De wet voorziet enerzijds in een totaalverbod op kraken, met een daarbij behorende strafmaat. Anderzijds voorziet ze in een mogelijkheid voor gemeenten om langdurig leegstaande panden te gebruiken op een makkelijkere manier dan tot nu toe het geval was.

Arie Slob: ,,Alleen een kraakverbod is te beperkt, daarom zetten we met ons initiatief ook sterk in op een actief leegstandsbeheer. Gemeenten worden in een positie gezet om daarmee aan de slag te gaan.''
Om leegstand tegen te gaan, wordt in de wet geregeld dat gemeenten op een makkelijkere manier over leegstaande panden kunnen beschikken, en bijvoorbeeld tijdelijke huurders kwijt kunnen in leegstaande panden. Eventueel kan de gemeente dit organiseren in samenwerking met de huidige anti-kraakorganisaties. Op die manier kan toch aan de vraag naar ruimte worden voldaan, zonder dat het gevaar van criminaliteit en verloedering dreigt.

De kraakbeweging is de laatste jaren verhard, vinden de indieners van de wet: er is een toestroom van krakers van buiten Nederland, en er is een sterke toename van criminaliteit, intimidatie en geweld rondom de kraakpanden. In de huidige wet is kraken, mits een gebouw langer dan een jaar leegstaat, toegestaan. Met de nieuwe wet wordt kraken voortaan als een misdrijf gezien, waarvoor de strafmaat kan oplopen tot 2 jaar en 8 maanden, met een extra voor recidive.

De belangrijkste onderdelen van het initiatiefwetsvoorstel

1 Er komt een algeheel strafrechtelijk kraakverbod. Kraken is altijd en overal verboden en niet meer afhankelijk van de periode waarin de kantoren en bedrijfspanden leegstaan.

2 Kraken is niet langer een overtreding, maar een misdrijf. Het wetboek van Strafrecht wordt hiertoe aangepast. Hierdoor heeft het Openbaar Ministerie (OM) meer mogelijkheden om krakers daadwerkelijk aan te pakken en diverse delicten als bedreiging en vernieling cumulatief ten laste te leggen. Hierdoor kan het OM gewelddadige krakers een gevangenisstraf opleggen tot maximaal 2 jaar en 8 maanden. Bovendien weegt voor een veroordeelde kraker na inwerkingtreding van deze wet een aantekening op zijn strafblad nog zwaarder. Tenslotte ontstaat de mogelijkheid om buitenlandse krakers zonder vaste woon- en verblijfplaats of krakers die zich weigeren te identificeren in voorlopige hechtenis te houden tot hun zaak voorkomt.

3 Gemeenten wordt de mogelijkheid geboden om een leegstandsverordening vast te stellen, waarmee actief leegstandsbeheer mogelijk wordt. Onderdelen van een leegstandsverordening zijn een gebiedsgerichte meldingsplicht van leegstaande kantoren, bedrijfspanden en winkelpanden en het voeren van een leegstandsoverleg onder leiding van de gemeente, uitmondend in een leegstandbeschikking. Mocht in het uiterste geval de eigenaar helemaal niet meewerken, dan zorgt deze initiatiefwet voor de mogelijkheid dat gemeenten een of meerdere gebruikers aan de eigenaar van het leegstaande pand voordragen.

4 Het initiatiefwetsvoorstel vergroot de mogelijkheden voor tijdelijke verhuur en transformatie van verouderde en langdurig leegstaande kantoren. Een van de voorstellen is om leegstaande kantoren toe te voegen aan de Buitenplanse Ontheffingenlijst van het Besluit ruimtelijke ordening. De indieners waarderen de bijdrage van huidige anti-kraakorganisaties in het terugdringen van leegstand en verwachten dat deze organisaties ook in de toekomst een betrouwbare partner van gemeenten en eigenaren blijven. Om dit te bevorderen roepen CDA, VVD en ChristenUnie de anti-kraakorganisaties op om binnen de branche een eigen certificeringsysteem op te zetten.