Datum:            20 december 2012

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Voorzitter. Wij zitten in hetzelfde schuitje als bij de behandeling van de Najaarsnota van vorig jaar. De decemberwind neemt weer in kracht toe en het water loopt af en toe al in de gangboorden. Net als vorig jaar zien de kapitein en de stuurman nog geen reden om de koers te wijzigen. Zij denken dat ze met de huidige koers uiteindelijk wel weer in rustiger vaarwater terecht zullen komen. Vorig jaar is echter gebleken dat de storm heftiger was dan gedacht. Het schip was daardoor zo ver afgedreven, dat een koerswijziging onvermijdelijk was. Deze koerswijziging werd echter laat ingezet, waardoor met het Lenteakkoord voor 2013 weliswaar maatregelen konden worden genomen, maar het was wel op het nippertje.

Nu blijkt net als in 2011 dat de tegenwind heviger is dan verwacht. Wij hebben allemaal de recente groeivoorspellingen van de Nederlandsche Bank en van het Centraal Planbureau gezien. Die geven -- laat ik het eufemistisch stellen -- geen hoopvol beeld. Het begrotingstekort zal daardoor in 2013 zeer waarschijnlijk boven de 3% uitkomen. De staatsschuld komt 2,6% hoger uit dan in de Startnota werd verondersteld. Wat betekent dat voor de koers van dit kabinet? Begrotingsregel 5 van de Startnota geeft aan dat het kabinet wil vasthouden aan de 3%-norm in 2013. Dat betekent dat er met deze raming over 2013 extra bezuinigingen moeten worden ingeboekt. Als het kabinet pas in het voorjaar van 2013 gaat overleggen over wat er moet gebeuren met de nieuwe ramingen, dan kunnen wij het voor dat jaar niet meer regelen. Dan hebben wij het alweer over 2014. Gaat het kabinet er dus van uit dat in 2013 het tekort hoger uitkomt dan 3%? Hoe verhoudt dit zich tot de eigen begrotingsregel uit de Startnota, waarin juist die 3% zo hard wordt neergezet? Graag een reactie.

De veiling van de 4G-frequentie heeft vorige week 3,8 miljard euro opgeleverd: een mooi kerstcadeau voor het kabinet. Wat betekent dit precies voor de tekortdoelstelling? Gaat dit meelopen in 2013? Betekent het dat wij hiermee aan de tekortdoelstelling gaan voldoen of mogen wij dat van Brussel niet zo interpreteren?

Mochten er aanvullende bezuinigingen en hervormingen nodig zijn -- als ik de coalitiefracties zo hoor, wordt daarover pas in het voorjaar gesproken -- dan is het goed daarbij de sociale partners actief te betrekken. Gelukkig is daar nu al sprake van. Er heeft overleg plaatsgevonden met de sociale partners. Mijn fractie is oprecht blij dat er in ieder geval al kleine stapjes worden genomen om de situatie, die met name erg slecht is in de bouw, een klein beetje te verzachten, naast het feit dat er nog een heleboel structurele maatregelen noodzakelijk zijn. Wij waren verrast dat er ineens in een plooi van de begroting 100 miljoen werd gevonden. Wij hebben de hele SZW-begroting al uitgeplozen, en dat viel niet mee. Graag horen wij waar dat geld vandaan komt.

Ik kom toe aan de Startnota. Het kabinet wil een solide begrotingsbeleid voeren. Graag krijg ik wat meer duidelijkheid over de aanpassing van de begrotingsregels die is doorgevoerd. Zo worden de rentelasten op de staatsschuld buiten het uitgavenkader geplaatst. Dat is niet op advies van de studiegroep. Waarom heeft het kabinet hier toch wel voor gekozen? Het is immers wel een koerswijziging ten opzichte van het vorige kabinet. Zorgt dit nu juist niet voor een beperking van de beheersbaarheid van de uitgaven?

Voor nieuwe garanties en regelingen geldt een "nee, tenzij"-beleid. Geldt dit ook voor Europese garanties die wij aan het verstrekken zijn? Daar lopen wij toch een behoorlijk hoog risico, en staan ook de hoogste bedragen uit. Hoe gaat het kabinet hiermee om? De Algemene Rekenkamer adviseert om nieuwe risico’s en uitbreiding van bestaande risico’s niet alleen periodiek, maar juist ook integraal te toetsen op nut en noodzaak op basis van eenduidige criteria. De risico’s hangen onderling sterk met elkaar samen en een dergelijk overzicht is dus nuttig voor de Kamer om te kunnen beoordelen of het totale risico nog wel verantwoord is. Kan de minister toezeggen dat hij een dergelijk overzicht periodiek naar de Kamer wil sturen?

Het Budgettair Kader Zorg is een chronisch hoofdpijndossier. Er is nu al sprake van een overschrijding van 1,2 miljard euro. Gezien de ervaringen van de afgelopen jaren zal dit bedrag wellicht nog verder gaan oplopen. De nu voorliggende cijfers geven inzicht in de uitgaven in de eerste helft van het jaar. Mijn fractie is teleurgesteld over de vorderingen die worden gemaakt bij het aanpakken van deze structurele overschrijding. Elke keer worden er weer nieuwe taskforces en stuurgroepen ingesteld om de informatievoorziening over de zorguitgaven te verbeteren, tot nu toe zonder heel veel concreet resultaat. Kan de minister aangeven, wanneer er echt een beter inzicht in de zorguitgaven kan worden gegeven en wanneer de stuurgroep die zich hiermee bezighoudt haar werk heeft afgerond? Nu kan de Algemene Rekenkamer geen controle uitoefenen op premiegefinancierde zaken, dus ook niet op het Budgettair Kader Zorg. Wij gaan kijken naar een wijziging van de Comptabiliteitswet. Het zou mij een lief ding waard zijn als we de Algemene Rekenkamer daarbij een positie geven. Het is een van de grootste uitgavenposten op de begroting, en daar moet een deugdelijke controle van de Algemene Rekenkamer op kunnen plaatsvinden. Ik hoop dat de minister dit meeneemt.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.