Bijdrage Stieneke van der Graaf aan een algemeen overleg met minister Dekker voor Rechtsbescherming en minister de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Kamerstuknr. 28741

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Dank u wel, voorzitter. Ik begin met te zeggen dat ik aan het einde van mijn bijdrage zal terugkomen op de petitie die zojuist is aangeboden.

Voorzitter. Het doel van straffen is naast vergelding, wat ik hier vanavond al vaker heb gehoord, ook het voorkómen van recidive, een goede terugkeer naar de samenleving en de mogelijkheid van een nieuwe start. Dat zeg ik met name met het oog op de jeugdigen over wie we het vanavond hebben. Naast rechtvaardige straffen betekent dat dus het voorkómen van herhaling en het bewerkstelligen van een nieuwe start. Tijdens mijn bezoeken aan de jeugdinrichtingen ben ik echt geschrokken van de grote groep jongeren met een licht verstandelijke beperking in deze inrichtingen. Dan is straffen niet genoeg; ook behandeling is nodig.

Voorzitter. In de brief van de minister wordt gesproken over een recidivepercentage dat hoog is: 38% binnen twee jaar. Dat is niet niks. Wat de ChristenUnie betreft is dit echt een wake-up call. Het benadrukt hoe belangrijk het is om in te zetten op een goede re-integratie en terugkeer naar de samenleving, alsmede om recidive uiteindelijk te voorkomen. Wat dat betreft onderstreept en onderschrijft de ChristenUnie dan ook de voorgestelde stelselwijziging, waarin er meer maatwerk is, er sneller kan worden gehandeld en er een persoonsgerichte benadering is. Wat ons betreft begint dat al op dag één. De minister heeft dat ook geschreven in zijn visie op het gevangeniswezen. Daarbij moeten aandacht, maatwerk en continuïteit wat ons betreft centraal staan, zowel tijdens de detentie als daarna. Hoe goed zou het zijn als de begeleider die op dag één de hand schudt van de jeugdige die in de inrichting komt, tot en met de eerste jaren na vrijlating het vaste gezicht en het aanspreekpunt voor de jongere blijft. Zo kan de begeleiding binnen de muren starten en naadloos overgaan in de begeleiding buiten de muren. Ik ben benieuwd hoe minister daartegen aankijkt. Ziet hij daarin een waardevolle toevoeging, bijvoorbeeld bij langgestraften maar ook bij korter gestraften? Ik krijg daarop graag een reactie van de minister.

Voorzitter. De ChristenUnie steunt de beweging naar meer kleinschalige voorzieningen, ook als aanvulling op de grotere justitiële inrichtingen die we hebben. Dat biedt de kans om overdag naar school, werk of stage te gaan of om zorg te krijgen. Ook biedt het de kans om het netwerk rondom de jongere aan het werk te zetten. Ook vanmiddag in het gesprek hoorden we hoe belangrijk het is om met familie, soms al binnen drie dagen, te kunnen werken aan een herstelplan. Dat is erg belangrijk voor het tegengaan van recidive. Aan beide bewindspersonen die hier vanavond aanwezig zijn, vraag ik hoe concreet de plannen voor de kleinschalige voorzieningen nu zijn. Uit het gesprek van vanmiddag met Juvaid en Het Keerpunt krijgen we de indruk dat die plannen nog niet zo concreet zijn, dat de wetgeving nog niet rond is, dat de financiering van de civiele plekken nog niet rond is en dat er nog geen zicht op is hoeveel medewerkers van de justitiële jeugdinrichtingen in die kleinschalige voorzieningen aan de slag zouden kunnen. Kunnen de bewindspersonen de Kamer en alle mensen die hier aanwezig zijn vanavond verzekeren dat als er jeugdrichtingen zouden sluiten, er kleinschalige voorzieningen in noord en zuid van start kunnen?

Voorzitter. De ministers kiezen er nu voor om deze kleinschalige voorzieningen specifiek in te zetten voor jongeren die preventief zijn gehecht of die aan het einde van hun detentie zitten. Is er ook een doorkijkje mogelijk naar andere doelgroepen die mogelijk hiervan gebruik zouden kunnen maken? Is het een opmaat naar meer of zal het hierbij blijven? Kortom, wat is de visie van het kabinet op de kleinschalige voorzieningen richting de toekomst?

Voorzitter. De wens tot maatwerk en teruglopende jeugddelinquentenaantallen leidt nu tot de sluiting van twee inrichtingen: in Veenhuizen en in Cadier en Keer. Dat is een hard gelag, in de eerste plaats voor de mensen die daar nu of in de toekomst zouden verblijven, maar met name ook voor de mensen die er werkzaam zijn. Dit vraagt om uitleg. Ik vraag de minister om het besluit daartoe vanavond nogmaals te onderbouwen. Kloppen de prognoses wat betreft de capaciteit met de werkelijke cijfers? Wij krijgen daar vragen over. Kan de minister daar duidelijkheid over geven? En hoe is de verdeling binnen deze jeugdinrichtingen qua instroom van jongeren uit de regio's zelf, dus noord en zuid, en van jongeren uit de Randstad? Dat kwam vanavond in het debat naar voren. Hoe zorgt de minister ervoor dat de jeugdigen uit deze regio's succesvol kunnen re-integreren in de samenleving, een stap die we zetten na detentie?

Voorzitter. Kan de minister toelichten hoe hij de haalbaarheid ziet van de planning van de sluiting die nu is neergelegd voor deze inrichtingen?

De voorzitter:
U heeft nog iets meer dan een minuut.

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Dank u wel. In het noorden is er nog geen duidelijkheid over de locatie. Wanneer volgt daar een besluit over? Is de minister bereid om ten aanzien van het justitiële complex in Veenhuizen met de regio en de ketenpartners voor de kerst een plan te hebben voor de toekomst van dit gebied? Is de minister ook bereid om samen met DJI te kijken naar een toekomstperspectief voor de werknemers van beide instellingen?

Voorzitter. Afsluitend kom ik te spreken over de petitie, die door bijna 90.000 mensen is getekend. De verhalen erachter grijpen ook mij persoonlijk aan, en met mij ook de leden van mijn partij, de ChristenUnie. Er wordt opgeroepen tot een verhoging van de straffen voor jeugdigen die zware delicten hebben gepleegd. De ChristenUnie heeft veel begrip voor die oproep. Tegelijkertijd hebben we er ook oog voor dat jeugdigen die een zwaar delict plegen, de consequenties van hun daden nog niet altijd kunnen overzien. Een verhoging van de straffen leidt niet altijd tot minder recidive of tot een veilige terugkeer in de samenleving. Want als je langer vastzit, kun je minder contact hebben met je sociale netwerk, terwijl een goed netwerk kan bijdragen aan een goede terugkeer. Juist omdat het over jeugdigen gaat, vindt de ChristenUnie dat we dit zorgvuldig moeten bekijken. Die oproep doet de ChristenUnie ook aan de minister: of hij dit in zijn reactie op wat hij met de petitie zal doen, zorgvuldig wil wegen. Mogelijk kan onderzoek daarbij helpen. Ik heb het dan over onderzoek naar hoe je het effectiefst kunt zijn voor jongeren. Daarbij moet niet alleen naar de strafmaat worden gekeken, maar ook naar mogelijkheden voor behandeling.

De voorzitter:
Dank u wel.

Meer informatie