“In Turkije gooien we tegenwoordig iedereen die maar ook een vleugje kritiek durft te uiten in de cel”.

“We stevenen binnen de kortste tijd af van een rechtsstaat naar een regime gedreven door terreur”. Aldus Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk afgelopen weekend.

Voorzitter, ongeveer 100,000 ambtenaren, politieagenten, leraren en burgemeesters zijn zonder enige vorm van rechtsgang ontslagen en ongeveer 30,000 zijn er opgepakt. Laat er geen misverstand over bestaan, ook de ChristenUnie veroordeelt de legercoup. Want zonder democratie geen rechtstaat. Maar het mes snijdt aan twee kanten: zonder rechtstaat is er ook geen democratie. En waar het Nederlandse kabinet op dit punt zwijgt, daar spreken de Turken: Bijvoorbeeld de Turkse minister van Economische Zaken die pas nog in Nederland was. Hij zei over Gülen-aanhangers: ‘We gaan hen op zo’n manier straffen dat ze zullen smeken te worden gedood.”

 Ja zelfs tot binnen onze landgrenzen zorgt de heksenjacht van Erdogan voor onrust. Zijn handlangers zorgen met kliklijnen en zwarte lijsten voor polarisatie, bedreigingen en een exodus op zogenaamde Gulen-scholen. En de Turkse consul leest de Rotterdamse burgemeester de les. Ebru Umar bleek op vakantie niet meer veilig te zijn en al op 12 augustus kreeg het kabinet een lijst met Gülen-organisaties van Turkije. Ik wil graag weten wat het kabinet daar mee heeft gedaan.

Voor de ChristenUnie is het duidelijk. Van een democratische rechtsstaat is in Turkije geen sprake meer. Daarom moeten we een streep trekken, kleur bekennen. Collega Voordewind heeft daarom al eerder opgeroepen om de Turkse ambassadeur naar huis te sturen en de Nederlandse ambassadeur terug te halen voor consultatie. Aangezien het telefoongesprek van onze Premier en het bezoek van Minister Koenders niet hebben geholpen, is dat de logische, volgende stap. Graag een reactie.

Voorzitter, Turkije heeft sinds afgelopen zomer de facto afscheid genomen van het kandidaat-lidmaatschap van de Europese Unie. Alleen durft vrijwel geen enkele lidstaat dat uit te spreken. Eerbiediging van de rechtsstaat is ook een voorwaarde voor visumvrij reizen voor Turken. Ook daar kan dus een streep doorheen. Graag een reactie.

Na de tegencoup van Erdogan hebben ruim 25.000 Nederlanders een online petitie van de ChristenUnie ondertekend en ermee uitgesproken dat er geen sprake kan zijn van visumliberalisatie of EU-lidmaatschap. Dat betekent ook: geen pre-accessiegelden meer naar Erdogan. Mede namens de ruim 25.000 ondertekenaars vraag ik u dan ook of u hieraan gehoor gaat geven.

Voorzitter, we kunnen goede buren met Turkije worden, we moeten overleggen over humanitaire opvang van vluchtelingen. Maar dat is van een andere orde dan dit Turkije als Europese partner te omarmen. Mijn directe vraag aan het kabinet is: hoe hebben de gebeurtenissen van afgelopen zomer naar de mening van het kabinet de relatie met Turkije veranderd?

Verder voert Turkije nu oorlog tegen Koerden en vecht het in Syrië. Tegelijkertijd is Turkije onze NAVO-bondgenoot en kan zij daarmee een beroep doen op Artikel 5 wat ons verplicht om Turkije militair bij te staan. Dat is zeer ongewenst. Is de premier bereid binnen de NAVO deze zorgen te agenderen?

Voorzitter, wat in het geding is zijn de waarden van onze democratische rechtsstaat. Godsdienstvrijheid, persvrijheid, politieke vrijheid, bescherming van minderheden. Daarom is mijn oproep aan dit kabinet in vier punten: 

1. Veroordeel de politieke zuiveringen van Erdogan.
2. Schort visumvrij reizen op.
3. Schort de EU-toetredingsgesprekken op.
4. Agendeer binnen de NAVO de zorgen over de militaire acties van Turkije in Syrië.