Datum:             5 oktober 2011

Mevrouw  Schouten (ChristenUnie):

Voorzitter. Praten, praten, praten, maar besluiten nemen ho maar. Dat gevoel over de ontwikkelingen in de eurozone verwoordde mijn fractievoorzitter tijdens de algemene politieke beschouwingen twee weken geleden. Na de algemene politieke beschouwingen is het praten verder doorgegaan en is het nemen van besluiten opnieuw uitgebleven. Hoewel de winter nog ver weg lijkt, is de Europese sneeuwschuiver inmiddels al wekenlang in bedrijf. De berg aan problemen wordt met de dag hoger en hoger en het zicht op echte oplossingen alleen maar kleiner en kleiner. In het hoeveelste bedrijf van deze Griekse tragedie zijn wij inmiddels beland? Het is niet meer bij te houden. Gisteren nog liet minister De Jager doorschemeren dat het tweede noodpakket van 21 juli wel eens opengebroken zou kunnen worden. Op dit moment zouden wij het echter wel moeten hanteren als werkhypothese. Wat bedoelt hij daarmee? Dat wij beslissingen moeten nemen over zaken die wij toch niet gaan doen? Graag krijg ik een toelichting.

De fractie van de ChristenUnie is in mei 2010 akkoord gegaan met het eerste noodpakket voor Griekenland. Toen was nog de verwachting dat met dit noodpakket de Grieken de weg terug zouden vinden. Dat bleek echter ijdele hoop. Er moest een tweede noodpakket komen. In mei van dit jaar is mijn fractie aan de alarmbel gaan trekken. Je kunt een land toch niet uit de schulden halen door het met nog meer schulden op te zadelen, zoals bleek uit de opzet van het tweede noodpakket? Dat ging er bij ons niet in. Hoe vervelend het ook was, gedeeltelijke schuldsanering was onvermijdelijk, ook om de Grieken perspectief te geven in economische zin. Ik constateer dat dit nu tot veel meer partijen is doorgedrongen. Gelukkig, zeg ik erbij. Tegelijkertijd ligt het tweede noodpakket van 21 juli nog steeds op tafel. Nu al meer dan 70 dagen na het maken van de afspraken weten wij niet hoe dit pakket er daadwerkelijk uitziet. Hoe staat het met de bijdrage van de banken? Hoe staat het met de bijdrage van het IMF? Hoe staat het met de garanties van de ECB? Wanneer, zo vraag ik de minister van Financiën met klem, krijgen wij nu eens duidelijkheid?

Ergerlijk vindt mijn fractie ook de discussie over het onderpand voor Finland. Het is ethisch zeer verwerpelijk om van een land dat steun nodig heeft ook nog eens onderpanden te gaan vragen.

Net zo verwerpelijk was de opstelling van de Nederlandse regering, die tegen onderpanden is, maar als Finland er een zou krijgen, ook vooraan wilde staan. Nu ligt er een onderpand, maar wijst de minister van Financiën het om inhoudelijke redenen weer af. Hoe ziet dat onderpand er exact uit? Graag een toelichting bij de nieuwe opstelling van de Nederlandse regering. Het lange wachten is nu op de trojka. Terwijl Griekenland duidelijk niet aan de voorwaarden voldoet -- het begrotingstekort voor dit jaar zal 8,5% zijn in plaats van de afgesproken 7,6% -- wordt het nemen van beslissingen weer vooruitgeschoven. Ik vraag de minister om niet weg te duiken achter de rug van de trojka, maar zelf aan te geven welke conclusies hij uit deze cijfers trekt.

Tegelijkertijd zien we dat Europese banken nu ook in de problemen komen. Dexia moest gisteren gered worden, terwijl de bank de stresstest van de banken een halfjaar geleden nog glansrijk had doorstaan. Wat zegt dit over onze eigen banken? Hoe staan zij ervoor? Graag een reactie. Dat brengt mij op de discussie over het noodfonds.

