tegen discriminatie van homo's en tegen het gebruik van geweld tegen hen. Als iemand homo is, dan past daar ook een zekere mate van acceptatie bij. Maar er moet ook ruimte zijn om anders te denken over de uitleving van de homoseksuele gerichtheid. En die blijft er, zo heeft ook Plasterk een en andermaal gezegd. Zonder de ChristenUnie was die ruimte ingeperkt, daar ben ik van overtuigd."

Een ding moet Slob nog van het hart: het minpunt over de Europese Unie: „Wat daar staat, is een analyse die ik eerder in het RD gelezen heb, maar die tekort doet aan wat juist door toedoen van de ChristenUnie is bereikt. De Raad van State heeft geoordeeld dat statelijke aanspraken van Europa uit het nieuwe verdrag zijn verdwenen. Dat is winst en daar hebben we voor geknokt. Iets wat groot is, moet niet klein gemaakt worden: iets dat een pluspunt is, moet niet worden aangeduid als een minpunt. Ik ben blij dat ook de SGP nu tekent voor een gezamenlijk Europees verkiezingsprogramma waarin het verdrag van Lissabon een verbetering wordt genoemd ten opzichte van de verworpen grondwet."

De ChristenUniejongeren zijn niet helemaal tevreden met de opstelling van de moederpartij. Ze hadden bijvoorbeeld graag gezien dat de partij op het gebied van vermindering van koopzondagen het initiatief van SP en SGP had ondersteund.
Slob gaat ontspannen achteroverzitten: „Fijn dat de jongeren ons scherp houden, maar op dit punt hebben ze het mis. Het initiatief van SP en SGP gaat geen meerderheid halen, ook niet als wij ons erbij aansluiten. Ik vind het ook niet zinvol om de beslissingsbevoegdheid voor uitbreiding van het aantal koopzondagen bij de minister van Economische Zaken te leggen. Dat is geen garantie voor goede beslissingen in de toekomst. De coalitieafspraak om uitwassen van de toerismebepaling tegen te gaan, is in de gegeven omstandigheden de beste en meest haalbare verbetering."

Slob wil een eind maken aan het interview. De tijd is bijna om en hij moet nog een speech schrijven. „Nog één vraag dan." Is de fractie wel dualistisch genoeg, volgt de CU niet te lijdzaam het kabinet? Slob staat op, trekt zijn colbertje aan en antwoordt krachtig: „Ik gebruik niet dagelijks spierballentaal richting kabinet en maak me niet groter en breder dan ik ben, maar als het nodig is, houd ik het kabinet en de coalitiepartners wel aan de gemaakte afspraken. Dualisme zit me in de genen."

En de crisis, heeft die nog invloed op de coalitie? Slob trekt zijn jasje recht en wil nu echt weg: „De drie coalitiepartners gaan schouder aan schouder de crisis te lijf. Dat werkt verbroederend."

--------------------------------------------------------------------------------

Plussen en minnen met de ChristenUnie

De ChristenUniefractie in de Tweede Kamer houdt „een zegeningenlijstje" bij. Daarop staan de successen die ze door haar deelname aan het kabinet-Balkenende IV behaalde. Het Reformatorisch Dagblad heeft plussen én minnen bijgehouden, en dan vooral van onderwerpen die van principieel belang zijn. Tien plussen en tien minnen.

PLUSSEN:

Mei 2007: onder druk van ChristenUniefractievoorzitter Slob verwijdert de PvdA haar handtekening onder een amendement dat ze samen met de VVD indiende om administratieve scheidingen mogelijk te maken. Als de handtekening was blijven staan, was een Kamermeerderheid akkoord gegaan met de flitsscheiding. Op initiatief van de CU moeten ouders van minderjarige kinderen die willen scheiden een ouderschapsplan opstellen.

September 2007: het kabinet presenteert in zijn emancipatienota een plan om seksualisering van de samenleving tegen te gaan. In de achterliggende jaren zijn hierover door de regering geen kritische opmerkingen gemaakt.

September 2007: staatssecretaris Bussemaker van Volksgezondheid stuurt een medisch-ethische beleidsbrief naar de Tweede Kamer. Daarin is behalve „autonomie" ook „beschermwaardigheid van het leven" een leidend beginsel. De bewindsvrouw zegt maatregelen toe om het aantal abortussen te verminderen en de palliatieve zorg te versterken.

November 2007: staatssecretaris Bussemaker verdedigt de betrokkenheid van de Vereniging ter Bescherming van Ongeboren Kind (VBOK) bij de opstelling van een nieuwe abortusrichtlijn. Abortusartsen zijn fel tegen de betrokkenheid.

November 2007: bij de presentatie van de homo-emancipatienota zegt minister Plasterk van Onderwijs tegenover deze krant dat christelijke scholen ruimte houden om hun Bijbelse opvatting over homoseksualiteit uit te dragen.

