De provincies zelf lopen er niet warm voor en ook in de Tweede Kamer bestaat geen meerderheid. Toch besloot het kabinet Rutte-Verhagen afgelopen vrijdag tot de vorming van een Randstadprovincie. Noord-Holland, Flevoland en Utrecht moeten fuseren. Ondanks alle weerstand wil minister Donner een wetsvoorstel voorbereiden. Daar moet dus een goede reden voor zijn. En die is er, volgens het kabinet. De steden Amsterdam, Almere en Utrecht moeten meer met elkaar samenwerken. Maar hoe logisch is het om drie provincies te laten fuseren als de grote steden meer met elkaar moeten samenwerken? Niet. Eerder al klonk in de discussie over een Randstadprovincie het argument van bestuurlijke drukte. Maar fusie is voor beide problemen niet de goede oplossing.

Het moet gezegd, bestuurlijke drukte is niet iets om trots op te zijn. Slagvaardige en transparante besluitvorming is vaak ver te zoeken. En het is een fenomeen waarmee vooral de Randstad kampt. In allerlei samenwerkingsconstructies en wisselende contacten lopen steeds weer andere bestuurders elkaar tegen het lijf, zonder heldere democratische controle. In GGD-, stads- en veiligheidsregio’s bijvoorbeeld, en in burgemeestersclubs zoals het Regionaal College van een politiekorps. Dat is allemaal niet de schuld van de provincies natuurlijk, en er kan wat aan gedaan worden ook. Bijvoorbeeld door regionale uitvoeringsorganisaties van het Rijk (zoals de Dienst Landelijk Gebied) bij de provincies onder te brengen. En door de vierde bestuurslaag (‘WGR-plus’, met excuus voor het jargon aan de lezer) af te schaffen. Provincies en stadsregio’s lopen elkaar nu geregeld voor de voeten en dat leidt alleen maar tot zere tenen en een inefficiënt bestuur. Regionale taken horen bij het regionale bestuur en dat is de provincie. Daarnaast is het zeker behulpzaam als het Rijk niet alleen taken overhevelt naar provincies en gemeenten (vaak met bijbehorende efficiencykorting), maar ook de verantwoordelijkheid en bevoegdheden. Hoe vaak gebeurt het niet dat hogere overheden achter de schermen nog aan de touwtjes trekken? Decentralisatie ‘met gouden koorden’ wordt dat genoemd en dat zorgt weer voor talloze overlegstructuren. Schrappen!

Flevoland, Utrecht en Noord-Holland werken al sinds jaar en dag samen in de ‘Noordvleugel’ van de Randstad. Niet onlogisch, gezien de economische groeimogelijkheden en bijbehorende ruimtevraag in dit gebied. De drie provincies hebben eerder dit jaar in een brief aan minister Donner dan ook laten weten dat zij hun bestaande samenwerking in de ‘Noordvleugel’ van de Randstad willen intensiveren. De economische dynamiek is daarbij leidend. Anders gezegd: samenwerking, laat staan fusie, is niet een doel op zich, maar is het gevolg van een gezamenlijke, provinciegrensoverschrijdende opgave. De inhoud staat voorop, het proces is daaraan ondergeschikt. Zo hoort het ook te zijn. Om nu halsoverkop een besluit te nemen tot fusie van de drie Randstadprovincies is Haagse spierballentaal, gedreven door de behoefte van dit kabinet om een daad te stellen. Burgers en bedrijven worden op te grote afstand geplaatst en zullen zich niet herkennen in deze megaprovincie. Gemeenten zullen zich groeperen in nieuwe samenwerkingsverbanden om de grotere afstand naar de provincie te overbruggen. Op die manier zorgt een fusie in de Randstad niet voor minder, maar juist méér bestuurlijke drukte.

Laten we niet in de val lopen van Haags blauwdruk denken. Een Randstadprovincie is niet nodig en niet wenselijk om de bestuurlijke drukte aan te pakken en de grote steden te laten samenwerken. Het is veel efficiënter om ons eerst te concentreren op wat de werkelijk nijpende gebruiksproblemen zijn van het huidige stelsel en daar doelgericht iets aan te doen. Dat kan door flink te schrappen in regionale bestuurlijke hulpconstructies en de provincies als middenbestuur weer hun volwaardige plek in het Huis van Thorbecke te geven. Thorbecke heeft ervoor gezorgd dat er democratie in de provincies kwam. Hij zag de provincie als de regionale gemeenschap waarvan de inwoners de bestuurders controleren. Voor een megaprovincie is in het Huis van Thorbecke geen plaats. Als je teveel binnenmuurtjes weghakt, stort het huis in elkaar. Burgers, bedrijven en gemeenten kunnen zich niet thuis voelen in een megaprovincie. De afstand is te groot. Regionale taken zullen worden uitgevoerd door nieuwe regionale samenwerkingsverbanden en dat zorgt voor minder democratie en meer onduidelijkheid. Laten we ervoor waken dat bestuurlijke drukte in bestuurlijke drukdoenerij ontaardt, want dáár hebben burgers pas echt een hekel aan.

Johan Kardol, fractievoorzitter ChristenUnie-SGP provincie Noord-Holland

Roelof Siepel, fractievoorzitter ChristenUnie provincie Flevoland

Carla Dik-Faber, fractievoorzitter ChristenUnie provincie Utrecht