Een voor de ChristenUnie uniek jaar is voor Arie Slob zelf toch met enkele stekeligheden geëindigd. ,,Ik heb Slob wel eens beter meegemaakt,’’ waren de afkeurende woorden van premier Balkenende vorige week op een interview in de Volkskrant, waarin Slob kritische woorden bezigde over hoe het kabinet met het omstreden ontslagrecht was omgegaan. Voortmodderen, oordeelde de leider van de ChristenUnie in de Tweede Kamer. ,,Mijn kijk op de werkelijkheid is wat zonniger dan die van Slob. Hij is wat zwaarmoediger,’’ sloeg de premier terug. En ook partijgenoten in de top van de CU waren niet blij met zijn uitspraken. Niet goed getimed, onnodig.

Terugblik
Dat was vorige week. Hoe kijkt Slob er zelf op terug? Niet al te zwaarmoedig, zo blijkt. ,,Ik vond dat dit een keer gezegd moest worden. Ik heb het gedaan in een terugblik op het nu aflopende jaar. Opvallend overigens dat de minister-president gelijk in het defensief gaat. Hij begint direct op te sommen wat het kabinet allemaal gedaan heeft. Daar hebben we helemaal geen verschil van mening over. Mijn punt was juist dat de langslepende kwestie rond het ontslagrecht het zicht op de successen van dit kabinet heeft ontnomen. Daar heb ik niet één minister of partij van beschuldigd, want collegiaal bestuur betekent dat het kabinet voor zo’n stagnatie collectief verantwoordelijk is. Het zou mooi zijn als we in 2008 een dergelijke situatie kunnen voorkomen.’’

,,Ik heb ook gemerkt dat nu we in de coalitie zitten zaken heel snel uitvergroot worden. De schijnwerpers worden er snel opgezet. Daar schrik ik niet van, dat hoort er bij. Dus niet gelijk wit wegtrekken. Het hoort ook bij het volwassenwordingsproces van de ChristenUnie.’’

En dat heeft de CU gemerkt. De kritische buitenwacht reageerde wantrouwig op de komst van de orthodox christelijke partij in de coalitie. Medisch-ethische kwesties, de trouwambtenaar die mocht weigeren homo’s te huwen, de bikiniposter in Utrecht waar een CU-raadslid bezwaar tegen had en de interne partijaffaire over de vraag of praktiserende homoseksuelen politieke functies mogen uitoefenen namens de CU, werden breed uitgemeten in politiek en media. Maar ook rond deze onderwerpen vindt Arie Slob dat kritiek ’part of de deal is’. ,,Ik merk dat er veel steun voor ons is. We doen het goed in de peilingen. Onze achterban groeit.’’

Overgang
De overgang van oppositiepartij, die zelfs jaren in de marge van de politiek opereerde, naar deelnemer in een coalitie, is volgens Slob voor de CU niet zo groot geweest. ,,De situatie is veranderd, maar niet onze houding. Hoe wij in de politiek staan is identiek gebleven: wij waren altijd al een constructieve partij. Wij voerden niet oppositie om het oppositie voeren. Daarom verbaasd ik me zo over de VVD, waar je precies het tegenover gestelde ziet gebeuren. Ze laten ineens allerlei standpunten los, die ze jaren in de coalitie hebben verdedigd, met flinterdunne onderbouwingen, bijvoorbeeld zeggen dat bepaalde belastingen zo onrechtvaardig zijn, terwijl ze er jaren verantwoordelijkheid voor gedragen hebben. Ze waren voor de kilometerheffing, nu zijn ze tegen. Je hoort VVD-leider Rutte roepen dat de vijand in het Torentje zit, terwijl een dik jaar geleden hij en Balkenende nog samen in de Trêveszaal zaten. Ik vind dat diep, diep droevig. Dat je zo in de politiek staat is treurig. Mensen kijken daar echt doorheen.’’

Kan een ChristenUnie met zes zetels in de Tweede Kamer een rol van betekenis spelen in de coalitie? ,,Wij zijn niet de partij die nog eventjes de laatste zeteltjes heeft toegevoegd. In de coalitie vervullen vervullen we een goede functie. We doen het echt met z’n drieën. We doen voluit mee. Getalsmatig zijn we met twee ministers en één staatssecretaris beperkt, maar de dingen die we voor elkaar krijgen stemmen tot dankbaarheid. We hebben een generaal pardon, het kabinet is met grote thema’s aan de slag gegaan als duurzaamheid, onderwijs, beprijzen van het autogebruik en jeugd- en gezinsbeleid. Het is fijn om dat allemaal mede mogelijk te maken. ’’

Flauwekul
Hij vindt het flauwekul dat dit kabinet niet zou regeren, zoals de kritiek uit delen van de oppositie luidt. Het kabinet zou hete aardappelen doorschuiven naar talloze commissies, bijvoorbeeld voor het ontslagrecht of voor passend onderwijs. ,,Nee, dat is echt onzin. Commissies zijn van alle tijden en er komen vaak goede plannen uit voort. Dit kabinet heeft als geen ander de tijdgeest aangevoeld. De drie partijen hebben een duidelijke visie waar het land naar toe moet. Het coalitieakkoord heeft alles in zich Nederland zeer succesvol te besturen. Dat laat het kabinet al op veel punten zien. Dit zijn nog maar de eerste negen maanden van het kabinet. We moeten nog drie-en-half jaar. Wat van belang is, is dat het kabinet heel scherp voor ogen houdt wat de missie is en voor wie men het doet. Op het moment dat je dat uit oog verliest, allerlei zijpaden inslaat en discussies opwerpt die er niet toe doen en ook veel te lang duren, dan treedt er verzuring op en wordt het voortmodderen. Het kabinet kan zich geen tijdverlies permitteren.’’

