Wij staan in Nederland voor een uitdaging op het gebied van sociale zekerheid in combinatie met de arbeidsmarkt. De werkgelegenheid groeit, maar er staan tegelijk nog veel mensen aan de zijkant van de arbeidsmarkt. Bovendien rijzen de kosten van de sociale zekerheid de pan uit.

De agrarische sector, waaronder de fruitteelt, zit om personeel verlegen en krijgt geen tewerkstellingsvergunningen voor Bulgaren en Roemenen. Goede, betrouwbare arbeidskrachten die de sector in de afgelopen jaren zelf heeft opgeleid komen Nederland niet meer binnen. Volgens minister Kamp van Werkgelegenheid zijn er genoeg mensen in Nederland die langs de kant staan. Dat klopt, de vraag is alleen of zij gemotiveerd en gekwalificeerd zijn, want dat is wat fruittelers zoeken.

Het is te gek voor woorden dat er mensen zijn die denken dat een bijstandsuitkering een verworven recht is. Waar blijven de Bijbelse principes dat arbeid adelt en dat wij met hard werken ons brood moeten verdienen? Ben ik te calvinistisch als ik dat stel?

Ik kom nog zo vaak mensen tegen, ook christenen, die berusten in het feit dat zij een uitkering hebben en aangeboden werk afwijzen omdat dit onder hun opleidingsniveau ligt. Moet onze houding niet juist zijn: „Ik pak aan wat er op mijn weg komt en van daaruit ga ik op zoek naar werk dat beter past bij mijn ambities en opleidingsniveau?”

Terugdoen
Ik vind dat mensen die een bijstanduitkering ontvangen voor dat geld iets terug horen te doen voor de samenleving. Bovendien leidt deelnemen aan het maatschappelijk verkeer tot netwerken die de weg openen naar betere loopbaanmogelijkheden. Ik ben er dan ook een voorstander van dat mensen met een bijstandsuitkering die daartoe in staat zijn, zich nuttig maken. Er mag van mij meer worden ingezet op de eigen verantwoordelijkheid.

Ik kom ook mensen tegen die graag vrijwilligerswerk willen doen maar dat van de gemeente niet mogen als dit vrijwilligerswerk niet naar regulier werk leidt. Dit is de wereld op zijn kop! Alsof alleen betaalde arbeid adelt.

Trouwens, gemeenten gaan hier verschillend mee om, waardoor er veel onduidelijkheid bestaat. De een wordt verplicht tot vrijwilligerswerk onder het mom van activering en toeleiding naar de arbeidsmarkt. Een ander wordt vrijwilligerswerk verboden omdat diegene zich dan onttrekt aan de arbeidsmarkt (lees: betaald werk), dat overigens maanden op zich kan laten wachten.

De regering wil wettelijk regelen dat mensen die een uitkering ontvangen, ertoe worden verplicht klussen voor de gemeente uit te voeren. Dat is op het eerste gezicht een mooi initiatief, maar er zit wel een addertje onder het gras. Want hoe is te voorkomen dat mensen misbruikt worden?

Uitbuiting
Zeker in een tijd waarin gemeenten moeten bezuinigen, kunnen structurele taken blijven liggen. Hoe voorkom je dat uitkeringsgerechtigden worden ingezet voor reguliere arbeid die door bezuiniging blijft liggen? Want dan kan er sprake zijn van uitbuiting. Het nobele van het idee moet overeind blijven, maar laten we er tegelijkertijd voor waken dat er een onrechtvaardige situatie ontstaat.

Twee jaar geleden stelde ik voor om mensen met een bijstanduitkering die dat kunnen, ertoe te verplichten zich maatschappelijk verdienstelijk te maken. Waar en voor hoeveel uur kan een cliënt in overleg met een casemanager bepalen. Vervolgens is het de verantwoordelijkheid van de cliënt om ervoor te zorgen dat het aantal afgesproken uren werk wordt gerealiseerd.

Om dit goed te kunnen monitoren stelde ik voor om een ”maatschappelijk werkboekje” in te voeren. Iedere keer wanneer de cliënt bijvoorbeeld bij een zorginstelling werkzaamheden heeft verricht, wordt dit aangetekend in zijn of haar werkboekje. Door steekproefsgewijze controle kan fraude worden tegengegaan. Op het zonder legitieme reden niet voldoen aan het afgesproken aantal uren volgen dan sancties.

Stimulans
Met dit systeem worden mensen gestimuleerd om hun verantwoordelijkheid op te pakken om iets terug te doen voor de samenleving, zonder dat er sprake is van uitbuiting of misbruik. Zo versterken we de arbeidsmarktpositie van mensen. Dan adelt arbeid echt!