Bijdrage Stieneke van der Graaf aan een algemeen overleg met minister Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Kamerstuknr. 34430

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Voorzitter, dank u wel voor deze warme woorden als welkom hier vandaag. Ook de ChristenUnie heeft veel waardering voor het werk dat de staatscommissie heeft verricht. Toen wij als commissie het gesprek voerden met de leden van de staatscommissie heb ik dat ook aan henzelf kunnen overbrengen. Wij zijn ook blij dat de staatscommissie haar taak iets breder heeft opgevat en niet alleen heeft gekeken naar de herziening van het parlementaire stelsel, maar ook naar onze democratische rechtsstaat.

Voorzitter. De ChristenUnie vindt dan ook dat we iets moeten met het rapport. De staatscommissie analyseert dat er een grote groep mensen is die zich niet inhoudelijk vertegenwoordigd voelt. Als we niets doen, zal dat toenemen. Ook het internationale klimaat voor de rechtsstaat staat onder druk. Dit noopt ertoe dat we naar onszelf kijken. De zorgen over de representatieve functie en de weerbaarheid van onze democratische rechtsstaat en over het functioneren van het parlement zijn niet uit de lucht gegrepen. De staatscommissie adviseert om deze aspecten te versterken. We denken dat dat goed is en dat we dat advies serieus moeten nemen. De analyse van de staatscommissie is voor ons dan ook het vertrekpunt bij de beoordeling van deze voorstellen.

Voorzitter. De ChristenUnie vindt het van belang dat als we voorstellen beoordelen, we daarbij dan ook kijken naar de evenredige vertegenwoordiging in ons parlement. Daarbij moeten we ook oog hebben voor minderheden. Dat maakt dat als we spreken over het aanpassen van kiesstelsels, we heel zorgvuldig moeten kijken hoe zo'n aanpassing precies uit zou pakken. Daarom vraag ik het kabinet om bij de uitwerking van de voorstellen te kijken naar mogelijke gedragseffecten en naar de effecten van de aanpassingen, ook voor kleinere partijen. Want het is een groot goed dat we hier in Nederland zo'n toegankelijk stelsel hebben waarin ook minderheden zich snel vertegenwoordigd weten. Graag een reactie daarop van het kabinet. Wil het kabinet ook kijken naar de mogelijkheden van lijstverbindingen, restzetelverdeling of misschien alleen de variant van het verlagen van de voorkeursdrempel meenemen, wat een eenvoudige aanpassing zou zijn?

Voorzitter. Constitutionele toetsing is een voorstel waar nog over wordt nagedacht. Wel wordt er gezegd dat we meer aandacht gaan besteden aan de constitutionele aspecten bij de toetsing vooraf, bij de advisering. Ik denk dat dat al heel goed is, maar wat de ChristenUnie betreft is het goed om te kijken naar de verschillende varianten van de constitutionele toetsing. Ik vraag het kabinet dan ook of het in zijn eerstvolgende reactie aan de Kamer terug kan komen op wat de verschillende varianten precies zouden kunnen zijn en wat bij ons stelsel zou kunnen passen.

Voorzitter. Kennis over democratie en rechtsstaat is van groot belang. De ChristenUnie hecht eraan om dat onderwerp een plek te geven in het onderwijs. Wij zijn dan ook blij dat de minister van Onderwijs vorige week een wetsvoorstel naar de Kamer heeft gestuurd dat de burgerschapsvorming in het onderwijs echt versterkt. Daarbij maakt zij dus ook werk van de aanbevelingen die de staatscommissie daarover doet.

Een van de voorstellen die niet is overgenomen, is het voorstel om 5 mei een vrije dag te maken voor iedereen. Het kabinet heeft ervoor gekozen om een oproep te doen aan de betrokken sociale partners. Ik vraag mij af hoe het daarmee staat. Kan het kabinet daarop reageren?

De ChristenUnie ziet het rapport van de staatscommissie als belangwekkend en belangrijk voor analyse. Daarbij moeten we misschien buiten de geijkte kaders kijken. De ChristenUnie vindt het van belang dat we ook kijken naar voorstellen zoals het bindend correctief referendum. We hebben daar in het verleden zelf voorstellen voor gedaan, omdat wij zo'n referendum wel in overeenstemming vinden met het stelsel van onze parlementaire democratie. Wij pleiten echter wel voor een paar voorwaarden op dit punt: grondwettelijke borging, drempels. Misschien moet je er niet alle voorstellen een plekje in geven. Ik vind het wel van belang dat het kabinet ook daarnaar gaat kijken. Is het kabinet bereid om daarop terug te komen bij de eerstvolgende reactie naar de Kamer?

Dank u wel.

Meer informatie