Bijdrage Stieneke van der Graaf aan een wetgevingsoverleg met minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Kamerstuknr. 35 000

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Dank u wel, meneer de voorzitter, voor het woord. Moed, dapperheid, heeft het geweld overwonnen. Het is de wapenspreuk van de stad Haarlem, de stad van burgemeester Jos Wienen. We mogen niet tolereren dat bestuurders, handhavers, worden bedreigd en zelfs moeten onderduiken. Het is een directe aantasting van onze rechtsstaat en van onze democratie. Het was dan ook bemoedigend om te zien hoe de inwoners van Haarlem pal achter, maar ook voor hun burgemeester staan. Maar hoe wrang was het beeld van de zwaarbewapende beveiligers die voor het stadhuis in Haarlem stonden. Er ligt een opdracht om onze rechtsstaat en democratie weerbaar te maken. Dat is een appel aan de overheid, maar ook aan de samenleving. Het vraagt iets van ons allemaal.

Het rakelt ook de discussie op over hoe we om moeten gaan met de bevoegdheden en taken die aan burgemeesters zijn toegeschreven, bijvoorbeeld als zij mogelijkheden hebben gekregen om drugspanden te sluiten of om vergunningen te onthouden aan malafide ondernemers. Hoe verhoudt zich dat met de rol van de burgervader of de burgermoeder? Moet de burgemeester voortaan als sheriff door het leven? De ChristenUnie heeft echt bedenkingen bij een verschuiving naar de burgemeester als crimefighter. Daar ligt toch echt een primaire taak voor het OM, om criminaliteit te bestrijden, ook als een betrekkelijk anonieme organisatie. Die bestuurlijke bevoegdheden van de burgemeester moeten niet in de plaats daarvan treden. Hoe staat het met de capaciteit op het gebied van de ondersteuning van de burgemeesters? Wat is de visie van de minister hierop?

Dit voorjaar heeft de minister een redelijk omvangrijk pakket gepresenteerd met maatregelen wat betreft integriteit van bestuur. Vandaag is zij met een brief gekomen met een nadere uitwerking daarvan. Bestuurders vragen om extra bestuurlijke maatregelen die zitten tussen het bestuurlijk overleg, wat soms een te lichte vorm is, en het juridische instrumentarium dat burgemeesters kunnen inzetten, wat soms te zwaar is. Wetgeving is aangekondigd in het voorjaar van 2019 en andere voorstellen voor een eerste uitwerking pas in het najaar van 2019. Kan dit ook sneller? Want de behoefte is groot.

Een van de maatregelen die in datzelfde pakket zitten, is het onderwerp van integriteit en belangenverstrengeling van volksvertegenwoordigers en bestuurders. Daarbij wordt ook gekeken naar het onderwerp stemonthouding. In gemeenten en provincies is daar al ervaring mee, maar in de senaat kan dat bijvoorbeeld niet. Is dit een punt dat meegenomen wordt bij dat voorstel?

Vorig jaar heeft de Kamer de regering bij de begrotingsbehandeling opgeroepen met een actieplan versterking lokale democratie te komen. Dat plan van aanpak hebben wij voor de zomer ontvangen. Ik wil er een paar punten uitlichten, waaronder de vergoeding voor de raadsleden in kleine gemeenten, tot 24.000 inwoners. Die vergoeding staat niet in verhouding tot de taken waar zij voor staan. Een raadslid in een kleine gemeente moet net zo goed in staat worden gesteld om het college van B en W te controleren op het gebied van bijvoorbeeld de jeugdzorg of de openbare orde als een raadslid in een grotere gemeente.

In het actieplan dat voor de zomer werd gepresenteerd en in de begroting die we hebben gekregen op Prinsjesdag, lazen we dat de minister van plan is om hiervoor eenmalig 10 miljoen euro uit te trekken. Ik vraag de minister om een verantwoording hiervan. Waarom is er niet voor gekozen om hier structureel geld voor vrij te maken? Is de minister het met de ChristenUnie eens dat het van belang is dat de vergoeding voor raadsleden in kleinere gemeenten niet eenmalig wordt verhoogd, maar dat dat structureel moet gebeuren?

De minister heeft ook aangegeven dat zij hierover in overleg is met de VNG. Hoe loopt dat overleg? Kan de minister ook toelichten hoe die 10 miljoen euro wordt verdeeld? Wat zijn haar verdere plannen hiervoor?

Een ander punt uit het actieprogramma versterking lokale democratie is de toerusting en opleiding van raadsleden.

Meer informatie