Kerken en de omgang met het coronavirus
Voor wie niet beter weet, leek Staphorst de afgelopen dagen het epicentrum van de verspreiding van het coronavirus. Zo’n beetje heel Twitter, Facebook en ook veel gewone media oordeelden hard over een kerk in Staphorst. Berichtgeving daarover was niet eens altijd zorgvuldig, maar leidde vervolgens wel tot een nieuw besluit om het maximaal aantal bezoekers terug te brengen naar 30. Een ingrijpend, pijnlijk en ook verbazingwekkend besluit. Zeker omdat het epicentrum van de Coronocrisis helemaal niet in de kerken ligt. Integendeel. Dankzij grote zorgvuldigheid vindt maar 0,1% van de besmettingen in een religieuze bijeenkomst plaats.
Ik heb naar aanleiding van de berichtgeving in de media zelf ook een kritische kanttekening geplaatst bij grootschalige kerkdiensten waarin gezongen wordt. En ook al ben ik onverminderd van mening dat kerken zorgvuldig en verantwoord met hun vrijheid moeten omgaan, de manier waarop gans Nederland leek te oordelen over deze kerk, vond ik niet fair. En terugblikkend heeft mijn inhoudelijke kritiek op het besluit van deze kerk misschien wel bijgedragen aan dat oordeel. Achteraf had ik genuanceerder willen zijn en daarvoor was het goed geweest als ik eerst tot tien had geteld voor ik reageerde.
Maar toen vervolgens op maandagmorgen het besluit om het maximaal aantal kerkgangers terug te brengen naar 30 naar buiten kwam, heb ik heel wat keren tot tien geteld. Dit is zo’n pijnlijke inperking van de wekelijkse ontmoeting rond de bijbel waar zoveel gelovigen zoveel behoefte aan hebben. De kerk staat of valt met de persoonlijke ontmoeting. Met God én met elkaar.
Kerken hebben op basis van de grondwet en met een beroep op de vrijheid van godsdienst een grotere vrijheid dan bijvoorbeeld theaters, wijkcentra en andere gebouwen. Die grondwettelijke vrijheid bepaalt – terecht – dat de overheid alleen in heel uitzonderlijke gevallen grenzen mag stellen aan de eredienst. Om die reden verdedig ik altijd en overal de vrijheid van kerken, ook in discussies over Coronamaatregelen.
Tegelijkertijd geldt voor ons allemaal in deze moeilijke tijd dat we – buiten de wettelijke verplichtingen – een extra verantwoordelijkheid hebben om ook nu onze naaste lief te hebben. In deze crisis doen we dat – tijdelijk! – door voldoende afstand van elkaar te houden, niet in te grote groepen bij elkaar te komen, onze handen te wassen en andere voorzorgsmaatregelen in acht te nemen. Met vrijheid komt verantwoordelijkheid en dus willen we niet de grenzen opzoeken van wat mág, maar moeten we in wijsheid besluiten wat verantwoord is. Ik merk dat kerken met die intentie handelen in deze crisis. Ook de Hersteld Hervormde Kerk in Staphorst. Des te belangrijker dat alle kerken zich daar steeds rekenschap van geven.
De afspraken die minister Grapperhaus met kerkelijke vertegenwoordigers maakten, gaan weer naar het andere uiterste. Het advies om het aantal kerkgangers te maximeren tot 30 is wat mij betreft te rigoureus. Ik ken alleen maar kerken die de afgelopen tijd geprobeerd naar beste kunnen invulling hebben gegeven aan de verantwoordelijkheid om verspreiding van het coronavirus zoveel mogelijk te voorkomen. Naast digitale diensten werden er bij fysieke samenkomsten vergaande maatregelen genomen. Afstand. Handen wassen. Het overhoop halen van de kerkinrichting. Afhankelijk van het kerkgebouw leidde dat tot diensten met soms 30, 45 of 100 mensen. Volledig verantwoord.
Het is niet uit te leggen dat een cultureel evenement in de Sint Jan in Gouda op zaterdagavond 250 mensen mag verwelkomen, terwijl er de volgende ochtend bij een kerkdienst maar 30 mensen naar binnen mogen.
Vrijdag komen minister Grapperhaus en de kerkelijke vertegenwoordigers weer bij elkaar. Het zou mooi zijn als zij opnieuw in overleg gaan en meer lokaal maatwerk mogelijk maken. Kerken nemen hun verantwoordelijkheid en moeten dat blijven doen. Maar de overheid, ook de lokale overheid, moet kerken daarvoor de ruimte blijven geven. Ik wens hen daar heel veel wijsheid bij!
