Beste vrienden en vriendinnen,

De laatste tijd word ik regelmatig gevraagd naar het geheim van de ChristenUnie. ‘Hoe komt het dat jullie bij de gemeenteraadsverkiezingen zoveel winst boekten en daarna zoveel wethoudersposten hebben binnengehaald? Hoe valt die geweldige ledenwinst te verklaren, terwijl bijna alle partijen in ledental achteruitgaan? Waarom worden Arie Slob, Tineke Huizinga en jij op de meest uiteenlopende podia uitgenodigd om het verhaal van de ChristenUnie te vertellen? Waarom wordt jullie mening steeds vaker en door steeds meer media belangrijk gevonden? Waar komen die fraaie peilingen voor de a.s. Kamerverkiezingen vandaan? Wat is er gebeurd dat er vandaag de dag niet over de kabinetsformatie kan worden gesproken of de ChristenUnie speelt er een rol bij, vaak zelfs een sleutelrol? Wat is jullie geheim?’

Geweldig dat steeds meer mensen ontdekken dat de ChristenUnie niet een partij als alle andere partijen is! Dat wij iets hebben, een geheim, dat ons uniek maakt, onderscheidend én relevant. Nu wil je je geheim natuurlijk meestal niet prijsgeven. Stel je voor dat anderen achter je geheim komen en het overnemen! Dat zien wij bij de ChristenUnie dus anders. Wij maken geen geheim van ons geheim! Iedereen mag het weten en hoe meer navolging hoe liever! En daarom wil ik het vandaag met u, de dragende krachten van onze ChristenUnie, hebben over ons geheim. Want het komt er de komende maanden wel op aan!
Het zijn spannende tijden in de politiek. En dan bedoel ik niet alleen voor ‘Den Haag’, maar voor Nederland! De verkiezingen komen eraan. Dat betekent nieuwe kansen, ook voor de ChristenUnie. Deze week hebben we de eindbalans opgemaakt van de drie kabinetten-Balkenende die we in vier jaar tijd hebben meegemaakt. Onze fractie heeft recht willen doen aan het goede dat er in die jaren is gebeurd. Maar op een balans staan niet alleen bezittingen, maar ook schulden; niet alleen de plussen, ook de minnen. Die kant hebben we dus óók belicht. U kunt het allemaal nalezen via de website. We hebben geconstateerd dat er weliswaar het nodige is gedaan, maar dat er ook veel is blijven liggen. Én dat er verkeerde keuzes zijn gemaakt, verkeerde prioriteiten zijn gesteld. Onder invloed van de VVD is het overal marktwerking en concurrentie wat de klok slaat. En bijna was onder invloed van D66 ons unieke omroepbestel verkwanseld. Ik denk verder aan de onevenredige bijdrage aan het economisch herstel die van kwetsbare groepen als de ouderen en de chronisch zieken in onze samenleving is gevraagd. Ik denk aan de verwaarlozing van de opdracht om de schepping verantwoord te beheren. Ik denk aan het blijven liggen van de ethische thema’s, die weliswaar in het Regeerakkoord stonden, maar waaraan door dit kabinet, waarin het CDA toch veruit de grootste coalitiepartij was, geen prioriteit is gegeven. Het was veelzeggend dat de minister-president mij deze week op mijn vragen daarover tot twee keer toe geen inhoudelijk antwoord heeft willen geven. Ik denk ook aan de harde kanten van het asielbeleid van de afgelopen. Kortom: er is vanuit een christelijk-sociale visie op een gezonde samenleving nog héél veel te doen. Daar gaat het dus over, op 22 november!

Het is een spannende tijd voor ons land. De economie mag in de achterliggende magere jaren weer op orde zijn gebracht, dat betekent niet dat alle plooien in de samenleving weer glad gestreken zijn. Er is nog altijd een groot vertrouwensprobleem tussen de burgers van dit land en de politiek. En dat terwijl politiek bij uitstek een kwestie van vertrouwen is! Dat baart mij grote zorgen. Kijk naar de moeiten in het integratiebeleid. Kijk hoe de spanningen rond de islam ertoe hebben geleid dat alles wat met religie en geloof te maken heeft onder vuur is komen te liggen en in het publieke leven geen plaats meer lijkt te mogen hebben. En voor je het weet wordt de kerk met haar – kennelijk niet politiek-correcte – opvattingen weggezet als deel van ‘de as van het religieuze kwaad’. Je gelooft toch je oren niet!