De heer  Plasterk (PvdA):

Voorzitter. Ik was niet van plan om mevrouw Schouten bij deze gelegenheid een vraag te stellen, maar nu ze zo nadrukkelijk zegt dat anderen er langzamerhand ook achterkomen hoe de wereld in elkaar zit, wil ik haar toch nog even iets vragen. Vorige week stond in De Pers een foto waarop de heer Slob tussen de heren Wilders en Roemer in stond. De kop was: "het gelijk van de outsiders". Nu wil ik ook even precies weten wat dat gelijk dan is. Bij eerdere gelegenheid heeft de ChristenUnie gezegd dat er wat haar betreft geen nieuwe leningen meer komen aan Griekenland. Ik hoop dat ik dat goed weergeef, want het is altijd zoeken naar het standpunt van de ChristenUnie. Is dat nog steeds de opvatting van de ChristenUnie? Stel dat gebeurt wat mevrouw Schouten bepleit, namelijk het herstructureren van de Griekse schuld, is zij dan bereid om terug te komen op het eerdere standpunt en alsnog het gelijk in te zien van hen die zeggen dat er wellicht wel garanties en leningen aan Griekenland nodig zijn?

Mevrouw  Schouten (ChristenUnie):

Om eerst op de allereerste vraag in te gaan over het artikel in De Pers: de heer Plasterk doet het voorkomen alsof ik dat artikel geschreven heb, maar dat is toch echt niet het geval. Het is een onafhankelijke journalist geweest, die zijn eigen conclusies heeft getrokken. Ik heb in dat artikel nooit gesteld dat ik gelijk heb gehad. Sterker nog, ik heb die journalist niet over dat artikel gesproken. Dat is zijn eigen conclusie.

De heer  Plasterk (PvdA):

Goed, dan laten we dat in het midden. Ik heb zo gauw niet een citaat bij de hand van de heer Slob of mevrouw Schouten in dat artikel. Ik heb nog geen antwoord gehoord op mijn vraag of de ChristenUnie nu onder voorwaarden bereid is om alsnog een tweede lening te ondersteunen?

Mevrouw  Schouten (ChristenUnie):

Als de heer Plasterk mij even wat tijd had gegeven, was ik vanzelf bij de tweede vraag beland. De heer Plasterk schept er genoegen in, deze vraag ongeveer elke week te stellen aan de fractie van de ChristenUnie. Vorige week heb ik al aangegeven dat hij dat volgens mij doet om af te leiden van het feit dat hij zelf aan het zwabberen is. Hij wil dat dit niet doorkomt. Maar goed, ik wil ook voor de tiende keer uitleggen aan de heer Plasterk dat wij nooit hebben gezegd dat er geen geld meer naar Griekenland mag gaan, omdat ook herstructureren ons geld zal kosten. Dat hebben wij vanaf mei gezegd. Dat zijn wij steeds blijven aangeven en dat is nog steeds het geval.

De voorzitter:

De heer Plasterk voor de laatste keer.

De heer  Plasterk (PvdA):

Voorzitter. Het antwoord is nog niet klaar. Ik wil hier graag een vervolgvraag op stellen. Mevrouw Schouten weet heel goed dat er een verschil is tussen het herstructureren van de private schuld en het ter beschikking stellen van publieke garanties of leningen. De reden dat ik daar zo vaak op terugkom, is dat ik toch de indruk heb dat sommige partijen in deze Kamer, waaronder de ChristenUnie, een januskop laten zien, waarbij ze aan de ene kant op de markt foldertjes uitdelen met daarin de tekst: geen cent meer naar de Grieken, en vervolgens weglopen voor de consequenties daarvan. Ik hoor geen helder antwoord. Nog niet. Is mevrouw Schouten bereid om in geval van herstructurering uit publiek geld leningen te verschaffen en garanties te verstrekken, bovenop wat al verstrekt is?

Mevrouw  Schouten (ChristenUnie):

Voorzitter. Het is sowieso altijd de moeite waard om de foldertjes van de ChristenUnie te lezen. Ik zal de heer Plasterk er graag een geven. Daar zal hij echter niet in vinden dat wij zeggen: geen cent meer naar de Grieken. Dat hebben wij namelijk nooit gezegd. Wij hebben alleen gezegd dat we het niet willen op de manier waarop het in het noodpakket van 21 juli is opgeschreven, namelijk dat er schulden worden opgelost met nieuwe schulden. Dat is niet onze lijn geweest. Wij hebben gezegd: u zult de schulden gedeeltelijk moeten kwijtschelden, omdat een schuldenlast die zo groot is, niet meer houdbaar is voor de Grieken. De heer Plasterk weet heel goed dat wij dat altijd hebben gezegd.

