’Zonder levensvatbare Palestijnse staat geen tweestatenoplossing, zonder tweestatenoplossing geen vrede’ stellen ex-premier Dries van Agt en Martin Siepermann vast namens The Rights Forum, dat zich sterk maakt voor een rechtvaardig Midden-Oostenbeleid. Dit klopt helemaal, Van Agt en consorten slaan hier de spijker op de kop. Maar ze vergeten – bewust of niet – een aantal zaken die bijdragen aan de vrede en aan een rechtvaardig Midden-Oostenbeleid. Van Agt vertelt het halve verhaal.

Vrede én een levensvatbare Palestijnse staat zijn nu namelijk onmogelijk door de tweestrijd tussen Hamas en Fatah. Het scheppen van voorwaarden voor vrede is uiteraard een verantwoordelijkheid van Israël, maar ook van de Palestijnen. Ook zij moeten een bijdrage leveren aan het verbeteren van de weg richting vrede. Zolang de Palestijnen niet met één mond spreken, is het voeren van onderhandelingen over een tweestatenoplossing niet mogelijk. Tot die tijd blijft het een conflict van drie ’staten’: Israël, Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Dat Van Agt niet schrijft dat de Palestijnen ook een van de sleutels tot vrede in handen hebben, is hem en zijn geestverwanten kwalijk te nemen.

„Israël zal moeten kiezen tussen vrede en bezetting”, schrijft Van Agt. Was het maar zo eenvoudig! Israël betaalt dagelijks een prijs voor zijn bestaan: raketbeschietingen vanuit Gaza, constante dreiging vanuit Iran en Hezbollah, en buurlanden die Israël liefst in de Middellandse Zee zien verdwijnen. Van Agt vraagt meer repressie, maar dat wordt op Israël al veel uitgeoefend. Dit neemt niet weg dat bevriende landen – zoals Nederland – kritisch kunnen zijn richting de Israëlische overheid.

Uiteraard is het verkeerd dat Israël bevriende staten provoceert door nieuwe bouwplannen aan te kondigen in tijden dat dit de vrede absoluut niet dient. Maar Israël heeft uiteindelijk geluisterd naar haar kritische vrienden en heeft mede op aandringen van de VS en Nederland, de bouwplannen in Oost-Jeruzalem stilgezet. Dit is een concessie die bedoeld is om de vrede voor de Israëliërs en de Palestijnen te dienen en meer betekent dan op het eerste gezicht lijkt. Bouwplannen zijn op zich meestal niet als provocatie bedoeld; waar de bevolking door natuurlijke aanwas groeit, moet worden gebouwd. Het is goed om te zien dat beide partijen bereid zijn met elkaar – al is het indirect – om tafel te zitten en te werken aan vrede.

Een Israëlisch lidmaatschap van de Oeso – een economisch samenwerkingsverband voortgekomen uit het Marshallplan en dus niet een politiek verband zoals Van Agt doet voorkomen – kan een middel zijn dat leidt tot vrede of stappen in die richting. Oeso-leden moeten namelijk, behalve onderling, ook bijdragen aan economische ontwikkeling van niet-lidstaten. Met Israël als enig Oeso-lid in het Midden-Oosten heeft Israël straks een belangrijke taak in het verbeteren van de economische positie van zijn buurlanden. Zoals Europese landen in de tweede helft van de 20ste eeuw hebben laten zien, kan dat leiden tot voorspoed en vrede. Een hoopvolle gedachte.

Binnen deze gedachte past het streven van de ChristenUnie om in bilateraal en EU-verband te komen tot het stimuleren en subsidiëren van samenwerking tussen Israëliërs en Palestijnen, om ervoor te zorgen dat voor beide de economische groei toeneemt en er wederzijdse afhankelijkheid én vertrouwen ontstaat. Een goede aanzet hiertoe zou kunnen zijn, inhakend op de herstarte gesprekken tussen de twee, een vervolg te organiseren op de Gaza-top in Sharm el-Sheik van januari vorig jaar, waar 4,5 miljard is toegezegd maar waarmee nog niets gedaan is.

Dit is een betere route naar een rechtvaardig Midden-Oostenbeleid dan het leggen van de bal bij alleen Israël. Felle woorden over Israël en vrome woorden over de Palestijnen doen geen recht aan het conflict, en al helemaal niet aan de oplossing.