Kuiper: ‘Toestaan particuliere beveiligers op koopvaardijschepen passende oplossing’
‘De ChristenUnie-fractie in de Eerste Kamer vindt de inzet van particuliere beveiligers op koopvaardijschepen een goed alternatief voor marine-inzet, mits onder waarborgen.’
Dat is de samenvatting van mijn bijdrage aan het debat hierover in de Eerste Kamer. De overheid neemt uiteraard geen afstand van haar geweldsmonopolie, maar vergunt andere partijen geweld toe te passen. In het rapport De Wijkerslooth, dat een advies uitbracht, wordt aangegeven dat het hier in feite gaat om het verkrijgen van extra defensiecapaciteit. Deze lijn kunnen wij volgen en nut en noodzaak zijn ons ook duidelijk, mede gelet op de geluiden uit kringen van reders
Lees hieronder mijn hele bijdrage:
Voorzitter,
Allereerst complimenteer ik de indieners van het wetsvoorstel en achter hen ook de eerste ontwerpers, de oud-Kamerleden Knops en Ten Broeke, met dit wetsvoorstel.
Voorzitter, het is 410 jaar geleden dat Hugo de Groots De Mare Liberum verscheen, over de ‘vrije zee’, een werk dat zijn ontstaan dankt aan Europese discussies over de kaapvaart en de toegang tot zeewateren wereldwijd. De mondiale scheepvaart was een dynamisch verschijnsel geworden en leidde tot nieuwe vragen over conflicten tussen staten en de veiligheid van de zeevaart. Hugo de Groot sprak zich al uit over de gerechtvaardigde inzet van geweld die ermee gepaard ging. Duinkerken en ‘Barbarije’ waren in de zeventiende eeuw broeinesten van piraterij - wie kent ze nog? De Nederlandse marine heeft mede zijn roem vergaard in de bestrijding ervan. In Debrecen, Hongarije, herinnert men zich nog de actie van Michiel de Ruijter, die tientallen predikanten bevrijdde uit de handen van piraten en behoedde voor de slavernij.
Piraterij is van alle tijden, daar waar veel scheepvaart is in open zee, daar waar de doorgangen en straten zijn voor de koopvaardij, daar is bij het ontbreken van gezag en recht ook piraterij. De globalisering van onze tijd met de verdere mondialisering van de handel geeft daarvoor tal van nieuwe gelegenheden. De International Chambre of Commerce ziet jaar op jaar het aantal incidenten toenemen, met als nieuwkomer de Golf van Guinee voor West-Afrika, begrijp ik uit het rapport over 2018. Maar de Hoorn van Afrika en de Somalische wateren blijven niet minder gevaarlijk.
Voorzitter, dit wetsvoorstel heeft een voortraject, waaraan diverse stadia van bezinning zijn vooraf gegaan. Al enkele decennia wordt intensief gesproken over de beveiliging en militaire bescherming van de Nederlandse koopvaardij. Nu ligt er een initiatiefwetsvoorstel, waarvoor we de indieners en de ontwerpers – ik denk aan de oud-Kamerleden Knops en Ten Broeke – willen prijzen. In 2011 heeft deze Kamer de minister al een signaal gegeven dat er een oplossing moest komen in de discussie over de vormgeving van het geweldsmonopolie, aangezien reders er al toe waren overgegaan zelf particuliere beveiligers in te huren. De Nederlandse overheid is overgegaan tot de instelling van VPD-eenheden (Vessel ProtectionDetachment), maar dit bleek voor kleinere schepen niet afdoende. Dit wetsvoorstel probeert in aanvulling op wat reeds wordt gedaan ruimte te geven aan particuliere beveiligers.
In 2011 heeft de Commissie-De Wijkerslooth in enkele maanden een advies aan de regering voorbereid over de inzet van gewapende beveiligers aan boord van schepen en de doorbreking van het geweldsmonopolie die dat zou opleveren. We kennen het advies van deze commissie, die deze inzet mogelijk acht, mits omgeven met rechtstatelijke waarborgen. De indieners van het wetsvoorstel hebben dit advies gevolgd en dat heeft geresulteerd in deze wet. Het ware overigens beter geweest als deze wet van de zijde van de regering was gekomen, mede gelet op het onderwerp dat in geding is, en de directe relatie met het geweldsmonopolie van de staat.
Voorzitter, ik merk nog op dat het advies van de Commissie-De Wijkerslooth en ook dit wetsvoorstel afgestemd zijn op de vorm van piraterij voor de kust van Somalië. Inmiddels is er een toename van het aantal incidenten elders, met name voor de kust van West-Afrika. Mijn vraag aan de indieners is hoe zij dit zien. Zouden er andere maatregelen nodig zijn als we spreken over situaties elders op de wereld?
Voorzitter, er is een zorgplicht van de overheid als het gaat om de bescherming van onder Nederlandse vlag varende schepen. Mijn fractie kan de keuze die de initiatiefnemers hebben gemaakt naar aanleiding van het rapport-De Wijkerslooth goed volgen. Inzet van de marine op deze schaal en voor alle specifieke situaties, vooral in de kleinere spotvaart is niet mogelijk. De inschakeling van particuliere beveiligers is dan een goed alternatief, mits onder de juiste waarborgen. De overheid neemt uiteraard geen afstand van haar geweldsmonopolie, maar vergunt andere partijen geweld toe te passen. De Wijkerslooth zegt in zijn rapport dat het hier in feite gaat om het verkrijgen van extra defensiecapaciteit. Deze lijn kunnen wij volgen en nut en noodzaak zijn ons ook duidelijk, mede gelet op de geluiden uit kringen van reders.
Over de financiële kant van de beveiligingsoperaties wordt in het wetsvoorstel weinig gezegd. Er zijn vragen gesteld over de kosten van beide vormen van beveiligen – ofwel via teams van de VPD ofwel via particuliere beveiligers – voor de reders en het zou goed zijn als de indieners daar nog eens op willen ingaan. In de oorspronkelijke toelichting werd vermeld dat een VPD 70.000 euro kost voor een verblijf aan boord van twee weken. Wat kosten particuliere beveiligers voor zo’n periode? Het moet niet zo zijn dat de een het goedkopere alternatief wordt voor het andere. De omvang van het beroep op particuliere beveiligers moet zo beperkt mogelijk blijven en geen autonome groei vertonen op grond van prijsoverwegingen.
Verder wil mijn fractie de indieners vragen een beschouwing te geven over de kwaliteitswaarborgen die nodig zijn als het gaat om het inhuren van (gecertificeerde) particuliere beveiligers. Het ene particuliere beveiligingsbedrijf is het andere niet, ook hier zullen aanpak en reputatie verschillen, en uiteindelijk moet er gewerkt worden onder het gezag van de kapitein. Controle bij de selectie is dan wel uiterst belangrijk. Zouden dat ook bij voorkeur Nederlandse of Europese bedrijven moeten zijn? Hoe kijken de indieners hier tegenaan?
Voorzitter, mijn fractie meent dat hier in het algemeen dat er zorgvuldige afstemming heeft plaatsgevonden op de rechtstatelijke waarborgen die nodig zijn. In de Tweede Kamer toonde de minister zich tevreden over de kwaliteit van de wet op dit punt; uiteraard zien we ook in dit huis uit naar zijn reactie. De AMvB waarin de voorwaarden voor de vergunning worden uitgewerkt moet nog verschijnen en wij zullen daar uiteraard opnieuw over komen te spreken.
Voorzitter, dit waren de vragen die mijn fractie bij deze plenaire behandeling nog wilde stellen. Ik zie uit naar de beantwoording ervan.