De ChristenUnie staat pal voor de vrijheid van godsdienst en die omvat dus ook het recht om te leven naar en uiting te geven aan opvattingen die door anderen, en voor mijn part door de rest van de wereld, niet worden gedeeld. En jazeker, de wet stelt grenzen aan de uitoefening van dit recht. En terecht: je mag niet met een beroep op je geloof alles maar zeggen en doen en daarbij anderen onnodig kwetsen, discrimineren, schade berokkenen, als je dat al zou willen.
En natúúrlijk staat de ChristenUnie evenzeer op de bres voor de vrijheid van meningsuiting. Dat is in een vrije samenleving een groot goed. Maar ook dááraan zijn grenzen gesteld. Er bestaat geen recht op kwetsen of beledigen. En – om een hoogst actueel voorbeeld te noemen – Tineke heeft een wetsvoorstel ingediend om het opzettelijk, beledigend ontkennen van misdrijven tegen de menselijkheid strafbaar te stellen. Dat zijn we verplicht aan de slachtoffers en nabestaanden van de Holocaust en bijv. de Armeense genocide.

Dat brengt mij op het volgende: onlangs was ik voor een tv-programma in Israël. Op enig moment ging er in Bethlehem een Palestijn met mij in discussie over ‘de muur’, die hem afscheidde van Jeruzalem en omgeving. Hij stelde dat de mensen vrede willen en dat de muur moest vallen. Toen ik hem vroeg of het dan inderdaad vrede zou zijn, zei hij alleen: ‘dit is allemaal Palestijnse grond’. Dat bleef hij herhalen, tot ik vroeg of er in zijn visie ook ruimte was voor de staat Israël. Toen keek hij mij achterdochtig aan, zei dat hij me niet begreep en dat hij nu echt weg moest. Op zo’n moment weet je weer waarom een partij als de ChristenUnie ten principale achter Israël staat en waarom het zo nodig is om voortdurend te bidden voor de vrede van Jeruzalem!

Er is de afgelopen jaren heel veel onrust in onze samenleving geweest. En nog altijd is er sprake van instabiliteit, verwarring en onderhuidse spanningen. Er is niet veel voor nodig om de onzekerheid, het gevoel van onveiligheid, het onbehagen en het gebrek aan vertrouwen burgers boven water te krijgen. Praat met burgers in achterstandswijken, met boeren, jonggehandicapten, bijstandmoeders en jongeren die niet aan een stage of een leerbaan kunnen komen, of met ondernemers die wanhopig worden van alle regelgeving en bureaucratie, en je weet weer waarom iemand als Fortuyn – ook tot ónze schrik – zoveel sympathie kon verwerven.

Misschien is dat wat mensen ons geheim noemen: onze realiteitszin. Onze gerichtheid op de fundamenten van onze samenleving en op wat mensen ten diepste beweegt. Een bloeiende economie zegt weinig over de kwaliteit van het leven. Ons ideaal is een samenleving die gekenmerkt wordt door onderlinge verbondenheid. Die oog heeft voor wat van blijvende waarde is. Een samenleving waarin ruimte is om voor elkaar te zorgen, met elkaar te leven en samen te werken aan een welvaart die duurzaam is, zodat we een wereld achterlaten die onze kinderen niet minder maar meer mogelijkheden biedt.
De ChristenUnie is de kabinetten-Balkenende steeds positief-kritisch tegemoet getreden. Bij de hervormingen hebben we steun gegeven waar dat kon en oppositie gevoerd waar dat nodig was. Oppositie, niet tegen het kabinet, maar vóór een christelijk-sociaal beleid. En dat was nodig, want bij de restauratie van de economie is het fundament van de samenleving te vaak veronachtzaamd.
Wij willen dat fundament verstevigen waar het de afgelopen jaren het hardst gekraakt heeft, namelijk op het punt van de bescherming van de zwakkeren.
En misschien is dat wat anderen ons geheim zouden noemen: onze bewogenheid met en ons respect voor ieder mens. Van het ongeboren leven tot en met het leven dat in z’n laatste fase met alle zorg omringd behoort te worden.