Februari 2008: het kabinet gaat akkoord met het kindgebonden budget, een lang gekoesterde wens van de ChristenUnie.

Maart 2008: het kabinet handhaaft in de Algemene wet gelijke behandeling de uitzonderingspositie voor bijzondere scholen en levensbeschouwelijke instellingen om praktiserende homoseksuelen te weren. Homobelangenorganisatie COC en progressieve fracties pleiten al jaren voor afschaffing van de uitzonderingspositie.

Oktober 2008: alleenstaande ouders met kinderen tot vijf jaar die in de bijstand zitten, hoeven niet meer te solliciteren, maar zijn wel verplicht scholing te volgen.

Mei/juni 2008: het kabinet besluit tot instelling van een commissie die moet adviseren over toepassing van embryoselectie bij erfelijke ziekten. Tot dat moment stond de deur voor alle vormen van selectie wijd open.

December 2008: de Tweede Kamer gaat op voorstel van de CU akkoord om van 2009 tot en met 2011 jaarlijks 350.000 euro ter beschikking te stellen voor het VBOK-huis te Gouda, dat tienermoeders opvangt.

MINNEN

Juni 2007: de afspraak in het regeerakkoord over de bescherming van ambtenaren met gewetensbezwaren tegen het sluiten van zogenoemde homohuwelijken blijkt vooralsnog niet tot meer bescherming te leiden. In het regeerakkoord staat dat er voor hen een regeling zou komen. Al snel blijkt dat het alleen om zittende ambtenaren gaat. Homobelangenorganisatie COC voert met steun van PvdA, GroenLinks en D66 een hetze tegen orthodoxe christenen en spoort gemeenten aan geen nieuwe ambtenaren met gewetensbezwaren aan te nemen. Enkele zittende ambtenaren krijgen ontslag. Minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken antwoordt dat de kwestie van zittende ambtenaren op lokaal niveau geregeld moeten worden.

Juni 2007: in het debat over het gebruik van embryo's voor wetenschappelijke proeven geeft CU-Kamerlid Wiegman toe eigenlijk voor een amendement van SGP'er Van der Vlies te zijn om een blijvend moratorium af te dwingen. Haar fractie stemt echter niet voor vanwege afspraken binnen de coalitie.

Juni 2007: het kabinet maakt het mogelijk voor homoparen om buitenlandse kinderen te adopteren. D66-voorman Pechtold vraagt zich af waarom de CU dit punt niet bij de formatiebesprekingen heeft „geregeld." De CU-fractie in de Tweede Kamer stemt tegen de wet.

Juni 2007: de CU gaat akkoord met het nieuwe EU-verdrag waarin een aantal elementen is opgenomen waartegen de partij zich in 2005 verzette. Daarbij valt te denken aan een vaste voorzitter van de Europese Raad. Ook krijgt de bestaande hoge vertegenwoordiger precies de taken die een EU-minister van Buitenlandse Zaken zou krijgen volgens de EU-grondwet die de bevolking afwees.

Augustus 2007: het kabinet besluit om de algemene heffingskorting voor de niet-werkende partner versneld af te schaffen.

Oktober 2007: de ChristenUnie heeft principiële bezwaren tegen embryoadoptie. Maar de schriftelijke vragen die de Kamerleden Wiegman en Voordewind hier half oktober over stellen, gaan alleen over een goede omgangsregeling voor kinderen die uit embyroadoptie geboren zijn en hun biologische ouders. Van bezwaren tegen embryoadoptie klinkt weinig door.

November 2007: minister Plasterk van Onderwijs, die verantwoordelijk is voor homo-emancipatie, loodst de nota "Gewoon homo-zijn" door het kabinet. Daarmee gaat ChristenUnie impliciet akkoord met de derde emancipatiegolf voor homo's, namelijk bevordering van sociale acceptatie van homoseksualiteit.

Mei/juni 2008: de discussie over embryoselectie leidt ertoe dat in de toekomst embryoselectie mag plaatsvinden bij bepaalde erfelijke vormen van kanker. De politiek heeft geen invloed op de beslissingen van een te vormen landelijke richtlijnencommissie, die moet bepalen welke ziekten wel en welke niet in aanmerking komen voor embryoselectie.

Juni 2008: de nuloptie voor bordelen uit het regeerakkoord blijkt in de praktijk geen algehele nuloptie te zijn. Bordelen mogen weliswaar worden geweerd uit het oogpunt van de openbare orde, maar gemeenten moeten zelfstandig werkende prostituees altijd toestaan en de benodigde vergunningen verstrekken.

Januari 2009: de evangelische stichting Onze Weg krijgt een toezegging voor subsidie om homoseksualiteit bespreekbaar te maken, maar later trekt minister Plasterk deze alsnog in. Onze Weg houdt de mogelijkheid van verandering van homoseksuele in heteroseksuele gevoelens nadrukkelijk open. Dat past volgens de bewindsman niet in het kabinetsbeleid.