De Klimaattop is achter de rug. Met het oordeel 'beter iets dan niets' klinkt de teleurstelling door dat de inzet van Nederland en Europa groter was dan de uitkomsten nu zijn. Maar met het vertrek van alle wereldleiders vanuit Kopenhagen naar huis, is geen einde gekomen aan de onderhandelingen over hoe het klimaatprobleem moet worden aangepakt. Het thema, en belangrijker nog, de urgentie ervan, is doorgedrongen.

Toch?

Want terwijl het onderwerp klimaat steeds meer ‘hot’ is, lijkt er onder orthodoxe christenen niet zelden een bepaalde koelte op te treden, wanneer het klimaat aan de orde komt. Een vorm van scepsis die zomaar zou kunnen samenvloeien met de oordelen van beruchte klimaatsceptici die betrokken zijn bij het hacken van mails en de ‘climategate’. Koelte lijkt op het eerste gezicht een gepaste reactie; het gaat immers over de 'opwarming' van de aarde. Maar vanuit een diep gewortelde geloofsovertuiging dat de aarde en haar volheid van God is, is het op zijn minst opmerkelijk.

Als christen (wereld)burgers die in hun werk geconfronteerd worden met de effecten van het opwarmen van de aarde willen wij een pleidooi voeren om een actieve en liefdevolle betrokkenheid op de aarde als onderdeel van christelijke gehoorzaamheid te zien. Een gehoorzaamheid die tot eer is van de naam van de God van hemel en aarde. ‘Er is jou, mens, gezegd wat goed is, je weet wat de HEER van je wil: niets anders dan recht te doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan van je God.’ (Micha 6:8)

Beiden hebben wij, weliswaar op verschillende momenten, dit jaar Afrika bezocht. Beiden hebben we (opnieuw) met eigen ogen gezien hoe grote delen van Afrika zuchten onder de droogte en de daarmee samenhangende voedselschaarste. Beiden hoorden we de verhalen van grootschalige houtkap, van veranderde, onvoorspelbare klimaatpatronen en van oogsten die verloren zijn gegaan. Verhalen van klimaatverandering, die hand in hand gaan met armoede en bestaansonzekerheid voor de toekomstige generaties. Wij bezochten dorpen in Kenia en Oeganda, samen met water- en landbouwdeskundigen die in dienst waren van de kerken in het gebied. Wat ons daarbij allereerst trof, was de keuze die de kerken daarmee maakten: kerken verkondigden het evangelie, maar lieten dat letterlijk gepaard gaan met een beker koud water. Daarnaast viel de grote deskundigheid van de mensen op (ze waren hoogopgeleid). Ze zagen een logische samenhang in hun werk vanuit een christelijke visie van rentmeesterschap en naastenliefde.

Secularisatie

Meer en meer wordt het duidelijk dat ook op mondiaal niveau die beide begrippen leidend moeten blijven of weer worden. Dat vraagt van ons als burgers in het ‘rijke westen’ offers. Daarmee bedoelen we niet zozeer het overmaken van gelden voor hulpprojecten. Maar een eerlijke reflectie op ons doen en laten. Is God werkelijk Heer over ons leven en zijn wij bereid ons leven met zijn ingeslepen patronen te toetsen aan de Bijbelse waarden van rentmeesterschap en naastenliefde? Sluiten wij in de reflectie ook onze omgang met de schepping in en wat deze omgang betekent voor het welzijn van anderen die nu leven of van komende generaties? Waarom niet eigenlijk, willen we tenminste niet gedeelten van ons leven zelf seculariseren, d.w.z. van God buitensluiten.

Wij denken dat ons orthodoxe geloof (en achterliggende theologiebeoefening), waarin het vaak enkel en eenzijdig draait of we werkelijk persoonlijk door genade met Christus verzoend zijn, heeft bijgedragen aan deze vorm van secularisatie. Geeft ons geloof, in het licht van de huidige mondiale vraagstukken, nog integraal richting aan een breed, hoog en diep christelijk leven of gebeurt dat selectief?

Rentmeesterschap

Naar onze indruk wordt het begrip rentmeesterschap nog te vaak ingevuld als: woekeren met je talenten en een calvinistische werkhouding, wat over het algemeen bekroond wordt met succes. Maar succes hebben is iets anders dan tot zegen zijn. Dat laat het huidige tijdsgewricht met al zijn crises beschamend scherp zien.

Rentmeesterschap is losgemaakt van een duurzame, eerlijke omgang met de schepping met al zijn schepselen. Dat is ver weg in Afrika misschien nog wel beter zichtbaar dan dichtbij. Keuzes die wij aan de keukentafel maken, hebben mondiale consequenties. Bij deze constatering past geen inactieve, gelaten rol. Eerder een besef dat er gehandeld moet worden. Als mensen zijn wij niet te typeren met het woord ‘consument’, maar met het woord ‘geroepene’.

Wie ligt er als christen wakker van dat onze ecologische voetafdruk zodanig groot is, dat maar een klein deel van de mensheid op zo’n grote voet kan leven? Komt dit terug in de roep van het gebed, of in de oproep van het onderwijs van de kerk?

Wij hebben gebeden dat wereldleiders in Kopenhagen hun verantwoordelijkheid zouden nemen. Wij blijven hopen en bidden datzelfde ook richting de orthodoxe kerken, met alle diversiteit die daarbinnen aanwezig is. Misschien dat het lezen van Psalm 104 dezer dagen daarbij tot zegen en tot dienst kan zijn.

Klimaatpolitiek mag niet alleen iets zijn voor linkse politici en filmmakers als Al Gore met zijn film Inconvenient truth. We zullen als christenen met de ongemakkelijke waarheid moeten leren leven dat ook van ons verantwoordelijkheid wordt verwacht. Niet vanuit het perspectief van het doemscenario van een ondergaande wereld, maar in de verwachting van de wederkomst van Christus, en de nieuwe hemel en aarde.

Door:

Marnix Niemeijer (Directeur Tear)

Esmé Wiegman-Van Meppelen Scheppink (Tweede Kamerlid)