32504 en 32505. Belastingplan 2011 en Overige Fiscale Maatregelen 2011.

R. de Boer.

Mijnheer de voorzitter,

Deze bijdrage is namens de fracties van ChristenUnie en S.G.P.

Onze fracties hebben met belangstelling kennisgenomen van de antwoorden die de staatssecretaris gegeven heeft op de gestelde vragen.  Wij waarderen de snelheid waarmee de Memorie van Antwoord ons werd toegestuurd en ook de uitgebreidheid van de beantwoording.  Toch blijven er, wat niet ongebruikelijk is, nog enkele zaken over, die we graag ook thans aan de orde willen stellen. We willen starten met enkele algemene opmerkingen. Zoals we onlangs al aangaven bij de Algemene Financiële Beschouwingen zijn onze fracties het met de regering eens, dat er fors moet worden bezuinigd op de Rijksbegroting. De situatie is er wat dat betreft de laatste weken ook niet beter op geworden. Recente financiële ontwikkelingen in andere landen binnen de EU  en de gevolgen daarvan voor ons land, baren de regering terecht zorgen. Maar ook andere ontwikkelingen, als de bescheiden resultaten op de klimaatconferentie in Cancun geven te denken, bijv. als het gaat over het belang van de verdere vergroening van ons belastingstelsel. We geven daarmee al aan, dat het inderdaad een goede zaak kan zijn, indien het instrument van belastingen wordt ingezet om negatieve ontwikkelingen positief te beïnvloeden. Maar daarbij blijft ook overeind, dat het instrument van de belastingen gebruikt kan en moet worden voor het tegengaan van ongewenste ontwikkelingen inzake de koopkracht van burgers, zeker van hen, die het financieel gezien moeilijk hebben. Bij de beoordeling van het Belastingplan 2011 en de Overige Fiscale Maatregelen 2011 zullen we dan ook de genoemde aspecten betrekken.

De wetten die we nu bespreken vallen eigenlijk uiteen in de maatregelen, die reeds zijn voorbereid door het kabinet Balkenende/Rouvoet en de maatregelen die daaraan zijn toegevoegd als gevolg van het regeerakkoord van het kabinet Rutte/Verhagen.  Het zal dan ook niet vreemd zijn, dat we een flink aantal delen van het belastingplan positief benaderen.  Niet in de laatste plaats denken we daarbij aan de mogelijkheden voor verdere stimulering van het name het midden- en kleinbedrijf. Ook het gegeven, dat dit kabinet meer verantwoordelijkheid bij de samenleving wil leggen en daarom het particulier initiatief, ook wat betreft financiële verantwoordelijkheid wil vergroten, is in principe een goede zaak. En dan geldt ook voor het vooruit willen zien wat betreft financiële ontwikkelingen, zoals een mogelijke herziening en daarbij vereenvoudiging van het belastingstelsel mogen interessant worden genoemd. Maar dan beginnen zo langzamerhand toch wel de vragen en opmerkingen te komen.

Om te beginnen de herziening van het belastingstelsel. We vroegen daar ook al schriftelijk naar. Opvallend is dan de o.i. defensieve reactie van de staatssecretaris. Bij motie is in de Tweede Kamer gevraagd om bij een visie op het toekomstig belastingstelsel ook de draagkracht van gezinnen te betrekken als we het hebben over de effecten ervan. Die motie is met algemene stemmen aanvaard door de Tweede Kamer. En bij de AFB in deze kamer vroegen onze fracties hoe de visie op de woningmarkt die ontwikkeld wordt van invloed is op de herziening van het belastingstelsel.  Het antwoord van de staatssecretaris is klip en klaar: die wordt er niet bij betrokken. Daarbij perkt de staatssecretaris de woningmarkt meteen in tot de hypotheekrenteaftrek. Toch lijkt ons dat defensief struisvogelgedrag. Want hoe je het ook wendt of keert: nog deze maand gaf het SCP in het dikke rapport Wisseling van de wacht” aan, onderbouwd met gegevens, dat  “De massaliteit van het eigenwoningbezit onder jong en oud en de toenemende financiering daarvan met vreemd vermogen betekent dat in de toekomst de aanspraak op hypotheekrenteaftrek nog verder zal toenemen”.  Als je dus de hypotheekrenteaftrek niet ter discussie wilt stellen, dan moet je toch zeker bij een herziening van het belastingstelsel wel aangeven, waar je de financiële gevolgen van die te verwachten hogere aftrek neer wilt leggen. Oftewel: hoe wil je dan de middelen verkrijgen? Verhoging van belasting elders, bijvoorbeeld en zo ja, waar denkt de staatsecretaris dan aan. Toch geen verder aantasting van de draagkracht van gezinnen? Het is goed, op dit punt zo spoedig mogelijk transparant te zijn naar de burger toe.

