Datum:           21 april 2015

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Voorzitter. Ik heet allereerst mevrouw Bruins Slot van harte welkom in onze commissie. Het doet mij deugd — we hadden het er net al even over — dat het christelijke smaldeel hier toch maar de vrouwen levert. Dat wilde ik toch even gezegd hebben.

Op het moment dat het kabinet vooral bezig is met zichzelf, moet er ook een brief naar Brussel hoe wij er als land voor staan. Vorig jaar juni werd Nederland ontslagen uit de buitensporigtekortprocedure en nu zit Nederland in de zogenoemde preventieve arm. Ik zou een andere naam gekozen hebben, maar het is nu eenmaal zo. De vraag is of het daarmee goed gaat met Nederland. In de afgelopen jaren zijn de noodzakelijke maatregelen genomen ten aanzien van de woningmarkt, de arbeidsmarkt, de pensioenen, de sociale zekerheid en de zorg. Mijn fractie heeft hier ook over meegedacht, waarbij haar inzet steeds was om verantwoorde besluiten te nemen waarmee we de rekening niet doorschuiven naar volgende generaties. We kunnen nu zeggen dat deze maatregelen effect hebben gehad. In 2015 komt het begrotingstekort naar verwachting uit op 1,8% en in 2016 lijkt het richting de 1,2% te gaan.

Kunnen we nu achteroverleunen? Absoluut niet als we zien dat de werkloosheid in Nederland tergend langzaam daalt. Nog steeds zitten bijna 650.000 mensen zonder werk. De werkloosheid in sommige regio's is zelfs tot 18% gestegen. De belastingherziening is urgenter dan ooit; de lasten op arbeid moeten omlaag. Vorig jaar is met steun van de ChristenUnie hiervoor 1 miljard vrijgemaakt. Het kabinet en de coalitiepartijen hebben bij het debat over de CPB-cijfers erop gezinspeeld dit jaar de ruimte binnen het saldopad te willen inzetten voor lastenverlichting. Mijn fractie staat hier in principe positief tegenover, maar dan moet er wel een plan komen. Mocht het kabinet er niet uitkomen met een algehele belastingherziening, is het kabinet dan bereid om volgend jaar al wel prioriteit te geven aan het verlagen van de lasten op arbeid? Of kan dat alleen gebeuren in een totaaldeal?

Wat mijn fractie betreft, gaat de minister van Financiën in gesprek met Brussel over een structurele hervormingsclausule die we kunnen inzetten om meer begrotingsflexibiliteit te creëren bij de belastingherziening. Dan is het echter wel zaak dat hiervan werk gemaakt wordt, zodat we in 2016 de eerste hervormingsmaatregelen kunnen nemen. Kan de minister aangeven hoeveel extra ruimte deze clausule oplevert?

Het uitgangspunt van het kabinet is dat nieuw beleid dient te worden ingepast binnen het bestaande uitgavenkader. Het uitgangspunt van de ChristenUnie en een grote meerderheid in de Kamer is dat er niet extra bezuinigd mag worden op de zorg en de sociale zekerheid. Mag ik ervan uitgaan dat het kabinet onverkort vasthoudt aan de aangenomen motie-Voordewind, waarin de regering wordt gevraagd om hier niet verder op te bezuinigen? Is dat het kader waarbinnen het kabinet handelt?

Vooralsnog gaat het kabinet er stoïcijns van uit dat er dit jaar en volgend jaar 39,4 miljard kuub gas wordt gewonnen in het Groningenveld, zo lezen we in de brief die naar Brussel gaat. Dit ondanks de uitspraak van de Raad van State dat er geen gas meer mag worden gewonnen in Loppersum, 3 miljard kuub, en de duidelijke conclusie dat de veiligheid jarenlang ondergeschikt is geweest aan de economische belangen. Er is vanochtend een brief binnengekomen van minister Kamp — mevrouw Bruins Slot wees er al op — waarin staat dat de productie in het Groningenveld in 2015 niet hoger zal uitvallen dan 36,4 miljard kuub. Voor de goede orde: dat is voor de ChristenUnie nog steeds te hoog. Ik constateer wel dat in het gasbesluit, dat zozeer in steen was gebeiteld, een barst is geslagen. Dat biedt perspectief. In de brief aan Brussel wordt echter nog gerekend met 39,4 miljard kuub voor het Groningengasveld. Betekent het besluit van de minister van Economische Zaken voor Groningen dat er elders in het land wel 3 miljard kuub extra wordt gewonnen? Of weten we nu al dat de kaders voor de begroting die wij aan Brussel sturen niet kloppen en dat er volgend jaar dus zo'n 1,5 tot 2 miljard minder gasbaten zullen zijn? Mijn fractie vindt dat het plafond voor de gaswinning nog verder omlaag moet en dat wij daar eerlijk over naar Brussel moeten communiceren, ook nu al. Is de minister daartoe bereid?

Ik sluit af met een zorgpunt waarvoor ik jaarlijks aandacht vraag en dus ook dit jaar weer: de hoogte van de private schulden. Ik ben, geloof ik, niet de enige. De Europese Commissie wijst erop en DNB wijst erop. Het kabinet wil zich niet vastpinnen op de doelstelling om de private schulden te verminderen. Welke verantwoordelijkheid ziet de minister van Financiën dan wel op dit punt? De hoge schulden en de lange balansen van de huishoudens maken immers niet alleen huishoudens kwetsbaar voor schokken, maar hebben ook effect op de positie van banken, remmen de bestedingen en maken de economie volatieler. Waar blijft dat actieplan?

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.