Dat brengt me op de discussie over het noodfonds, de EFSF. Mijn fractie heeft destijds ingestemd met de opzet van het noodfonds en ook met de effectieve leencapaciteit van 440 mld. In die zin is de ophoging nu een technische kwestie. Tegelijk is de EFSF, zoals de heer Van Dijck vorige week terecht stelde, vervlochten geraakt met de discussie over het noodpakket van 21 juli.

De spelregels zijn voor een deel veranderd. Ook is nog steeds niet helemaal duidelijk wat de stringente voorwaarden zijn voor de verlening van financiële steun. Voordat wij het kabinet kunnen zeggen of het wel of niet op onze steun kan rekenen, wil mijn fractie eerst absolute duidelijkheid hebben en kunnen beslissen over de voorwaarden waaronder het noodfonds gaat functioneren. Vanwege de grote waarde die mijn fractie hecht aan democratische controle willen wij ook een rol voor het Nederlandse parlement, analoog aan de afspraken die Bundeskanzler Merkel met de Bundestag heeft gemaakt. Wij willen die rol als er uitkeringen uit het noodfonds worden verstrekt of als er obligaties worden opgekocht. Ik hoor graag een reactie op dit voorstel.

Ik kom op onze nationale financiën. Die zullen hoe dan ook worden bepaald door de Europese schuldencrisis. Wat zien wij nu? Wij zien een kabinet dat zegt te willen puinruimen, maar de staatsschuld neemt nog steeds toe. Wij zien een kabinet dat maatregelen neemt die mensen niet aan het werk helpen, maar ze thuis laten zitten. Wij zien een kabinet dat hervormingen uit de weg gaat, zelfs als het CPB en de Raad van State stellen dat die hervormingen zeer noodzakelijk zijn. Dit kabinet rekent nog met een lichte economische groei in 2012. Hoe realistisch is dit scenario, gelet op de laatste ontwikkelingen in de eurozone? Nu heeft bijvoorbeeld ook Italië al een lagere rating gekregen.

In haar tegenbegroting doet de ChristenUnie wel een aantal voorstellen voor hervormingen die van groot belang zijn voor het houdbaar houden van het huishoudboekje van Nederland voor de langere termijn. Het zijn concrete voorstellen die vallen in de sfeer van de woningmarkt. Daarbij wordt aflossen de norm en wordt de overdrachtsbelasting afgeschaft. Het zijn voorstellen die vallen in de sfeer van mobiliteit, zodat Nederland niet doorbetaald in de file blijft staan. Zij vallen in de sfeer van vergroening, zodat wij eindelijk de omslag kunnen maken naar een duurzame economie. Zij vallen ook in de sfeer van de arbeidsmarkt. Wij willen onder andere de kosten van arbeid verlagen.

Bij de algemene politieke beschouwingen heeft mijn fractie een motie ingediend waarmee wij de tarieven in de tweede schijf van de inkomstenbelasting willen verlagen. Tegen de CDA-fractie zeg ik daarbij dat dit voorstel een prima dekking heeft. Helaas bleek ook hierbij de belofte van het kabinet niet meer waard te zijn dan enkel woorden. Nogmaals wil ik de staatssecretaris uitdagen om in te gaan op de voordelen van lagere lasten op arbeid. Ik wil hem verleiden om op dit punt met concrete voorstellen te komen.

Tot slot wil ik het kabinet met klem oproepen om de maatregel rond het lage btw-tarief voor de bouw te heroverwegen. De maatregel voor dit lage tarief is afgelopen weekend afgelopen. De staatssecretaris weet als geen ander het grote effect dat deze maatregel heeft op de bouw en op toeleverende bedrijven. Dat heeft hij in het verleden zelf vaak betoogd. Nu is echter opeens volgens hem de tijd rijp om de maatregel te schrappen. Dit gebeurt terwijl de bouw nog harde klappen te verwerken krijgt. Met de btw-verhoging zal de situatie in de bouw alleen maar verergeren. De staatssecretaris heeft deze ochtend in zijn brief geschreven dat de werkgelegenheid in de bouw waarschijnlijk zal dalen als gevolg van beëindigen van deze maatregel. De ChristenUnie wil het lage btw-tarief in de bouw daarom ook in 2012 laten gelden. Dat willen wij om de klappen op te vangen. Ik hoor graag een reactie van de staatssecretaris.

Rest mij, het kabinet veel wijsheid toe te wensen bij de moeilijke beslissingen die ook dit jaar waarschijnlijk weer genomen zullen moeten worden.

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.