We begrepen overigens, dat herziening van het belastingstelsel wel gebruikt kan worden om naar onze mening oneigenlijke belastingen, als de drinkwaterbelasting, te beëindigen. Hebben we dat goed begrepen?

(Wat betreft de afvalstoffenheffing vroegen we naar de gevolgen daarvan voor de bijdragen die gemeenten vragen voor de afvalstoffenverwijdering. We hebben onze vraag waarschijnlijk niet helder genoeg gesteld. We bedoelden: heeft de afvalstoffenheffing al geleid tot lagere kosten voor de burger die door gescheiden aanleveren van afval immers minder kosten zou kunnen hebben. En aanvullend, heeft de afvalstoffenheffing al geleid tot het minder produceren van afval? En zo nee, is er dan reden om deze belasting voor bedrijven fors te verhogen, zoals bijv. in Scandinavische landen het geval is, met succes van minder afval. Dan heeft deze maatregel immers pas echt een vergroenend effect. )

Met genoegen lazen we de beantwoording van vragen van de CDA-fractie inzake het nieuwe partnerbegrip. Daarbij komt nu immers het criterium van scheiding van tafel en bed als objectief criterium. Terecht verwijst de regering daarbij naar situaties waarbij echtgenoten om principiële redenen geen definitieve scheiding willen aangaan.

In antwoord op onze vragen stelt de regering, dat men het standpunt van Eurocommissaris Semeta om het huidige BTW- stelsel te moderniseren ondersteunt. Wat is daarbij dan de inzet van de regering bij die z.g. modernisering? En wat moeten we ons voorstellen bij de opmerking, dat een modernisering van de BTW kan zorgen voor een steviger belastinggrondslag? Betekent dat, dat de regering via de modernisering van de BTW in Europees verband de belastingdruk wil verhogen? Dat zal toch niet het geval zijn? Graag ontvangen we op dit punt een duidelijk antwoord. De actualiteit van dit onderwerp wordt overigens nog onderstreept door de SC-mail van vorige week, van 17 december, getiteld Europese discussie over de toekomst van de BTW. Daarin wordt zelfs al een sluitingsdatum voor een publieke raadpleging genoemd, nl. 31 mei 2012. Graag horen we van de staatssecretaris een reactie op de inhoud van deze SC-mail.

We vroegen ook naar de gevolgen van het amendement dat in de Tweede Kamer is aangenomen met de nobele bedoeling de z.g. Edelweissroute onmogelijk te maken. Ook de staatssecretaris geeft gemotiveerd aan, dat door dit amendement de uitvoeringspraktijk ingewikkelder wordt. De staatssecretaris spreekt zelfs over het in belangrijke mate compliceren van de uitvoeringspraktijk door aanname van dit amendement. We zijn dat met hem eens. Onze vervolgvraag is dan ook, op welke wijze hij de negatieve gevolgen van dit amendement denkt te voorkomen en hoe hij het werkelijke probleem van de Edelweissroute denkt op te lossen. Want er moet natuurlijk wel wat worden gedaan.

Een zaak die we ook al eerder aan de orde stelden betreft de heffingskorting in box 3 voor zowel maatschappelijke als culturele beleggingen. De geleidelijke afbouw daarvan die overeengekomen is met de Tweede Kamer is een goede stap.  We vroegen de regering om de ontwikkeling van deze fondsen te willen monitoren. Geantwoord wordt, dat de regering wel wil optreden als postbode door nl. door anderen gedane monitoring toe te zenden aan de Kamer. Dat is voor onze fracties toch wel een erg eenvoudig antwoord.  Monitoring betekent immers ook: gevolgen van ingezet beleid aan de hand van concrete gegevens beoordelen en zo nodig aanvullende of corrigerende maatregelen treffen. We vragen daarom nogmaals om monitoring van deze maatregel. Want het moge waar zijn, dat de Triodosbank op de web-site een positief verhaal heeft gezet, de werkelijkheid is toch, dat de grote banken, die 80% van het volume in groenfinancieringen voor hun rekening nemen aangeven, dat zij op basis van deze maatregel zullen besluiten om de groenfondsen te gaan sluiten, omdat er onvoldoende fiscaal voordeel is om een significant lagere financiering aan groenprojecten te kunnen aanbieden. Vandaar dat in samenwerking tussen Min. van Fin. en betrokken organisaties een monitoring vanaf 2011 gewenst is, teneinde conclusies te betrekken bij het Belastingplan 2012. Wil de staatssecretaris dit toezeggen?

