Datum:            29 januari 2014

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Voorzitter. Koud twee weken na het debat over de fraude met toeslagen hebben we weer een debat met de staatssecretaris, nu over de problemen met de uitbetaling van toeslagen. Meer dan 100.000 mensen hebben al een paar maanden geen toeslagen ontvangen en stuitten vervolgens op een Belastingtelefoon die niet bereikbaar was en op medewerkers van de Belastingdienst die toezeggingen deden die zij niet na bleken te kunnen komen. De staatssecretaris noemt dit in zijn brief "ongemak". Ik zou dit eerder kwalificeren als "een ernstig probleem". Ik wil in mijn inbreng drie vragen aan de orde stellen. Ten eerste: hoe heeft het zo uit de hand kunnen lopen? Ten tweede: wat wist de staatssecretaris van de problematiek en wat heeft hij ermee gedaan? Ten derde: wat betekent dit voor de veranderingen in het toeslagenstelsel die nog op stapel staan?

De "één bankrekeningnummer"-maatregel is ingegaan op 1 december 2013, maar sinds eind 2011 was al bekend dat die maatregel eraan kwam. In juli vorig jaar is de invoeringsdatum vastgesteld. Was de Belastingdienst wel voldoende voorbereid? Waarom werd met de verificatie gewacht tot het allerlaatste moment, in een maand die voor de Belastingdienst traditioneel ook de piekperiode is, namelijk december?

De staatssecretaris lijkt dit allemaal een beetje te bagatelliseren. Hij heeft het over "aanloopproblemen" en "procesverstoringen", maar hierdoor zijn wel meer dan 100.000 burgers en gezinnen gedupeerd. Bovendien hadden de burgers al vanaf 21 oktober 2013 de mogelijkheid om wijzigingen in hun rekeningnummer door te geven, maar de Belastingdienst ging daar pas op 1 december mee aan de slag. Roep je de problemen dan niet over jezelf af?

De staatssecretaris zei vorige week dat de problemen met de uitbetaling de eigen schuld waren van mensen die niet op tijd hun rekeningnummer hadden doorgegeven, maar al snel moest hij op zijn schreden terugkeren en toegeven dat er wel degelijk problemen waren bij de Belastingdienst. Dit roept de vraag op in hoeverre de staatssecretaris op de hoogte was van de problemen. We hebben zojuist een tijdlijn ontvangen. Daaruit blijkt dat op 22 januari bekend was dat er een ICT-storing was, maar de staatssecretaris zei zowel op 23 als op 24 januari voor de camera's, onder andere van RTL, dat het probleem bij de burgers lag. Hoe kan ik die twee dingen met elkaar matchen? Wist de staatssecretaris dit nou wel? Gelet op de tijdlijn lijkt het daar wel op. En hoe rijmt hij dit dan met zijn uitspraak dat het juist ging om fouten van burgers? Een ruiterlijk excuus aan al deze mensen lijkt mij op z'n minst op zijn plaats. Is de staatssecretaris daartoe bereid? Ook anderen hebben de vraag opgeworpen waarom de staatssecretaris de Tweede Kamer zelf niet proactief heeft geïnformeerd. Wij moesten wederom uit de media horen wat de problemen bij de Belastingdienst waren, terwijl we uit de tijdlijn kunnen opmaken dat er al op 5 december signalen waren dat de verificatie van de rekeningnummers niet echt van een leien dakje ging.

De problemen met de invoering van één bankrekeningnummer maken dat ik vrees dat we in de toekomst vaker met deze procesverstoringen te maken zullen krijgen. Op 1 januari is de Wet aanpak fraude toeslagen en fiscaliteit in werking getreden, waarmee de wijze van toekenning van voorschotten bij toeslagen flink zal veranderen. We hebben het dan nog niet eens over de geplande invoering van de huishoudentoeslag. De heer Omtzigt wees hier ook al op. Er komen dus nogal wat veranderingen aan. Is de staatssecretaris zelf van mening dat hij voldoende regie heeft op de invoering en uitvoering van dergelijke grootschalige processen?

Tot slot. Het is zaak dat de achterstanden bij de Belastingdienst nu eerst zo snel mogelijk worden weggewerkt, want al die mensen hebben recht op hun geld. Kan de staatssecretaris toezeggen dat alle gedupeerden deze week alsnog de toeslagen ontvangen waarop zij recht hebben? Kan de staatssecretaris — ik zou bijna willen vragen: wederom — toezeggen dat het toeslagensysteem de hoogste prioriteit heeft?

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.