Opkomen voor de zwakken en kwetsbaren dus. Door ouderen en jongeren échte kansen te bieden op de arbeidsmarkt. Soms hebben mensen nu eenmaal een steuntje in de rug nodig. Door kansarme jongeren via leer-werktrajecten op weg te helpen. Door schoolverlaters en oud-studenten via een belastingkorting te stimuleren om, voordat ze betaald werk gaan verrichten, ‘een sociaal half jaar’ te besteden aan vrijwilligerswerk in de zorg of het onderwijs. Een voorstel dat vorige week door de Nederlandse Organisatie voor Vrijwilligers werd uitgeroepen tot het beste en meest constructieve voorstel op dit terrein! Die zelfde week riep de Stichting Alcohol Preventie het ChristenUnie-programma uit als het programma met de meest concrete en effectieve maatregelen om drankmisbruik onder jongeren tegen te gaan. Waarvan akte!

Want ook in de gezondheidszorg verdienen de kwetsbare groepen onze bijzondere aandacht. Neem de no-claimregeling van dit kabinet. Die werkt niet. Ze is bureaucratisch, en ze is vooral onrechtvaardig en onsolidair. Daarom heb ik samen met Wouter Bos deze week bij de Algemene Beschouwingen een motie ingediend om de regeling per 1 januari af te schaffen. Helaas stemden VVD, CDA, D66 en ook SGP tegen, zodat de motie werd verworpen.
En over de fundamenten van onze samenleving gesproken: het gezin! Als echte gezinspartij komen we tot mijn schrik steeds meer alleen te staan. Neem nu alleen dat het CDA ‘om’ is gegaan en net als GroenLinks, D66 en VVD afwil van de overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting van de niet-verdienende partner. Oftewel: het laatste restje kostwinnersmodel wordt nu met steun van het CDA om zeep geholpen, omdat het ‘thuiszitten zou belonen’. Femke Halsema noemde het een ‘aanrechtsubsidie’. Tja, weet wel wie je op dit punt als bondgenoten kiest…! Intussen kost dat een gezin wel ruim 2000 euro per jaar, terwijl men vaak om goede redenen – bijv. de zorg voor de kinderen of voor familieleden – toch al afziet van een tweede inkomen! Wij blijven ons onverminderd inzetten voor het behoud van de volledige keuzevrijheid van ouders om arbeid- en zorgtaken te verdelen. Daarom vinden we ook dat ouders zelf mogen beslissen of ze hun kinderen zelf opvoeden of naar de gesubsideerde kinderopvang brengen. Vandaar ons voorstel voor een kindgebonden budget dat ouders vrij mogen besteden. Óf voor kinderopvang, óf ter compensatie van het feit dat ze minder gaan werken om zelf voor hun kind te zorgen.

Of zit ons geheim misschien in het evenwicht dat we nastreven tussen economie en ecologie? Tussen eerlijk ondernemerschap en verantwoord rentmeesterschap. Vanuit respect voor de schepping, voor natuur en milieu, behoren wij aandacht te hebben voor energiebesparing en verduurzaming van onze energiebronnen en gericht te zijn op ‘schoon, veilig en duurzaam’ in het mobiliteitsbeleid. Daar willen wij de komende jaren dan ook veel geld in steken.
Deze zorg voor het milieu heeft niets te maken met linksigheid, maar alles met de bijbelse opdracht om de schepping te bebouwen én te bewaren. Ik benadruk graag dat de agrarische sector daarbij een vitale rol speelt, die wel eens wat meer erkenning zou mogen krijgen. Want de boeren zijn niet alleen verantwoordelijk voor voedselvoorziening, maar ook voor het beheer van het landschap en de leefbaarheid op het platteland. Niet voor niets maakt de ChristenUnie zich in Den Haag sterk voor hun kansen om een eerlijke boterham te verdienen.

Misschien is ons geheim dat de ChristenUnie niet in hokjes van rechts of links te vangen is. Daarom vraagt men ons ook zo vaak aan wiens kant wij eigenlijk staan: aan de kant van Bos, Halsema en Marijnissen, of aan de kant van Balkenende en Rutte. Gisteren riep de Volkskrant ons zelfs op om kleur te bekennen: “Rouvoet moet voor de verkiezingen duidelijk maken welke coalitie hij in het zadel gaat helpen.” Toen dacht ik wel: hoe heb ik het nu? We hebben toch verkiezingen voor de Tweede Kamer?! De vraag op 22 november is toch niet wie met wie gaat of wie de nieuwe minister-president wordt, maar door wie de Nederlandse kiezers zich de komende vier jaar vertegenwoordigd willen zien in de Kamer? En dan gaat het toch niet om de poppetjes of combinatie A of B, al doen CDA en PvdA er – met hulp van de media – alles aan om er een stuk voor twee heren van te maken, maar om wat de partijen vóórhebben met Nederland? Zullen we het daar de komende twee maanden eerst eens over hebben? En mag de kiezer zich daar alstublieft éérst over uitspreken?

