Datum:            27 november 2013

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Voorzitter. Twee of drie weken geleden nam de Staatssecretaris een rapport in ontvangst van Kerk in Actie. Dat was het Armoedeonderzoek 2013. Dat onderzoek wordt periodiek uitgevoerd. Daarin wordt bekeken wat de rol van de kerkelijke diaconieën is op het punt van de armoede- en schuldenproblematiek. Ik noem een paar cijfers die uit dat onderzoek naar voren kwamen. Vanuit de kerken wordt ruim 12 miljoen verstrekt aan mensen in problemen. In totaal – dus niet alleen qua financiën maar ook qua immateriële zaken – wordt vanuit de kerken ruim 29 miljoen euro verstrekt. Als je dat omrekent in fulltimebanen, zetten ongeveer 950 mensen zich hier vrijwillig voor in. Het grootste probleem dat in het onderzoek wordt gesignaleerd, is dat de schuldenproblematiek in de afgelopen twee jaar behoorlijk fors is toegenomen. Dit kabinet is een groot voorstander van de participatiesamenleving. Ik wil benadrukken dat hieruit blijkt dat juist de kerkelijke diaconieën op dit punt een zeer grote rol vervullen en dat we ook naar hen moeten luisteren om te bekijken hoe we die problemen echt grondig kunnen aanpakken.

Ik ga nader in op het punt van de schulden. We weten veel van de problematiek maar dat is iets anders dan de problemen daadwerkelijk aanpakken. Ik word soms een beetje moedeloos als ik mij hierop weer stort. Waarom kunnen we deze situatie niet echt structureel verbeteren? Het lijkt zo moeizaam te gaan. Ik moet zeggen dat mijn spreektijd wel twintig minuten zou kunnen zijn, omdat ik in de praktijk zo veel problemen tegenkom, maar ik haal er nu een aantal zaken uit die wat ons betreft nu prioriteit moeten krijgen. Dat is ten eerste de problematiek van de incassobureaus, waarover wij steeds meer klachten krijgen. Uit recent onderzoek blijkt dat de helft van het aantal incassobureaus te veel kosten berekent. Voor een deel ligt die problematiek aan de wetgeving, want in de wetgeving is helemaal niet opgenomen welke kwaliteitseisen wij stellen aan incassobureaus. Er bestaat wel een lijstje met tarieven. Incassobureaus kunnen voor een eerste standaardaanmaning al € 40 rekenen. Ik vind dat wij hier echt iets aan moeten gaan doen. Samen met de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie moet bijvoorbeeld het berekenen van buitengerechtelijke kosten voor standaardmaningen wettelijk worden uitgesloten of moeten we gaan omschrijven wat de buitengerechtelijke handelingen zijn die voor een aparte vergoeding in aanmerking komen. Is de Staatssecretaris daartoe bereid?

Staatssecretaris Teeven zei in het vorige overleg dat hij «de beunhazen» – zo noemde hij hen – zou gaan aanpakken. Ik ben benieuwd wat die aanpak inhoudt, want ik heb daar nog niet veel van vernomen. Wellicht kan de Staatssecretaris daar meer inzicht in geven.

Volgens mij is preventie de sleutel voor het voorkomen van de problematiek. Daar moet veel meer in geïnvesteerd worden. Collega Heerma sprak al over het vervolg op het LIS als de vindplaats van schulden. Daar is men nu mee aan de slag, maar hoe voorkomen we dat dit weer de grootste deceptie aller tijden wordt, bijvoorbeeld omdat we de privacy weer niet van tevoren goed geborgd hebben? Hoe gaat de Staatssecretaris daarvoor zorgen, zodat we die vindplaats stapje voor stapje toch kunnen uitbreiden, met als doel natuurlijk om te voorkomen dat mensen echt weer diep in de schulden terechtkomen en dat het weer dweilen met de kraan open wordt?

 Mevrouw Karabulut ging al in op de problemen met de toeslagen. Er kan beslag gelegd worden op de huurtoeslag, bijvoorbeeld – na verhuizing – op de huurtoeslag voor de vorige woning van een bewoner. Vervolgens zit die persoon weer in problemen met de nieuwe huurwoning. Zo komt men in een vicieuze cirkel terecht waar men ook niet meer uit kan komen. Hoe kunnen we dit probleem structureel aanpakken? Rotterdam heeft daar een creatieve oplossing voor gezocht. Kunnen we niet een knip maken wanneer iemand verhuist door een betalingsregeling te treffen voor bijvoorbeeld het aflossen van de huurschuld, zodat niet meteen beslag wordt gelegd op de toeslag?

Met betrekking tot de kinderalimentatie heeft Staatssecretaris Teeven naar aanleiding van vragen van de heer Slob, die de vorige keer deelnam aan het overleg, toegezegd dat hij met het LBIO in overleg zou gaan om te bekijken hoe we iets kunnen doen aan het niet betalen van de kinderalimentatie. Ik zag vandaag het bericht dat het aantal achterstallige betalingen met bijna 50% is toegenomen. Daar ligt natuurlijk een zeer belangrijke oorzaak van het probleem. Hoe gaat de Staatssecretaris die problematiek aanpakken?

Ongeveer half Nederland staat nu bijna onder beschermingsbewind. De kosten daarvoor worden verhaald op de bijzondere bijstand. Die hele pot gaat daaraan op, terwijl helemaal niet duidelijk is wat het beschermingsbewind precies oplevert. Ik wil graag van de Staatssecretaris weten hoe zij ervoor zorgt dat dit niet een makkelijke manier wordt om geld te verdienen, zonder dat de mensen echt geholpen worden.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.