Wie had ooit gedacht dat er anno 2007 zo’n brede steun zou zijn voor een kabinet van deze samenstelling? Een christelijke sociaal kabinet dat zoveel aandacht heeft voor:

1. herstel van sociale samenhang en gemeenschapszin,
2. een duurzamer omgang met de schepping,
3. de rol van het gezin als plek waar essentiële waarden worden overgedragen op kinderen,
4. een andere manier van kijken naar de liberale praktijk op het gebied van abortus en euthanasie
5. een positieve, maar realistische rol voor Nederland in Europa en in internationale veiligheidsvraagstukken

Ik heb het de laatste tijd wel eens zo verwoord: wie 10 jaar geleden, onder de Paarse kabinetten dus, aandrong op het instellen van een minister van Jeugd en Gezin, werd weggelachen. Wie daarbij zou hebben voorspeld dat er over 10 jaar toch zo’n minister zou zijn, en dat die bovendien geleverd zou worden door de ChristenUnie, zou de risee van de natie zijn geworden.

Toch is het gebeurd.
Dat zegt allereerst iets over de tijd waarin we leven. Mensen in Nederland zien in dat de morele vrijblijvendheid van de jaren negentig meer kapot heeft gemaakt dan ons lief is. Degenen die individuele vrijheid en autonomie als hoogste goed zagen, hebben over het hoofd gezien wat een samenleving leefbaar maakt en bijeen houdt: gemeenschappelijke waarden, het besef dat een individu niet zonder gemeenschap kan. Dat je moet kunnen optreden tegen onbeleefd en respectloos gedrag op straat of op school. Dat het te grabbel gooien van lichamelijke waardigheid en integriteit in media en commercie risico’s bevat voor het zelfbeeld en gedrag van vrouwen en meisjes. Dat het schadelijk is als ouders er niets van zeggen als hun kinderen zich klem zuipen of blowen.

Je hoeft geen moralist meer te zijn om te praten over het belang van een goede opvoeding en over het stellen van grenzen. Of dat een echtscheiding niet iets is om romantisch over te doen, maar grote schade voor kinderen kan geven.

Dat is allemaal wel heel anders dan toen ik begon in de politiek als Kamerlid in 1994. Toen kon je het woord moraal niet in de mond nemen of je werd beschuldigd van zedenmeesterij en intolerantie!

Ondanks deze verandering in politiek en samenleving maakte het toetreden van de ChristenUnie tot het kabinet de tongen en de pennen los. Columnisten, programmamakers, politici van link-liberale snit klagen steen en been over de vermeende betutteling en spruitjesgeur die dit kabinet zouden kenmerken.

Er gaapt een kloof tussen het beeld dat zij schetsen en de werkelijkheid. Mijn vraag aan hen is: weten zij wel wat zich afspeelt in de samenleving? Mijn antwoord is: nee! Deze libertijnen lopen hopeloos achter de feiten aan.

Het is duidelijk dat die karikaturen niet beklijven: de kritiek van VVD, D66 of GroenLinks treft geen doel omdat het nergens meer op steunt. De samenleving is verder dan de progressieve elite wil weten. Als zij niet oppassen worden liberalen de reactionaire afdeling van de politiek!

Ik houd deze analyse ook graag voor aan de Partij van de Arbeid, die bij tijd en wijle nog onder de indruk lijkt van de kritiek. Mijn advies: laat je vooral niet van de wijs brengen. Ook in hun partij is het gewoner geworden om de problemen en uitwassen van de jaren negentig onder ogen te zien, en heel voorzichtig durft men ook daar het woord moraal weer in de mond te nemen. Ik heb er daarom het volste vertrouwen in dat ook de PvdA alle reden heeft om van harte mee te werken aan de uitvoering van dit coalitieakkoord!