Bovendien: wij van de ChristenUnie zijn toch niet de politiek ingegaan om de ene of de andere coalitie in het zadel te helpen? Het gaat ons toch om het realiseren van zoveel mogelijk van ons programma, om het realiseren van onze missie om de samenleving meer te laten functioneren naar Gods wil! Áls we als ChristenUnie dan straks misschien in zo’n sleutelpositie zitten, dan zal het er dus op aankomen hoe bereidwillig andere partijen zijn om aan onze programmatische wensen tegemoet te komen. En ik kan u verzekeren: voor iedere denkbare combinatie hebben we een stevig lijstje besprekingspunten! Het CDA lijkt verder te willen met de VVD. Mochten we in die optie aanschuiven, dan is er in ieder geval een getalsmatig sterke ChristenUnie nodig om het beleid in de gewenste richting bij te stellen.

Wij staan er als partij in de peilingen beter voor dan ooit. Dat is prachtig en ik ben er oprecht dankbaar voor. Maar groei in zetels is ook echt nodig. De ChristenUnie kan de partij zijn die het verschil maakt. Maar die sleutelrol kunnen we alleen écht waarmaken als we voldoende gewicht in de schaal leggen. Maar eerst en vooral is groei nodig omdat het zo ontzettend belangrijk is dat de stem van de uitgesproken christelijke politiek in het parlement versterkt wordt. In plaats van in te gaan op de vraag ‘wordt het rood of wordt het groen?’ stel ik: er moet meer blauw in het parlement komen!

Versterking van de christelijke politiek: dan gaat het om al die thema’s die ik net genoemd heb. Er wordt vaak gesproken over strategisch stemmen. Maar ik heb nooit begrepen wat er strategisch is aan het uitbrengen van een stem op een partij waarmee je het eigenlijk niet zo eens bent. Wie écht strategisch wil stemmen, stemt niet op de grootste, maar op de beste, de meest uitgesprokene, op de partij die het dichtst bij je eigen opvattingen en overtuigingen staat!
Daarom roep ik iedereen die zich kan vinden in onze uitgangspunten, die het eens is met onze standpunten of die zich thuis voelt bij onze stijl van optreden óp om strategisch te stemmen. Steun onze strategie van versterking van de christelijke politiek en stem ChristenUnie! Onze inhoud, ons programma is strategisch en duurzaam. Duurzaam voor elkaar.

Ja maar, zei van de week iemand tegen mij, Maxime Verhagen zegt dreigend tegen de weglopende CDA-stemmers dat een stem op Rouvoet een stem op Bos is. Tja, dat heb ik ook gelezen. Ik moest er wel een beetje om lachen, want ik had al voorspeld dat hij dat zou zeggen. En ook Joop Wijn, de huidige minister van Economische Zaken, deed als CDA-er vanmorgen een duit in het campagnezakje. Kennelijk vindt het CDA het hard nodig om de ChristenUnie aan te pakken. Dat is veelzeggend! Maar ze zijn weinig origineel en eerlijk gezegd ook weinig overtuigend. Hoeveel mensen zijn er de achterliggende jaren achtergekomen dat ze met hun – strategische – stem op Balkenende Boris Dittrich, Lousewies van der Laan en Rita Verdonk er gratis bij hebben gekregen? Laat ik het speciaal voor Maxime Verhagen en Joop Wijn nog een keer uitleggen: een stem op Rouvoet is gewoon een stem op het christelijk-sociale programma van de ChristenUnie!

Overigens voorspel ik u dat we met nog meer aanvallen en onredelijke kritiek te maken zullen krijgen. Dat heeft er alles mee te maken dat je de ChristenUnie en onze relevante positie niet langer kunt negeren. Ik zeg u vast dat ik daar niet iedere keer op zal reageren. De kiezer prikt door dit soort campagnetaal wel heen. En verder geldt hier het bemoedigende woord van Mahatma Gandhi: “First they ignore you, then they ridicule you, then they fight you, and then you win” (eerst negeren ze je, dan maken ze je belachelijk, dan bestrijden ze je, en dan win je).

