Sinds 10 oktober 2010 hebben de BES-eilanden de status van Openbaar Lichaam binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Daardoor vallen de eilanden voor een deel onder de Nederlandse wetgeving. In de afspraken die met de eilanden gemaakt zijn was sprake van een geleidelijk invoer van relevante Nederlandse wet- en regelgeving. Die geleidelijkheid is noodzakelijk om te voorkomen dat de inwoners en overheden van de eilanden in de problemen komen met de uitvoering en handhaving. Daarnaast is afgesproken dat de inwoners mogen rekenen op een voorzieningenniveau dat in Nederland acceptabel is.

Tijdens haar bezoek aan de BES eilanden constateerde Ortega-Martijn dat in weerwil van alle beloftes er geen sprake is van een overgangsperiode van de kant van de Nederlandse overheid en ook dat het voorzieningenniveau te wensen overlaat. Daardoor neemt de ontevredenheid onder de bevolking van Bonaire, St. Eustatius en Saba toe. Ortega-Martijn: ,,De gevolgen daarvan nemen inmiddels zulke vormen aan dat de stemming onder de BES- inwoners explosief dreigt te worden.”

In haar notitie doet Ortega-Martijn een groot aantal aanbevelingen aan de minister. De belangrijkste is dat de Nederlandse overheid woord houdt en alsnog een overgangsperiode instelt en toewerkt naar een acceptabel voorzieningenniveau. Daarnaast pleit zij ervoor dat in overleg met de eilandbesturen de rijksvertegenwoordiger voor de BES-eilanden dringend meer bevoegdheden krijgt. De rijksvertegenwoordiger zou een belangrijke rol moeten spelen bij het normaliseren van de situatie in de BES-gemeenten. Die situatie is nu op veel fronten alles behalve normaal te noemen.

Minister Donner is dit weekend vertrokken voor een bezoek aan de BES-eilanden. Komende maand bezoekt ook de Koningin de eilanden en tijdens het najaarsreces volgen de meeste fractievoorzitters. De notitie van Cynthia Ortega geeft de Minister een grote hoeveelheid voorbeelden mee van situaties die sinds 10-10-10 volkomen scheefdreigen te groeien.