Ik ben dus blij dat dit kabinet breekt met de eenzijdige nadruk op individuele verantwoordelijkheid, terugtredende overheid en marktwerking. Dit kabinet vaart een koers waarbij de ChristenUnie zich thuis kan voelen. Daar is een verklaring voor. Dit kabinet is op een unieke manier tot stand is gekomen. Het is niet louter gebaseerd op een uitruil van politieke standpunten, zoals wel wordt gesuggereerd door allerlei winst- en verliesrekeningen. Herman Wijffels herinnerde daar nog eens aan bij de aanbieding van het boekje van Sytze Faber, een week geleden. Hij stelde terecht dat in het inmiddels befaamde koetshuis te Beetsterzwaag niet is onderhandeld. Wat daar gebeurde was dat drie partijen met elkaar een analyse maakten van wat ons land nodig heeft, en daarop een gezamenlijke visie, een gezamenlijk antwoord bleken te willen geven. Dat is een benadering die het oude polderdenken van het uitruilen van politieke punten overstijgt: terecht zei Wijffels ook dat Wouter Bos daarom niet kon worden afgerekend op het onderzoek naar Irak, maar op zijn bijdrage aan de visie in het regeerakkoord.

Laten we dit niet vergeten als sommige punten die door ons zijn ingebracht onder druk komen te staan door campagnes van een belangengroep of een TV-persoonlijkheid. En laten we daarbij nuchter wezen: het kabinet heeft nog geen enkel besluit genomen dat ingaat tegen de afspraken in het regeerakkoord, noch inzake de gewetensbezwaarde ambtenaren, noch inzake medisch-ethische onderwerpen. Ik roep iedereen op om wat dat betreft het hoofd koel te houden. Er is geen aanleiding voor de conclusie dat de ChristenUnie zich de kaas van het brood laat eten. Ook hier moet de kloof tussen beeld en werkelijkheid worden gedicht! Alle reden voor een ontspannen houding, zonder overigens onze aandacht te laten verslappen.

En mag ik er dan op deze plaats ook eens op wijzen wat er al wel is gebeurd? Al in deze eerste weken heeft het kabinet besluiten genomen die voor ons als partij belangrijk zijn. Het generaal pardon komt er, zo hoorde u gisteren al. Een vurige wens van de ChristenUnie, en goed nieuws voor al die mensen die al jaren in onzekerheid verkeren over hun verblijfsstatus. Nederland maakt daarmee moreel schoon schip.

Ander punt: de wetswijziging die het kindgebonden budget mogelijk maakt is al door de Ministerraad en zal aan de Kamer worden toegestuurd. Daarmee wordt recht gedaan aan een gezins- en kindvriendelijker beleid. Ook in dat opzicht is er iets veranderd: dat mensen hun rol als opvoeders kunnen waarmaken is naast deelname aan de arbeidsmarkt van belang. De afschaffing van de no-claim is gisteren door de Ministerraad bekrachtigd, zodat de weg is vrij gemaakt voor een eerlijker behandeling van chronisch zieken en gehandicapten.

De huurliberalisering is inmiddels van de baan en de voornemens voor een rechtvaardiger regeling voor WAO’ers zijn nu concreet ingevuld door het kabinet. De inzet van het kabinet voor de totstandkoming van een nieuw Europees Verdrag is helemaal in lijn met het ChristenUnie-programma.

En dit allemaal nota bene in een periode waarin zoals u weet het kabinet nog volop bezig is zijn beleidsplannen uit te werken in dialoog met de samenleving. Hoezo zou de ChristenUnie niets binnenhalen??

Het feit dat de ChristenUnie deelneemt aan de regering maakt ook binnen onze eigen partij en haar achterban de tongen en pennen los. Deelname aan de macht zou ons in verleiding kunnen brengen. Het zou onze uitgangspunten onder druk kunnen zetten. Persoonlijke afwegingen zouden boven principes gaan. Ook is wel gezegd dat de partij van strategie is veranderd: we zetten immers niet meer in op het ongedaan maken van de liberale wetgeving, maar op het veranderen van de liberale praktijk. Dat je daarmee nog steeds met dezelfde uitgangspunten werkt, wordt dan even vergeten.

