Datum:           8 oktober 2014

De heer Segers (ChristenUnie):
Mevrouw de voorzitter. Het is echt ingewikkeld. Wij hebben twee uitgangspunten waar wij het over eens zijn. Wij willen niet dat niet-Nederlanders, niet-Nederlandse ingezetenen invloed hebben op de samenstelling van de Eerste Kamer. Dat is een uitgangspunt waar het kabinet tot en met dit voorstel aan vast heeft gehouden. Een ander uitgangspunt, dat ik in eerste termijn heb benadrukt en nu nogmaals wil benadrukken, is de gelijkberechtiging van alle ingezetenen binnen het Koninkrijk. Kunnen deze twee uitgangspunten worden gecombineerd? Kunnen wij aan beide recht doen? Ja, dat kan, namelijk via het kiescollege. Zowel de heer Van Raak als mevrouw Hachchi heeft daarover zojuist iets gezegd. Ook de Eerste Kamer heeft er het een en ander over gezegd. Wat ligt er dan echter voor, is mijn indringende vraag aan de minister. Er is immers sprake van een spaghetti van drie wetten die op elkaar inwerken, tegen elkaar in werken en elkaar moeten aanvullen. Het is mij niet helder of het een met het ander kan samengaan, en wij hebben die helderheid echt nodig.

Er ligt een voorstel voor een grondwetswijziging, waarin staat dat de eilandsraad een kiescollege is. Dat laat geen ruimte voor een apart kiescollege, terwijl in de motie wordt verzocht om zo'n apart kiescollege te onderzoeken en om daaraan handen en voeten te geven. Mijn eerste vraag aan de minister is deze: is dat zo? Sluit de grondwetswijziging die in de Eerste Kamer voorligt, het hier zojuist bepleite kiescollege inderdaad uit? Als dat zo is en als wij zeggen dat wij toch de richting van zo'n kiescollege op moeten gaan, heeft dat natuurlijk gevolgen voor de grondwetswijziging die daar voorligt.

Tegelijkertijd hebben wij vorig jaar een wet aangenomen waarvan de Eerste Kamer heeft gezegd dat die niet in werking moet treden totdat de wet die nu voorligt in werking treedt; ik hoop dat ik het zo goed zeg. Dat was de voorwaarde van de Eerste Kamer. Aan het eind van het liedje, als dit allemaal wordt aangenomen, zal het kiesrecht van niet-Nederlandse ingezetenen op de BES-eilanden echter vervallen zodra de grondwetswijziging doorgaat. Dat is een richting die wij niet op willen gaan. Daarmee wordt namelijk het tweede uitgangspunt, de gelijkberechtiging van de BES-eilanden, geweld aangedaan.

De andere vraag die ik de minister indringend wil voorleggen, betreft de uitspraak van het Gemeenschappelijke Hof. Volgens die uitspraak moeten wij toch naar de eilandsraad kijken als was het een gemeente. Dat betekent iets voor het actief en passief kiesrecht van de niet-Nederlandse ingezetenen. Het gaat inderdaad om de gelijkberechtiging. Impliceert gelijkberechtiging van alle inwoners binnen het Koninkrijk kiesrecht, zowel actief als passief, voor in dit geval de eilandsraad?

Kortom, ik vind het ontzettend ingewikkeld om een uitweg hieruit te zien. Er liggen een paar opties op tafel. Wij kunnen in de lijn van de motie die door collega Hachchi is ingediend, zeggen dat wij aan een kiescollege gaan werken. Als dat echter niet samengaat met de grondwetswijziging, moet daarin weer gerepareerd worden. Ik zie dus twee opties. Of wij gaan door met de grondwetswijziging, maar dat is een weg die ik niet kan inslaan omdat dan de gelijkberechtiging op het spel staat. Of wij moeten opnieuw naar de Grondwet kijken. Ik leg de minister dus een heel ingewikkelde mix voor. Hoe kunnen wij recht doen aan beide uitgangspunten: werken aan het kiescollege en ondertussen doorgaan met de wetgeving die voorligt? Aan de kant van de ChristenUnie zijn er grote, grote twijfels.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.