Tenslotte komen onze fracties bij een onderwerp dat ons zeer bezig houdt. Het betreft de beoogde bezuinigingen op cultuur.  In de publiciteit springt daarbij de BTW-verhoginging van 6 naar 19% voor podiumkunsten met name in het oog. We stelden daarover al schriftelijke vragen. We willen het onderwerp, zoals we al eerder deden, echter in een breder perspectief zien, nl. in dat  van de bezuinigingen op cultuur komende jaren. We merkten immers al op, dat niet ontkomen kan worden aan bezuinigingen. En dat geldt naar de mening van onze fracties voor veel beleidsterreinen, waaronder ook cultuur. Bekijken we echter de bezuinigingen op cultuur,dan komt ook de vraag naar boven, of deze evenwichtig zijn. Of deze bezuinigingen, om de woorden van de fractievoorzitter van de V.V.D. bij de A.P.B. te gebruiken, niet “de bijl zetten aan de wortels van onze culturele infrastructuur”. Immers, deze regering wil op veel culturele terreinen bezuinigen. We noemen het volgende: vorige week is in de Tweede Kamer gesproken over een bezuiniging van € 200 miljoen. Bij het belastingplan hebben we te maken met beperkingen tot afschaffing van de heffingskorting op culturele beleggingen. Verder hebben we in het belastingplan te maken met de BTW- verhoging op podiumkunsten van 6 naar 19 % nota bene reeds met ingang van 1 januari 2011, met 12 dagen dus al. En als klap op de vuurpijl wil het regeerakkoord in 2013 een streep zitten door de giftenaftrek voor de SBBI’s, de Sociaal Belang Behartigende Instellingen. In het Regeerakkoord, stuk 32 417, nr. 15 wordt immers op pag. 63 gemeld dat m.i.v. 2013 alleen nog maar belastingaftrek zal gelden voor ANBI’s met renseigneringsplicht, wat vanaf 2013 € 40 miljoen moet opleveren. Weg SBBI’s. Ook daarover stelden we trouwens reeds schriftelijke vragen.  Overzien we dit hele palet van deze vier bezuinigingen bij cultuur, dan begrijpen onze fracties deze regering op dit punt niet meer.  De regering wil immers meer verantwoordelijkheden bij de burger leggen, prima. De regering wil daartoe het particulier initiatief stimuleren. Uitstekend. De feiten zijn echter dat direct of indirect dat particulier initiatief wordt geblokkeerd of wordt tegengewerkt.  Geblokkeerd als het gaat om de BTW- verhoging: die zal onherroepelijk leiden tot minder bezoek aan voorstellingen en het in problemen brengen van zeker kleinere schouwburgen. Want als je uit ervaring weet hoe met name kleinere en middelgrote schouwburgen moeten woekeren met hun financiële mogelijkheden zal zijn hart vasthouden over de gevolgen van deze maatregel. We verwachten dan ook dat de staatssecretaris nader ingaat op de mogelijkheden die er zijn om deze maatregel in ieder geval te mitigeren. En het particulier initiatief wordt tegengewerkt bij de beoogde afschaffing van de heffingskorting op culturele beleggingen. Daarover hebben we hiervoor al om monitoring gevraagd. Zowel het particulier initiatief als de betrokkenheid van de burger sterk tegenwerken komt echter aan de orde bij het afschaffen van de giftenaftrek voor SBBI’s. Dat betekent dat voor bijv. zangkoren en muziek- en harmonieverenigingen, en dan hebben we het nog niet over andere SBBI’s als kinderboerderijen, giftenaftrek vanaf 2013 voorbij is.

Mijnheer de voorzitter, op 2 december schreef het kabinet via de staatsecretaris voor OCW nog: “Het regeerakkoord onderstreept het belang van amateurkunst”. (stuk 32500 VIII,nr. 74, pag.) Uit het beoogde omgaan met SBBI’s spreekt het omgekeerde. Natuurlijk, ook wij weten dat de aftrekregeling van giften voor ANBI’s en SBBi’s verkeerd kan worden gebruikt. Als misbruik kan worden tegengaan. Prima, graag zelfs. En levert dat geld op, mooi meegenomen. Maar deze bezuiniging op amateurkunst zomaar laten meeliften, gaat o.i. te ver. We horen graag van de staatssecretaris of hij bereid is deze maatregel t.a.v. de SBBI’s te heroverwegen. Hij heeft genoeg tijd om zo nodig een andere dekking te vinden voor de in het regeerakkoord opgenomen bezuiniging

Onze fracties hebben dus een 4-tal bezuinigingen op kunst genoemd. Alles bij elkaar genomen moeten we stellen: dit pakket is niet evenwichtig. We verwachten een meedenkend antwoord van de staatssecretaris op dit voor ons aangelegen punt.

Mijnheer de voorzitter, we hebben ons in onze bijdrage beperkt tot een aantal punten. Inderdaad, het Belastingplan 2011 omvat, zoals we reeds stelden, een aantal goede maatregelen. Met name de aanvullingen op het oorspronkelijke Belastingplan en de door ons genoemde maatregelen uit het Regeerakkoord die een relatie hebben met maatregelen in het Belastingplan 2011, wegen bij onze fracties echter zwaar. We verwachten dan ook dat de staatssecretaris onze bezwaren nauwkeurig zal wegen en zal trachten ze weg te nemen.

R. de Boer, namens ChristenUnie en S.G.P.

20-21 december 2010.