Opinieartikel verschenen in Nederlands Dagblad 26 juni 2012

De druk op Europese leiders om ‘iets’ te doen aan de Eurocrisis is groot. Een discutabele monetaire logica dwingt tot vergaande politieke stappen. Vandaag spreekt de Eerste Kamer over het Europees Noodfonds.  Maar de toekomst van Europa vraagt een andere koers.  

In de afgelopen jaren bleken de maatregelen om de Eurocrisis te bezweren telkens ontoereikend. Bij iedere nieuwe ‘tegenvaller’ was er een vast recept: de roep om meer geld beschikbaar te stellen. Voor Griekenland is binnenkort een derde reddingsoperatie nodig. Spanje is nu ook besmet. Het Europese noodfonds (ESM) zou eigenlijk 2000 miljard in kas moeten hebben zeggen deskundigen, straks heeft het 700 miljard in kas. 

Het probleem is niet de onwil om de Euro te redden – die wil is juist heel groot -, maar een diep verschil van politiek en economisch inzicht. Noordelijke landen (Duitsland en Nederland voorop) willen een strikt budgettair beleid voeren, andere landen willen geld bijdrukken. De gedachte dat Europa zich uit de crisis kan ‘hervormen’ of ‘bezuinigen’ rust op veel optimisme. Houdt de crisis aan, dan kunnen de astronomische leningen niet worden afgelost. De landen van de Eurozone trekken elkaar mee in een neerwaartse spiraal.

Kan de Spaanse overheid de renteverplichtingen niet meer nakomen dan zal ook het noodfonds niet voldoen. De volgende Europese stappen zijn nu al in voorbereiding: een bankenunie (om de banken in het zuiden te herkapitaliseren en een bankrun te voorkomen) en een Europees pensioensysteem (om gespaard kapitaal beschikbaar te krijgen). In feite komen alle nieuwe voorstellen voor een ‘verenigd Europa’ nu neer op het afdekken van de risico’s van het zuiden. Het zijn geen politiek gemotiveerde keuzes, maar monetair gemotiveerde keuzes.  Monetaire logica neemt de politiek in een wurggreep.  

Intussen blijven de financiële risico’s huizenhoog.  Het  kapitaal waarover het noodfonds moet beschikken wordt gestort door alle landen van de Eurozone.  Nederland zou de komende jaren 5 miljard storten en staat garant voor 35 miljard. Is er een Europees ‘spoedgeval’ dan moet Nederland tientallen miljarden overmaken, zonder inspraak van de Staten-Generaal. Een betrekkelijk gezond Euroland wordt dan meegezogen in ontwikkelingen die nu niet te overzien zijn.

Het noodfonds is een poging een ongezond financieel-economisch systeem overeind te houden. Dat systeem is gebouwd is op steeds nieuwe leningen. Steeds grotere offers worden gevergd om uitval van het hele systeem te vorkomen. Dat gebeurt met kapitaal dat er niet is of gecreëerd wordt. Maar de mensen, hun arbeid  en hun dagelijks brood zijn dan al lang buiten beeld. In Griekenland en Spanje zien we de sociale misère die van dit miljardenspel het gevolg is.

Voor een duurzaam alternatief is een koerswending nodig. Geld moet een betaalbaar en bruikbaar  hulpmiddel zijn voor mensen om te kunnen werken aan eigen welvaart. Voor de zuidelijke landen zou het beter zijn een gedevalueerde munt te hebben. Dat maakt arbeid en producten in die landen goedkoper, bevordert de export  en zo kunnen mensen door eigen inspanning economische groei realiseren.  Er moet concreet gewerkt worden aan economische opgaven:  een werkelijk duurzame economie in noord en zuid. Landen moeten zich kunnen hergroeperen om de eigen economie vlot te trekken.  Daarvoor zijn ook (tijdelijke) exit-opties nodig. 

Natuurlijk kost splitsing in economische zones het noorden ook geld. Export naar het zuiden wordt duur, maar de markt kent normale mechanismen om dit op te lossen. Geen enkele oplossing is goedkoop. Maar een noodfonds ontkoppeld van duurzame Europese en economische ontwikkelingen blokkeert de toekomst van Europa. Er is al gepleit voor een kopgroep van landen die het initiatief neemt en de toekomst van Europa werkelijk veiligstelt, zoals ooit de ‘founding fathers’ van de EU dat deden. In dat kader moet ook besproken worden welke politiek werkelijk bijdraagt aan de solidariteit tussen noord en zuid. Er is moed voor nodig de vicieuze cirkel te doorbreken. 

Peter Ester en Roel Kuiper zijn leden van de ChristenUniefractie in de Eerste Kamer.  

Lees hier ook de bijdrage aan het plenaire debat over het ESM door Peter Ester. http://www.christenunie.nl/k/nl/n8447/news/view/523453/363763/Risicovol-noodfonds-blokkeert-toekomst-Europa.html