Ik begrijp wel waar die zorg vandaag komt, maar ik deel hem niet. Het streven van de ChristenUnie komt voort uit de roeping die we hebben tot het bedrijven van christelijke politiek. De deelname van de ChristenUnie aan dit kabinet komt voort uit datzelfde roepingsbesef dat ons steeds heeft gedreven. En het gaat mij, noch de fractie, noch het bestuur, noch onze andere bewindspersonen of provinciale en lokale bestuurders uiteindelijk om het hébben van macht. Het gaat om het gebrúiken ervan. Ons doel is en blijft om de regeermacht dienstbaar te maken aan de gerechtigheid. De uitdaging waar wij voor staan is om de kans die ons met kabinetsdeelname wordt gegeven zo goed mogelijk te benutten en daarbij het juiste doel voor ogen te houden. Niet met het oogmerk om er als partij beter van te worden. Maar: om het goede te zoeken voor de samenleving. Daartoe hebben wij ons altijd verplicht bij het opstellen van onze programma’s. Nu hebben we de kans om te laten zien dat onze plannen inderdaad werken, dat ze goed zijn voor de samenleving. Daar hebben we voor getekend, en daar staan we dan ook voor. Net als in de campagne zullen wij ons in coalitieverband inzetten voor de positie van de zwakkeren in de samenleving, voor de rol van het gezin en voor rentmeesterschap in de omgang met het milieu.

We hoeven er evenmin voor weg te lopen dat we veranderen als partij in onze strategie. Ik zou dat willen duiden als ‘groei’. Dan bedoel ik niet alleen groei in zetels of aantallen bestuurders. Ik bedoel groei in inzicht wat er nodig is om als christelijke partij te functioneren, te communiceren en invloed uit te oefenen in de context van een geseculariseerde samenleving. Een samenleving die behoefte blijkt te hebben aan richting en aan waarden. Dan is groei niet iets om voor terug te schrikken, het lijkt me een natuurlijk verschijnsel. En let wel: het kenmerk van een boom die groeit is dat de wortels op dezelfde plaats blijven. Laat dat ook zo zijn bij de ChristenUnie!

Die groei is nodig als we merken hoe er veel meer dan voorheen wordt gelet op wat een regeringspartij doet. Niet alleen landelijk, maar ook plaatselijk. Dat doet wat met een partij. Ik heb er alle vertrouwen in dat we met elkaar voldoende in huis hebben voor het vervullen van die nieuwe rol. En het kan altijd beter en professioneler. Daar mag en moet ook over gesproken worden. Ik juich het toe als het Wetenschappelijk Instituut de bezinning op de rol en betekenis van de christelijke politiek voortzet. Ik vind het een prima idee van Perspectief om te debatteren over de professionalisering van de partij. Laten we elkaar stimuleren, elkaar versterken en elkaar vasthouden rondom de missie van onze partij die in de huidige situatie van regeringsverantwoordelijkheid dezelfde is als voorheen toen we vanuit de oppositie probeerden onze politieke doelen te bereiken.

Intussen zijn de bewindslieden en de fractie van de ChristenUnie al volop aan het werk.
De ChristenUnie levert anno 2007 niet alleen de minister voor Jeugd en Gezin, maar ook die van Defensie. Een zware en verantwoordelijke post, cruciaal voor het nemen van beslissingen over de Nederlandse bijdrage aan internationale veiligheid en gerechtigheid. Typerend voor de ChristenUnie is dat wij ons niet beperken tot problemen in het binnenland, maar ook willen meewerken aan de gerechtigheid wereldwijd, in landen waar van recht en gerechtigheid vaak nog maar weinig terechtkomt. U heeft dunkt me voldoende van minister van Defensie van Middelkoop gehoord en gezien in de afgelopen weken om te weten wat hij allemaal op zijn bordje krijgt. In het bijzonder heeft de deelname aan de NAVO-missie in Afghanistan zijn aandacht. Het was triest dat wij de afgelopen week het eerste slachtoffer van oorlogsgeweld, korporaal Strik, hebben moeten betreuren. Eimert van Middelkoop heeft zijn deelneming met het lot van de familie betuigd, en gaf tegelijk aan dat de vastberadenheid om deze missie tot een succes te maken dezelfde bleef.

