Hieronder de integrale bijdrage van Rouvoet in de eerste termijn van het Kamerdebat:

,,In het debat van 4 augustus heeft de fractie van de ChristenUnie een minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV,,de slechtst denkbare uitkomst van de informatie van dhr. Lubbers'' genoemd. De reden daarvoor lag in de instabiliteit van zo’n rechts minderheidskabinet, dat zich afhankelijk maakt van een partij als de PVV. Die poging is toch ondernomen en er is vier weken lang onderhandeld. Over de bereikte inhoudelijke consensus is weinig meer bekend dan dat ,,rechts Nederland z’n vingers er bij af zou likken'' en dat denaturalisatie van criminelen met een dubbele nationaliteit er deel van uitmaakt.

Nu moet ik zeggen dat de combinatie van 18 miljard bezuinigen en de kwalificatie dat ,,rechts Nederland er z’n vingers bij zou aflikken” voor ons niet bepaald geruststellend was. Ik vind het ook nogal wat voor een beoogd minister-president om een pakket dat ongetwijfeld bij heel veel mensen heel veel pijn gaat doen, aan te kondigen als een lekkernij voor een déél van Nederland, namelijk rechts Nederland. Dat voorspelt weinig goeds…

Maar goed, feit was dat de heer Wilders de stekker uit de onderhandelingen had getrokken en dat de informateur vervolgens – terecht – constateerde dat een spoedige totstandkoming van dit rechtse minderheidskabinet plus gedoogconstructie niet mogelijk is. Het mag duidelijk zijn dat wij daar niet rouwig om waren.

De focus was intussen verschoven van de PVV als instabiele factor naar het CDA, dat in een heftige interne discussie was beland.

Ik wil mij niet mengen in die interne discussie. Maar ik wil ook niet verhelen dat ik onder de indruk was van de brief van de heer Klink, die ik heb gelezen als een oprecht en authentiek christen-democratisch appel op zijn fractiegenoten. Mij is opgevallen dat het publieke debat vanaf dat moment vooral ging over de vraag of die brief wel geschreven had mogen worden. Ook de informateur heeft daarover zijn duit in het zakje gedaan. Ik vraag hem waarom wél tijdens zijn persconferentie en niet in het eindverslag: het was toch een relevante factor in het mislukken van zijn informatiepoging?

Minstens zo belangrijk is natuurlijk de inhoud van die brief, met name waar het gaat over wat er aan de formatietafel zoal werd gewisseld, in het bijzonder ten aanzien van de opstelling van de heer Wilders rond de presentatie van het akkoord zelf.

De cruciale zin uit de brief van de heer Klink is: ,,De dieptelaag van de motieven doet ertoe in de politiek.'' Nog afgezien van het feit dat deze zin mij uit het hart gegrepen is, biedt zij ons inzicht in waar de weeffout van deze gedoogconstructie zit: de intenties van dhr. Wilders met deze constructie zijn zó compleet anders dan die van de twee echte regeringspartijen (“totaal eigen verhaal”, “rode hoofden”, “andere kant op kijken”) dat dit tot een voortdurend gevecht over de motivering van het kabinetsbeleid zou hebben geleid. In de woorden van Klink: ,,De sterk verschillende motieven van partijen zouden onontwarbaar samenkomen in het dagelijkse beleid” en het CDA (en ook de VVD?) zou ,,voortdurend op zijn motieven worden uitgedaagd”.

Ik stel me dan schaduwpremier Wilders voor, die iedere vrijdagmiddag aansluitend op de persconferentie van premier Rutte een eigen persconferentie geeft om duidelijk te maken wat het echte motief van de genomen besluiten is. En dat wordt dan weer ontkend door de bewindslieden én de fracties van VVD en CDA. Mevrouw de Voorzitter, over belangstelling voor het vragenuurtje hoeft u zich dan geen zorgen te maken!

Een heilloze weg, een minderheidskabinet in voortdurende gijzeling, met gegarandeerde instabiliteit. En dat in een tijd waarin een krachtig regeringsbeleid vereist is om de financieel-economische uitdagingen het hoofd te bieden en vertrouwenwekkend op te treden in een samenleving die snakt naar samenbindend en richtingwijzend leiderschap.