Ontslagrecht
Dat gebeurde met het ontslagrecht. De ’dualist’ Arie Slob slaakt een diepe zucht als hem gevraagd wordt hoe vaak hij naar het Torentje is geweest voor het blussen van coalitiebrandjes. ,,Het Torentje heb ik nooit beklommen en dat wil ik graag zo houden, maar ik heb wel vier keer intern coalitieoverleg gehad. En alle keren ging het over het ontslagrecht. Jammer.’’

,,We hebben het coalitieakkoord vertaald in een prachtig beleidsprogramma dat echt een antwoord heeft op de problemen in de samenleving. Maar het ontslagrecht hing nu als een grauwsluier over dit kabinet heen. Ik denk dat het goed is dat het kabinet er zelf ook lering uittrekt en voortaan probeert te voorkomen in dit soort discussies terecht te komen. Als je kijkt naar het politieke landschap zie je dat dit enorm versplinterd is. Er is veel onzekerheid in de samenleving, dan hoort het kabinet er te staan en leiding te geven. Dan moet het kabinet niet het beeld over zich afroepen dat er helemaal niets gebeurd, wat overigens niet waar is. De samenleving hoorde steeds dat er 200.000 mensen aan het werk geholpen moesten worden, maar onderwijl gebeurde er niks, omdat het kabinet over één middel niet eens werd.’’

In deze discussie wijzen alle vingers naar de PvdA als grootste opposant tegen versoepeling van het ontslagrecht. Maar het bezwaar werd ook diep beleefd bij de CU. ,,Zelfs als de PvdA de voorstellen had geaccepteerd om de rechtsbescherming van werknemers los te laten was ik nog dwars gaan liggen, want het stond in ons verkiezingsprogramma en we hadden het zo niet afgesproken in het akkoord.’’

Dan zou het crisis zijn geweest? Hij geeft er geen antwoord op. Wel zegt hij: ,,Wat ons betreft is dit onderwerp de komende drie jaar van tafel. Het is een illusie te denken dat de komende jaren de drie partijen het op dit punt eens worden. Dat lukt niet in deze samenstelling.’’

CDA
De opvolger van André Rouvoet, die als minister en vice-premier naar het kabinet is vertrokken is vol lof over het CDA. ,,Het CDA heeft echt op een aantal zaken flink moeten slikken, bijvoorbeeld het generaal pardon, hun verzet tegen de kilometerheffing en duurzaamheid. De onrust die je hier en daar bij de PvdA waarneemt zie je niet bij het CDA. Dat is het fascinerende aan het CDA. Op het moment dat dat er afspraken zijn gemaakt gaan ze er voor. Ik ben onder de indruk van minister Eurlings die, ondanks zijn vroegere bezwaren en verleden op dit onderwerp, de kilometerheffing gaat invoeren.’’

Hij memoreert dat de CU tot het kamp van de nee-stemmers tegen de Europese grondwet behoorde en CDA en PvdA juist vóór waren. ,,De premier en PvdA-staatssecretaris Timmermans hebben het bijna onmogelijke voor elkaar gekregen door het Europese verdrag dat er lag en door heel wat landen geratificeerd was, aangepast te krijgen aan de wensen van ons regeerakkoord. Dat zijn prestaties van formaat.’’

Bussemaker
Hij is buitengewoon te spreken over de inzet van PvdA-staatssecretaris Bussemaker. ,,In de afgelopen decennia is het rond medisch-ethische zaken éénrichtingsverkeer geweest: het individu stond centraal. Wat ik een mijlpaal vind is dat nu de beschermwaardigheid van het leven tot mede-uitgangspunt van kabinetsbeleid is gekozen. We kunnen nu werken aan alternatieve keuzes voor abortus provocatus of euthanasie. Dat een PvdA-staatssecretaris zich daar sterk voor maakt vind ik een mijlpaal.’’
Toch maakt hij zich zorgen over het in de wet opnemen van de overtijd-behandeling, zoals is afgesproken in het coalitieakkoord. ,,Met het voortschrijden van medische technieken is de kennis die we hebben over of er wel of niet sprake is van ongeboren leven enorm vergroot. Dat is ook de reden dat wij het onder de wet willen brengen, waarbij de bedenktijd van vijf dagen variabel wordt. Maar het sleept zich nu voort. We horen weinig. Ik houd het kabinet aan de afspraak dat dit in de wet moet. In 2008 moet dit geregeld zijn.’’

Milieu
Minder enthousiast is Arie Slob over de aanpak van minister Cramer (milieu). ,,Het kabinet heeft grote ambities, duurzaamheid is een majeur onderwerp. De lat ligt hoog. Haar eerste passen vond ik heel erg aarzelend. Dat schoot niet op en dat was voor het draagvlak niet goed. Nu moet het concreet gaan worden. Campagnes zijn goed maar dat is te weinig om alle doelstellingen te halen. Het enthousiasme van Cramer moet zich gaan vertalen in concrete voorstellen en ze kan zich geen tijdverlies permitteren. Er moet een goed en breed pakket komen voor energiebeperking. Geen losse voorstellen, zoals nu het geval is met een spaarlampje hier en daar, maar een pakket maatregelen, dat huishoudens en bedrijven in beweging zet. Als je wilt dat bedrijven echt innovatief aan de slag gaan met duurzaamheid dan bereik je dat alleen maar met maatregelen en financiële impulsen. Dat bereik je niet door zo af en toe een voorstelletje los te laten, dat is in de afgelopen maanden teveel gebeurd.’’

Eén advies wil Slob het kabinet geven: ,,Houd het hoofd koel maar regeer met een warm hart. Richt je op de noden van de samenleving en knok keihard om de doelstellingen te halen.’’
Bron: Trouw - Cees van der Laan -, 28 december 2007