Datum:             24 november 2011

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Voorzitter. De situatie in de eurozone wordt steeds nijpender. Een aantal sprekers heeft er al aan gerefereerd: de afgelopen week kon zelfs Duitsland niet al zijn obligaties geplaatst krijgen. Het is een teken aan de wand dat het vertrouwen in de euro hard achteruit gaat. Zojuist werd ook duidelijk dat Fitch de rating van Portugal heeft verlaagd naar de junk-status. De ogen zullen dan ook gericht zijn op de komende Ecofin-Raad. Kunnen er stappen worden gezet om het vertrouwen weer te laten toenemen?

Voordat de Ecofin-Raad plaatsvindt, gaat de minister echter nog thee drinken in Berlijn, samen met Luxemburg en Finland. Wat is de aanleiding voor dit onderonsje? Wat is het doel van het overleg en wat staat er op de agenda? Ik wil hier graag over worden geïnformeerd.

De Europese Commissie heeft deze week de governanceplannen naar buiten gebracht, waardoor meer begrotingsdiscipline in de eurozone moet worden bereikt. Mijn fractie vraagt zich af in hoeverre deze plannen in lijn zijn met de Nederlandse inzet. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de wensen van Nederland verder gingen dan wat de Commissie nu voorstelt. Waar zijn de sancties? Waar is de sanctieladder gebleven? Het ging niet alleen om aanpassingen, maar ook om een sanctiemechanisme, om boetes en dergelijke. De Commissie spreekt met name over toezicht op begrotingen en suggesties voor aanpassingen en niet over sancties en handhaving. Ik wil graag weten hoe het kabinet de plannen in dat licht beziet. Ook heb ik nog een aantal vragen over de voorstellen.

Ten eerste moet elke lidstaat een onafhankelijke begrotingsraad krijgen. Wat moet ik me daarbij voorstellen? Is dit een CPB-achtige raad die voorspellingen doet over de economische situatie, waar in de begroting vervolgens rekening mee gehouden wordt? Of zijn dit aparte, niet-democratische denktanks van technocraten die alvast een blauwdruk schrijven voor een begroting, waar nog moeilijk van afgeweken kan worden? Als dat laatste het geval is, vraag ik de minister waarop de democratische legitimiteit berust van dergelijke begrotingsraden.

Ten tweede een vraag over de nationale begrotingen die naar Brussel gestuurd moeten worden. In de voorstellen is opgenomen dat onder druk van de Commissie een aanpassing gepleegd moet worden op de nationale begrotingen. Is dit ook het geval als met de begrotingen voldaan wordt aan de regels van het SGP? Met andere woorden: kan een land dat netjes voldoet aan de begrotingsafspraken straks wel gedwongen worden om zijn begroting alsnog aan te passen? Zo ja, hoe verhoudt zich dit dan tot het adagium van het kabinet dat Nederland niets te vrezen heeft omdat het netjes voldoet aan de regels? Zo'n uitspraak is dan toch niet meer vol te houden?

Een derde voorstel dat de Commissie deze week heeft geopperd, betreft de eurobonds. De vraag is: wordt het 'm nu wel of wordt het 'm nu niet? De minister heeft al aangegeven dat hij er nu niets in ziet. Betekent dit concreet dat hij dit weekend zal vragen om de plannen van tafel te halen?

Over de EFSF heeft een aantal collega's al opmerkingen gemaakt. Tot nu kunnen we stellen dat het niet gewerkt heeft zoals we hadden gehoopt. Wat verwacht de minister op dat punt nog? Wat kan er nog gebeuren met de EFSF en welke mogelijkheden zijn er nog?

Ik ga nu in op de rol van de ECB. De minister heeft via de media laten weten dat hij alle opties openhoudt wat betreft de rol van de ECB. Vorige week wilde hij nog niet op deze vraag ingaan vanwege de onafhankelijkheid van de ECB, maar hij lijkt nu al wat meer ruimte te bieden. In deze kwestie lijkt het Duits-Franse koppel juist tegenover elkaar te gaan staan. Dit weekend komt het er dus ook op aan welke kant de minister gaat kiezen. Is hij in dit verband voor Duitsland of voor Frankrijk?

De heer Plasterk (PvdA): Wat vindt de ChristenUnie hiervan? De heer Slob nam hier in eerdere debatten nogal uitgesproken standpunten over in. Is het voor de ChristenUnie absoluut uitgesloten dat de ECB hierin een rol speelt?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Vorige week heb ik zelfs nog gezegd dat wij er geen voorstander van zijn om de ECB hierin een grote rol te geven, juist vanwege de gevaren van inflatie. Op dit moment gaan wij inderdaad meer richting deflatie, maar op langere termijn, als de economische situatie aantrekt, kan dat zeker gevaren hebben. Wij vinden het ook een verruiming van de rol van de ECB die wij op dit moment niet zouden moeten willen.

De heer Plasterk (PvdA): Dat is een helder antwoord. Dank daarvoor. De vervolgvraag is dan natuurlijk de volgende. Mevrouw Schouten geeft zelf al aan dat de EFSF kennelijk niet de slagkracht heeft of lijkt te krijgen om het probleem op te lossen. De ECB wordt door de ChristenUnie uitgesloten. Welke optie staat dan in de ogen van de ChristenUnie nog open, anders dan toezien hoe de eurozone uit elkaar valt?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): De heer Plasterk begint altijd met het weggeven van geld. Wij beginnen altijd bij het netjes niet méér uitgeven dan er binnenkomt. Dat moet dus het uitgangspunt zijn. Landen moeten ervoor zorgen dat ze hun economie en hun begroting op orde krijgen. Ik vraag ook aan de minister welke rol hij hierin ziet voor het IMF, nu het IMF zelf heeft aangegeven ook liquiditeitssteun te willen gaan geven. Het opkopen van de obligaties door de ECB tot nu toe, terwijl de ECB tegelijkertijd de middelen uit de markt trekt, valt binnen de randen van wat de ECB kan. Het drukken van geld is echter wat ons betreft geen optie.

Wij krijgen graag meer informatie over de voorstellen van het IMF voor de kortdurende liquiditeitssteun. Wat zijn de voorwaarden? Om welke landen gaat het? Hoe staat de minister hierin? Nogmaals, wat ons betreft is het mogelijk om de IMF hierin een grotere rol te geven, mits aan strenge voorwaarden wordt voldaan en het IMF toezicht houdt op de middelen die uitgegeven worden aan de ontvangende landen.

Tot slot ga ik in op de situatie in Griekenland. Ik denk dat een handtekening bijna nooit zo veel waard is geweest als die van de heer Samaras op dit moment, namelijk 8 mld. Er is inderdaad een brief gestuurd. Ik wil graag van de minister weten hoe hij dat feit duidt. Is die brief volgens de minister voldoende om de zekerheid te krijgen dat Griekenland zich committeert aan de afspraken die zijn gemaakt? Zo niet, wat moet er dan gebeuren volgens de minister?

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.