En we leveren de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat. Een belangrijke en aantrekkelijke post, juist op het moment dat de alarmbellen afgaan over de gevolgen van klimaatverandering voor de aarde en voor ons eigen land. Geweldig dat Tineke Huizinga dit kan doen en haar gedrevenheid op haar positie dienstbaar kan maken voor ons land. We hebben haar de laatste weken kunnen volgen bij diverse werkbezoeken in het land, maar ook heeft ze al de meeste Kamerdebatten van de ChristenUnie-bewindslieden achter de rug en met het nodige succes! De binnenvaartwet, de aanbesteding stads- en streekvervoer, sociale veiligheid in het openbaar vervoer en de ov-chipknip. En gisteren presenteerde ze een wervende IJsselmeer-visie waarin waterveiligheid, zoetwaterbeschikbaarheid en ecologie hand in hand gaan. Het plan is enthousiast ontvangen. Lokale en provinciale bestuurders zullen haar nog vaker tegenkomen!

Dat laatste geldt overigens ook voor mijzelf als minister voor Jeugd en Gezin. Ik zal veel de samenwerking zoeken met gemeenten en provincies vanuit mijn verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg en jeugdbescherming. Ik ben volop bezig met het neerzetten van een stevig jeugd- en gezinsbeleid voor de komende jaren, met daarin in elk geval aandacht voor het ouderschapsplan bij echtscheiding, het kindgebonden budget, de aanpak van probleemjongeren in achterstandswijken, de jeugdcultuur en een harde aanpak van het grote kwaad van de kindermishandeling.

Ook de fractie is goed op dreef. Arie zet de fractie als nieuwe fractieleider uitstekend op de kaart! Complimenten daarvoor, Arie!
Ook de andere Kamerleden van de ChristenUnie zien we regelmatig in het nieuws. En het is een bijzondere ervaring om onze eigen Kamerleden nu aan te treffen terwijl je zelf op de stoel van de regering zit. Zo ontmoetten Ed Anker en ik elkaar bij het debat over het ouderschapsplan en hoor ik van Eimert van Middelkoop hoe hij met waardering Joël als Defensiewoordvoerder tegenkomt in de Kamer.

Ik rond af.
We leven in een fascinerende tijd. Acht maanden geleden schreven we een verkiezingsprogram met daarin de volgende passage: “De ChristenUnie wil de uitdagingen waarmee onze samenleving zich geconfronteerd ziet, aangaan. Wij doen dat vanuit een duidelijke en herkenbare visie op menszijn, samenleven en politiek, die is gebaseerd op het christelijk geloof. Daarmee heeft de ChristenUnie een geheel eigen positie in de Nederlandse politiek. Gelovig luisterend naar het Woord van God en met een open oog voor de werkelijkheid willen we invloed uitoefenen op het bestuur van ons land en bijdragen aan het welzijn van de samenleving.”

Nu, acht maanden verder, blijken we de unieke mogelijkheid hebben gekregen om via kabinetsdeelname aan deze visie te gaan werken. We willen dat doen in afhankelijkheid van Gods zegen, tot zijn eer en tot heil van de samenleving. Mag ik u daarbij vragen om uw betrokkenheid, en om uw steun in denken, doen en gebed?
Dank u wel.


André Rouvoet, vice-premier en politiek leider ChristenUnie
Alleen de uitgesproken tekst geldt.