Speech gehouden door Kars Veling tijdens extra UnieCongres op 22 juni 2002

Het is goed, dit congres.
Niet gemakkelijk. Voor veel verantwoordelijken in de partij spannend. Ook voor mij. Maar wel goed! En de uitkomst vandaag bevestigt dit.
Er zijn veel betrokken ChristenUnie-mensen bij elkaar. Om na te denken over onze partij. Over wat ons geloof betekent voor de samenleving van vandaag. En over de ChristenUnie als een middel om dat concreet te maken in de politiek.
Er is uiteraard veel aandacht voor wat gebeurd is, maar we hebben ook vooruit gekeken. De ChristenUnie wil leren van ervaringen en durft daarvoor in de spiegel te kijken. Het is ook goed dat we dit congres hebben gehouden nog vóór de vakantie. Het was verstandig niet langer te wachten met evalueren. Ik heb dat meteen na de verkiezingen ook gezegd. Een teleurstellende verkiezingsuitslag ontmoedigt en kan ook een aanslag zijn op de eensgezindheid. Het is goed dit zo gauw mogelijk samen onder ogen te zien.
Het is daarom goed, dit congres.

De ChristenUnie staat als een huis
In de loop van de anderhalf jaar voorafgaande aan 15 mei 2002 heb ik vaak gezegd dat de ChristenUnie staat als een huis. En ik deed dat met steeds meer overtuiging. Daarvoor was ook reden. Ledengroei. Goede resultaten bij gemeenteraadsverkiezingen. Opvallend veel wethouders. Des te teleurstellender was de uitslag van de Tweede-Kamerverkiezingen. Stond dat huis toch niet zo stevig? De ChristenUnie schudde op haar grondvesten. Ook ik was aangeslagen. In plaats van een verwachte groei een zetel minder. Verlies van ervaren Kamerleden. Noodzakelijke krimp in het ondersteunende team in Den Haag. Het zijn moeilijke weken geweest. Voor velen. Ook voor mij en voor mijn vrouw.
Ik voel me natuurlijk verantwoordelijk.
En anderen spraken mij aan op die verantwoordelijkheid. Er kwamen aanmoedigingen. Er kwam ook ongezouten kritiek. Begrijpelijk en vaak ook terzake. Ik weet beter dan wie ook dat in de campagne dingen beter hadden gekund. Soms raakte de kritiek me heel persoonlijk. Wanneer het ging om de persoon die ik ben. Moeilijker nog vond ik het te verteren dat mensen vonden dat de christelijke boodschap van de ChristenUnie onvoldoende helder was geworden in de campagne. Ik weet me diep verbonden met de missie van de ChristenUnie. Gods eer zoeken en opkomen voor de heilzame werking van zijn geboden, midden in de samenleving. Dat moet toch begrepen zijn!

Verantwoordelijkheid
Sommigen vonden dat de lijsttrekker zou moeten opstappen, na zo’n teleurstellende verkiezingsuitslag. Gesteund door de fractie en door het bestuur besloot ik dat niet te doen. Ik wilde mijn verantwoordelijkheid voor het werk in de nieuwe fractie niet ontlopen. En dus sta ik vandaag ook hier. Niet omdat mijn aandeel in de campagne boven kritiek verheven zou zijn. Wij hebben de kritiek gehoord en nemen die ter harte. Maar omdat ik geloof dat ik in mijn rol als fractievoorzitter en als partijleider een bijdrage kan leveren aan de verdere ontwikkeling van de ChristenUnie.

Er waren medestrijders in de ChristenUnie die na 15 mei de twijfel bekroop. Wat zou God bedoelen met deze uitslag? Waarvoor hebben we ons zo ingespannen? Heeft de ChristenUnie wel een reden van bestaan? Deze vragen zijn later ook schriftelijk wel geuit.

Wat heeft ons steeds bezield?
“Wij hebben ons verenigd”, zo zeggen we in de verklaring van de ChristenUnie, “om vanuit ons christelijk geloof invloed uit te oefenen op het bestuur van ons land en in de samenleving. Gelovig luisterend naar het Woord van God en met een open oog voor de geschapen werkelijkheid zoeken wij naar zijn wil. We laten ons daarbij aansporen door Gods opdracht om Hem lief te hebben en ook onze medemensen.” De ChristenUnie is een werkgemeenschap van mensen die actief willen zijn in de samenleving, in de politiek. Een werkgemeenschap van mensen die zeggen: God is de Heer van mijn leven. Hem wil ik publiek eren, ook als de Heer van de wereld. En daarbij gaat Jezus Christus mij vóór.

Beweging
De ChristenUnie als politieke beweging van mensen die Christus volgen, is en blijft van grote waarde. Het is naar mijn diepe overtuiging een zegen dat de ChristenUnie is ontstaan, als de verbinding van RPF en GPV. Want de ChristenUnie is een prachtig instrument voor christelijke politieke activiteit.

