Datum:            19 maart 2013

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):

Voorzitter. De aanleiding voor dit debat is het financieel akkoord dat de minister van Financiën en de minister van Binnenlandse Zaken twee maanden geleden hebben gesloten met de drie koepelorganisaties van medeoverheden. Een grote minderheid van provincies en gemeenten heeft destijds niet ingestemd met het akkoord, of heeft zich van stemming onthouden. Ik krijg bovendien veel signalen van lokale en provinciale fracties dat zij om pragmatische redenen hebben ingestemd, omdat het alternatief nog veel slechter was. Zij konden dus niet anders. Mijn fractie heeft dan ook oprecht zorgen over het draagvlak voor dit akkoord. Mijn vraag is dan ook wat het kabinet gaat doen om het draagvlak te vergroten.

Ondertussen toert de minister van Binnenlandse Zaken door het land met zijn plannen voor opschaling. Of het nu gaat om de provincies of de gemeenten; het resultaat is onrust. De minister gaf te kennen dat de 100.000-plusgrens wat hem betreft niet hard is, oftewel: de soep wordt niet zo heet gegeten. Wat beoogt deze minister nu? Hij creëert op deze wijze onrust bij medeoverheden, zonder dat er een visie met de Kamer is gedeeld. Wanneer komt die visie trouwens? Ook niet onbelangrijk: wat zijn de gevolgen voor de ingeplande bezuiniging van 180 miljoen op het gemeentefonds als deze plannen toch weer wat worden afgezwakt? Blijft de bezuiniging gewoon staan en worden gemeenten daarmee op andere wijze geconfronteerd?

De afgelopen tijd is duidelijk geworden dat de financiële situatie in veel gemeenten zorgelijk is. Waar provincies vaak nog wel wat aardige potjes hebben, geldt dit niet voor gemeenten. Juist de gemeenten krijgen de komende tijd veel extra's op hun bordje. Ik som even op: een korting op het Gemeentefonds van 1 miljard euro; een efficiencykorting van 3 miljard euro, die gepaard gaat met decentralisaties op het terrein van de AWBZ, de jeugdzorg en de Participatiewet; een korting vanwege de schaalvergroting. Alsof dat allemaal niet genoeg is, kondigde het kabinet onlangs voor 2014 nog eens extra bezuiniging van 200 miljoen op het gemeente- en provinciefonds aan. Het is een stapeling die zijn weerga niet kent en tot veel zorgen leidt in het land.

De VNG heeft een onafhankelijk onderzoek naar de decentralisaties ingesteld. Het kabinet wil niet meedoen. Is het niet van belang om de zorgen serieus te nemen en te bezien of het voorgestelde tijdpad haalbaar is? Hoe gaat het kabinet trouwens om met de uitkomsten van het onderzoek? Je kunt geen ijzer met handen breken.

Tegelijkertijd worden gemeenten met de Wet houdbare overheidsfinancieën in een soort financiële dwangbuis gedrukt.

Zij krijgen te maken met een van hogerhand opgelegde tekortnorm, een norm waar Brussel helemaal niet om vraagt. De huidige systematiek zorgt ervoor dat de investeringsruimte, en daarmee de gemeentelijke autonomie, fors wordt ingeperkt. Kan de minister aangeven wat volgens hem de consequenties zijn voor de investeringsruimte? Voor ons zijn die nog steeds onduidelijk. Is hij bereid gemeenten en provincies inderdaad de ruimte te geven voor overschrijding van deze norm als deze ruimte hen in staat stelt om de broodnodige investeringen te doen, juist in deze tijden van crisis?

De medeoverheden, vooral de gemeenten, worden geconfronteerd met zeer forse opgaven. Mijn fractie pleit dan ook voor een realistisch tijdpad en een studie naar de haalbaarheid van de combinaties van deze maatregelen. Daarbij moet medeoverheden genoeg financiële ruimte worden geboden. Anders zullen zij niet in staat blijken om aan de hoge verwachtingen te voldoen.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.