Ik vraag de oud-informateur wat dit betekende voor zijn opdracht, waarin gesproken wordt van “een stabiel kabinet” en “vruchtbare samenwerking”. In het eindverslag kan ik er niet over terugvinden.

Heilloos, gijzeling, instabiel… Het is allemaal al vaak gezegd, maar vandaag wordt het nog weer eens ten overvloede geïllustreerd. Vrijdag trekt de heer Wilders de stekker uit de formatiepoging omdat hij het CDA niet meer vertrouwt, maandag adviseert hij de Koningin om een nieuwe fase in te gaan, en vandaag, dinsdag, terwijl notabene de consultaties van het staatshoofd nog liepen, heeft hij zich bedacht en wil hij toch weer de draad oppakken. En na het vertrek van dhr. Klink mag het CDA bij de gratie weer meedoen. Ongehoord! Wat een wispelturigheid! Maar ook: opnieuw een bewijs dat er in deze constructie maar één is die de dienst uitmaakt.

Maar het is nog erger! In plaats dat de heren Rutte en Verhagen tegen de heer Wilders hetzelfde zeggen als zij eerder tegen de heer Cohen zeiden (‘u bent nu echt te laat’) en hun eigen adviezen aan de Koningin serieus nemen, weten ze allebei niet hoe snel ze moeten roepen dat ze dat ook wel willen…

Dit roept natuurlijk vragen op. Bijvoorbeeld of de heer Rutte zijn advies aan Hare Majesteit nu officieel heeft ingetrokken en dat al aan het staatshoofd heeft laten weten. Met zijn opmerking vanmorgen dat zijn advies nu weer “van de baan is”, schoffeert hij toch het staatshoofd, dat notabene nog bezig was met de consultaties! In elk geval heeft de heer Rutte aan de Majesteit voldoende argumenten gegeven om zijn advies, maar ook de gelijkluidende adviezen van CDA, PVV en SGP, als niet meer relevant terzijde te schuiven.

Een andere vraag die opkomt is of de heer Wilders de verzekering heeft gekregen dat de beide CDA-fractieleden die de zelfde bezwaren hebben als dhr. Klink, niet meer voor problemen zullen zorgen. Zo nee, wat dan voor hem de aanleiding is om er nu wel weer vertrouwen in te hebben. Zijn eis van afgelopen vrijdag gold immers alledrie de CDA-Kamerleden?

Mevrouw de voorzitter, laat ik glashelder zijn: wat de fractie van de ChristenUnie betreft zijn er twee coalities definitief van de baan: PaarsPlus en rechts. Wie denkt dat de burgers van dit land het nog kunnen volgen als politieke leiders na drie maanden gesprekken en onderhandelingen gewoon terugkeren naar varianten die ze eerst zelf hebben afgeschoten, maakt een ernstige vergissing.

Ik voeg hier nog iets aan toe aan het adres van de heer Rutte. Afgelopen vrijdag presenteerde hij zichzelf prematuur al als de nieuwe informateur die – met een open blik – een concept-regeerakkoord zou gaan schrijven. Dat heeft hij gisteren namens zijn fractie vastgelegd in het advies aan de Koningin. Door nu schielijk op zijn schreden terug te keren en zijn blik weer te verengen tot PVV en CDA en de indruk te wekken dat we zonder problemen kunnen overgaan tot de orde van vrijdag, zet hij zijn eigen geloofwaardigheid, benodigd om een leidende rol in het formatieproces te vervullen, op het spel.

Overigens stel ik vast dat de heer Opstelten zijn eindverslag heeft ingediend en geen informateur meer is. Dat betekent dat wij met meer dan gewone belangstelling de vervolgstap van Hare Majesteit afwachten.

Mevrouw de voorzitter, wat betreft de eis van de heer Wilders aan de drie CDA-Kamerleden om zich op voorhand te binden aan uitspraken van het CDA-partijcongres mag het oordeel van mijn fractie duidelijk zijn: die eis kan en mag niet gesteld worden.

Tot slot nog één korte vraag aan de informateur: is er onder zijn verantwoordelijkheid c.q. in zijn aanwezigheid met anderen dan de fracties van VVD, PVV en CDA gesproken en zo ja, hoe ziet hij dat in relatie tot zijn opdracht?''