Realiseer je de situatie waarin we verkeren. In ons land groeien generaties op zonder enige kennis van God. De overgrote meerderheid van onze samenleving vindt dat politiek niets te maken heeft met het geloof in Jezus Christus. In dat land en in die samenleving is er alle ruimte voor de ChristenUnie. Om midden in de samenleving op te komen voor christelijke waarden, voor barmhartigheid en gerechtigheid, ook in de nieuwe politieke verhoudingen van vandaag. In veel landen in de wereld zijn medechristenen jaloers op de mogelijkheden die wij in Nederland hebben. Er is alle reden om heel zuinig te zijn op de ChristenUnie.
Als zij nog niet bestond, zouden we de ChristenUnie vandaag nog moeten oprichten.

Eigen plaats
De ChristenUnie heeft een duidelijke eigen plaats in de Nederlandse politiek.
Naast de brede, religieus geïnspireerde partij die het CDA is. Omdat niet de draagkracht van de samenleving de norm is, maar Gods Woord. Naast de SGP met wie wij ons – ondanks verschillen – verbonden weten.

Een grote machtsfactor zal de ChristenUnie niet zijn. Maar wel een politieke beweging met kracht van overtuiging, die ook straks een kabinet van CDA, LPF en VVD zal aanspreken vanuit de normen die God de mensheid voorhoudt. Met een uitdrukkelijk appèl op het CDA, zowel in het kabinet als in de Kamer. We zullen het moeten hebben over barmhartigheid die een samenleving sterk maakt. Over sociale gerechtigheid in eigen land en wereldwijd. Heel concreet waar het gaat om de bejegening van vreemdelingen, om het stelsel van ziektekostenverzekeringen, om de WAO en om ontwikkelingssamenwerking. We zullen het moeten hebben over respectvol omgaan met wat God heeft geschapen. Met het menselijk leven in alle fasen van z’n ontwikkeling. Ook met natuur en milieu.

Open cultuur
Als partijleider wil ik graag een bijdrage leveren aan de verdere ontwikkeling van de ChristenUnie. Er zijn vandaag aanbevelingen gedaan voor het vervolg. Belangrijke aanbevelingen gaan over de openheid van de partijcultuur en over de duidelijkheid van de politieke koers. Wat die open cultuur betreft kan de fractie in de Tweede Kamer daaraan bijdragen. De fractie zal toegankelijk zijn en in contact blijven met de samenleving, met de achterban. We denken aan – wat je zou kunnen noemen – het instellen van een ombudsfunctie. Ook met het kleinere team zullen we daaraan werken. De ChristenUnie staat in een beweging van christenen die overal in de samenleving actief zijn. Dat biedt kansen.

Samen
Heel belangrijk is dat wij samen verder bouwen aan de politieke identiteit van de ChristenUnie. Als er één ding duidelijk geworden is in de laatste tijd, dan is het dat de ChristenUnie ook voor mensen die met haar sympathiseren, niet altijd een voldoende stevige reputatie heeft. Er was te gauw een gevoel van vervreemding.
Bij voorbeeld door de constatering dat de ChristenUnie programmatisch meer aanknopingspunten vindt bij de Partij van de Arbeid dan bij de VVD. Of doordat de ChristenUnie – uitgedaagd door andere partijen – hardop ging nadenken over mogelijke coalitievorming. Of door de suggestie dat de lijsttrekker de zondagsrust niet zo belangrijk zou vinden.

Het is heel belangrijk dat wij inhoudelijk verder bouwen aan een robuuste ChristenUnie. Zodat de ChristenUnie een stootje kan hebben, intern en extern.

Hoe doen we dat?
Wat mij betreft zijn een paar uitgangspunten helder. De ChristenUnie werkt niet alleen aan haar basis, zij hééft een stevige basis. De ChristenUnie wil in de politieke arena gehoor vragen voor Gods wijsheid. Wij zoeken daarmee het debat, ook met niet-christenen. Want Gods wijsheid is heilzaam voor de samenleving.
De ChristenUnie blijft werken aan een breed politiek programma. De tien geboden wijzen richting, niet selectief op bepaalde punten, maar over de hele linie. De ChristenUnie is geen actiegroep voor enkele zogenaamde morele thema’s. De ChristenUnie hanteert in haar politieke activiteiten een open stijl. Toegankelijk en wars van kliekjesgeest en ondoorzichtige spelletjes. En het allerbelangrijkste: De ChristenUnie staat of valt met haar christelijke grondslag. Wij vormen een politieke beweging van mensen die Christus volgen. Vanuit ons geloof zijn we samen actief in de samenleving.

Wij gaan aan het werk. Dat doen we ook met vreugde. De ChristenUnie-fractie is kleiner en minder ervaren dan we hadden gehoopt, maar de taak daagt ons uit. En we beseffen dat we het werk doen midden in het geheel van de ChristenUnie, die meedenkt! Ook kritisch als het moet.

Zegene God de ChristenUnie.
Geve God dat de ChristenUnie tot zegen is in ons land.