Bijdrage Arie Slob tijdens residentiepauzedienst 15 januari 2008
n.a.v. Openbaring 1 vers 12 tot 20

Enkele maanden geleden kreeg ik een boek cadeau dat de titel droeg: Hoe word ik een rat? De kunst van het konkelen en samenzweren. De aanbieding van het boek ging vergezeld door een verwijzing naar de coalitieonderhandelingen die vorig jaar om deze tijd plaatsvonden en waaraan ik met André Rouvoet, namens de ChristenUnie, heb deelgenomen. Twee van de onderhandelaars van CDA en PvdA werden na afloop van die periode betiteld als ratten. Geslepen, slimme onderhandelaars. Hoewel erkend werd dat er veel herkenbaar ChristenUnie zichtbaar was in het coalitieakkoord, dacht men dat ik nog wel iets kon leren van het boek.

Hoe word ik een rat? Ik ben het gaan lezen. Als rat-in-opleiding werd ik door de schrijver van het boek welkom geheten “in het riool”. Een riool dat uiteindelijk 156 bladzijden lang bleek te zijn. Bladzijden vol met tips om een rat te worden, arena’s te analyseren, rattentactieken te kiezen en te gebruiken.

Hoe word ik een rat? Ik moest aan dit boek denken toen ik me aan het voorbereiden was op deze residentiepauzedienst. Vandaag start aan de hand van het bijbelboek Openbaring een serie bijeenkomsten over het thema ‘christen in de wereld: samenleven en overleven’.

Samenleven en overleven. Het boek ‘Hoe word ik een rat?’ is daarover duidelijk. Ga voor jezelf. Weet wat je wilt. Wees zelfverzekerd. Pak je kansen. Gebruik je macht. Je krijgt als lezer zelfs negen bronnen van macht aangereikt om uit te putten. Maak gebruik van zwakheden van anderen. Train jezelf in het snel opsnuiven van de verborgen verlangens en angsten van je tegenstrevers. Probeer daar greep op te krijgen. Vindt het ook niet erg om slachtoffers te maken. Wie geen vuile handen heeft gemaakt, zo las ik ergens, die heeft niet geleefd.

Als je met je beide benen in de werkelijkheid van 2008 staat, zoals ik als politicus en u misschien als ambtenaar of misschien bent u werkzaam in het bedrijfsleven of in andere maatschappelijke geledingen of wat dan ook, dan herken je waarschijnlijk veel in het boek ‘hoe word ik een rat’. Inderdaad: zo kun je samenleven of zo wordt er vaak samengeleefd. Inderdaad: zo kun je overleven en zo wordt er vaak overleefd. Herkenbaar. Maar wat een wereld van verschil is het dan, als je over de drempel stapt van Openbaring 1. Het voelt, zoals sommige van u vanmiddag misschien ook ervaren hebben, als een overgang van een drukke, rumoerige winkelstraat naar de serene rust van een kerk.

Openbaring 1. Ds. Verspuij heeft er al het nodige over gezegd. Johannes ontvangt via boden, zoals ik ergens fraai omschreven las, een boodschap uit het koninklijk paleis. En via Johannes en de zeven gemeenten, komt deze boodschap ook naar de kerk van alle tijden en plaatsen, dus ook naar ons toe. En die boodschap is helder. Het spat er vanaf het eerste hoofdstuk van Openbaring al vanaf: Jezus Christus, de betrouwbare getuige, de eerstgeborene van de doden, de heerser over de vorsten van de aarde (vers 5). Daar draait het allemaal om. Niet om onszelf, met al onze onhebbelijkheden en drang tot macht en aanzien, onze drang en verleiding om rat te zijn. Het gaat om Jezus Christus, Degene van Wie de Bijbel zegt dat alle dingen in Hem, door Hem en tot Hem geschapen zijn. (Coll 1: 16). Hij hoort in ons leven centraal te staan. En niemand anders.

Dat gegeven heeft consequenties. Ook voor het leven van vandaag. Voor ons persoonlijk leven, maar ook voor het publieke leven. De oproep om ons te onderwerpen aan het gezag van Jezus Christus gaat namelijk niet alleen uit naar individuele mensen, maar ook naar overheden. Het ChristenUnie Eerste Kamerlid, prof.dr. R. Kuiper heeft het eens als volgt geformuleerd: Ook overheden moeten hun eigen verantwoordelijkheden relateren aan de heerschappij van Christus. Zij staan in Zijn dienst: pro Rege, voor de Koning, die de Overste is van de koningen der aarde. Van hen wordt ook gevraagd dat te erkennen en de macht die zij bezitten te zien als leengoed, waarover zij verantwoordelijkheid dragen tegenover God.

Christelijke politiek – de naam zegt het al – is bij uitstek christocentrisch. Om nog een keer Kuiper te citeren: de heerschappij van Christus manifesteert zich in de onstuimige dynamiek van de wereld, in oorlog en vrede, in nood en voorspoed. De overheden van deze wereld staan temidden van deze dynamiek en dragen daarin een eigen verantwoordelijkheid. Juist omdat er veel op het spel staat, gaat het er niet altijd vredelievend aan toe. Er vinden harde gevechten plaats over de richting van politiek, cultuur en samenleving. De fundamentele vragen over God en wereld komen aan de orde, al schrijft de krant ze vooral op in termen van welvaartsgroei, wereldhandelsproblemen, medisch-ethische kwesties Maar zowel in het lijden van de miljoenen vluchtelingen, de Aids-slachtoffers, de hongerigen, als in de rijkdom van de rijken meldt zich de vraag naar die heerschappij van Christus. En van overheden wordt gevraagd aan welke kant zij staan.

Christen in de wereld: samenleven en overleven. Het is een boeiend thema dat in 2008 tijdens de residentiepauzediensten centraal staat. Ook voor de christelijke politiek. Samen leven en overleven. Daarbij horen geen cursussen om je de tactieken en strategieën van ratten eigen te maken en toe te passen in je leven. Maar daarbij hoort heel eenvoudig: Jezus centraal stellen in je leven en je werk en Hem volgen. Daarbij gelovig luisteren naar het Woord van God. Dat Woord toepassen in het leven van elke dag. Inhoud geven aan wat de profeet Micha zo scherp verwoordde als een opdracht voor kinderen van God, namelijk: recht doen, trouw betrachten, nederig de weg gaan van onze God (zie Micha 6). Zodat, zoals de profeet Jesaja ons leerde, ons licht in de wereld zal schijnen als de dageraad (zie Jesaja 58). Wat een perspectief. Zo kun je samenleven. Zo kun je overleven. Maar ook: wat een werk. Gelukkig worden wij in Openbaring 1 ook bemoedigd. Johannes krijgt namelijk een rechterhand op zijn schouder gelegd. De hand van Degene van Wie we weten dat in het begin alles in Hem geschapen is, en van Wie we ook weten dat aan het eind alles in Hem voltooid zal worden. Die hand ligt ook op onze schouders. Dat geeft rust en houvast. Ook voor dit nieuw begonnen jaar.

Den Haag, 15 januari 2008