Als ik de vele mails lees waarin mensen vertellen dat ze zich door de ChristenUnie aangesproken voelen en daarom op ons gaan stemmen, dan valt op dat dat heel vaak is omdat ze vinden dat we een partij zijn die met overtuiging staat voor haar ideeën. Voor een kwart van onze kiezers is het doorslaggevende argument ‘de stijl van politiek bedrijven’. Kennelijk onderscheidt de ChristenUnie zich vooral daarin van andere partijen. Ik beschouw dit als het grootste compliment dat een politieke partij kan worden gemaakt. In een democratie gaat politiek immers over concurrerende visies op het goede leven, op de inrichting van de samenleving en de taak van de overheid daarin. Dan moet je dus niet je oren laten hangen naar de wisselende opvattingen van de burgers, maar dan is het zaak om trouw te blijven aan je uitgangspunten en te vertalen naar concrete politieke voorstellen en besluiten. Alleen zó kan een helder eigen profiel worden ontwikkeld én bewaard.

En hier, beste vrienden en vriendinnen, naderen we het echte geheim van de ChristenUnie: wij zitten niet in de politiek om zoveel mogelijk macht te verwerven, maar om de macht dienstbaar te maken aan de gerechtigheid van het Koninkrijk van God. Wij stellen er een eer in Hem te dienen in politiek en samenleving. Net als Daniël: vanuit een levende relatie met de Koning der koningen, vrijmoedig, met de luiken open. In die herkenning hebben we ons – zoals onze Unieverklaring het zegt – verenigd om, gelovig luisterend naar het Woord van God en met een open oog voor de werkelijkheid, te zoeken naar Gods wil en zo invloed uit te oefenen op het bestuur van ons land. Het ambacht van de christelijke politiek mag worden beoefend in het perspectief van Gods toekomst, van Zijn Koninkrijk, dat er is en dat komt. Wat een bemoedigende en geruststellende wetenschap!

Zo wil de ChristenUnie in de politiek staan. Ons hart staat open voor de samenleving, voor de mensen. Omdat wij weten dat Gods hart openstaat voor de wereld. En zo willen wij ons inzetten voor een gezonde samenleving, voor een land waarin het voor iedereen goed wonen is. Om het met een variant op moeder Theresa te zeggen: het gaat ons mensen uiteindelijk niet om een huis, maar om geborgenheid. Het gaat niet om een brood, maar om waardigheid. Het gaat niet om geld of inkomen, maar om het goede leven.

Het goede leven. Dat begint niet in Den Haag, maar dat begint bij u. Laat ik dat tot slot benadrukken. De ChristenUnie wordt niet méér vertegenwoordigd door Tineke, Arie of mij dan door ú. De geloofwaardigheid van onze politiek hangt uiteindelijk af van wat wij als christenen in de praktijk van ons leven laten zien. Of we leven naar wat we geloven, ‘practice what we preach’.

Christelijke politiek is geen statisch instituut, maar een beweging van christenen die zich vanuit hun geloof, vanuit een levende relatie met Jezus Christus, inzetten voor vrede en gerechtigheid. Ik moet onvermijdelijk denken aan de wereldwijde Micha Campagne, waarin ook de ChristenUnie actief deelneemt, en die verwijst naar Micha 6:8: “we weten wat de Here van ons vraagt: niet anders dan recht te doen en getrouwheid lief te hebben, en ootmoedig te wandelen met uw God”.

Áls wij al een geheim hebben, dan is het dit. En dat geheim zit niet in onze statuten, niet in ons verkiezingsprogramma, niet in mediatrainingen. Het zit in uw hart en in mijn hart. En we laten ons maar wat graag in ons hart kijken, ook in ons politieke werk.

Beste ChristenUnie-vrienden en vriendinnen, we hoeven het gelukkig niet te hebben van de peilingen. We mogen het verwachten van de zegen. En dat is nog altijd wat anders dan succes! Daarom gaan we vol vertrouwen op weg naar 22 november. Nee: geen zelfvertrouwen. Maar vertrouwen op God in wiens dienst we mogen staan. En vanuit die positie van dienstbaarheid, afhankelijkheid én verwachting, zeg ik u, namens alle kandidaten: wij gaan met groot enthousiasme, vol overtuiging en met inzet van al onze krachten de campagne voor de verkiezingen in. U kunt op ons rekenen! En wij rekenen op u!

Toespraak André Rouvoet voor het UnieCongres van de ChristenUnie