Datum:            3 april 2014

De heer Voordewind (ChristenUnie): Voorzitter. Het is goed dat wij hier vandaag weer over spreken. Ik heb begrepen dat de risicoanalyses van de minister rond juni afgerond zullen zijn.

Ik begin met de kledingsector. Een paar centen prijsverhoging per kledingstuk kan een enorm verschil maken voor de makers van het artikel: veilige fabrieken, een leefbaar loon, noem maar op. Toch blijken die paar centen deze miljoenenindustrie te weerhouden van verbeteringen. Steeds meer bedrijven tekenen het veiligheidsakkoord voor Bangladesh. Gelukkig heeft ook CoolCat, waar ik zelf ook op bezoek ben geweest, dat akkoord getekend. Collega Gesthuizen en ik zijn onlangs ook bij Mexx op bezoek geweest. Dat bedrijf loopt nog steeds achter bij dit akkoord. Volgende week vrijdag hebben wij een nieuwe afspraak. Is de minister bereid om de achterblijvers van het Bangladesh-akkoord echt op hun verantwoordelijkheid te wijzen?

Een halfjaar geleden heb ik een motie ingediend om te komen tot een breed actieplan voor de kledingsector, ook voor andere risicolanden en voor meer ILO-thema's dan alleen veiligheid. Er ligt een nationaal actieplan textiel, maar de ambities en de doelstellingen liggen ver weg in de toekomst. Hoe wil de minister het actieplan echt laten slagen? Hoe wil zij voorkomen dat het blijft bij overlegtafels en onderzoeken? Op welke manier kan de risicoanalyse voor de textielsector het verschil maken? Ik heb begrepen dat er zelfs voor het bijstellen van het actieplan geen deadline is gesteld. Het kan nog jaren duren. Dat is toch tegen de wens van de minister in? Het is belangrijk dat 100% gaat deelnemen aan het actieplan. Hoe gaat de minister die deelname en het commitment koppelen aan ambitieuze doelen?

Het is ook goed om naar de overheid zelf te kijken. Uit recent onderzoek van de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) blijkt dat de overheid de sociale voorwaarden nauwelijks toepast. In slechts 3 van de 25 gevallen wordt hiernaar verwezen. In 15 van de 25 gevallen is respect voor internationale arbeidsnormen als voorwaarde opgenomen in het bestek, maar gebeurt het meestal niet volgens de regels voor duurzaam inkopen. Het College voor de Rechten van de Mens dringt aan op aanscherping van het beleid rondom duurzaam inkopen door de overheid. Vandaar dat ik vandaag de toolkit van de campagne Stop kinderarbeid aan de minister wil aanbieden. Het is een nuttige richtlijn voor de manier waarop overheden kunnen handelen en voor de risicoproducten waarmee rekening moet worden gehouden. Voorbeelden zijn bouwmaterialen, elektronica, kleding en voedsel, bijvoorbeeld koffie, thee en fruit. Teylingen is de eerste gemeente die heeft toegezegd er alles aan te zullen doen om kinderarbeidvrij in te kopen. Wil de minister in overleg met de betrokken ministeries het voortouw nemen in een effectievere toepassing van de sociale voorwaarden, niet alleen bij het Rijk, maar ook bij de medeoverheden? Wil zij hierbij gebruikmaken van de toolkit en deze ook promoten? Ik overhandig de toolkit aan de minister, met dank aan Stop kinderarbeid voor het produceren ervan.

Ik kom op de eerlijke supermarkten. De Consumentengids heeft onlangs een test uitgevoerd over het verantwoord inkopen bij vijf grote supermarkten in Nederland. Vier van de vijf supermarkten scoorden onvoldoende tot slecht. Supermarkten maken nog weinig werk van eerlijk loon en goede arbeidsomstandigheden in productielanden. Uit de antwoorden van de minister blijkt nog te weinig ambitie. Eind 2010 is mijn motie aangenomen om tot eerlijke huismerkproducten te komen. Albert Heijn heeft zich gecommitteerd aan het verduurzamen van het huismerk. Het blijkt dus mogelijk te zijn. Ik vraag de minister of zij de achterblijvers, de andere supermarkten, wil aanspreken op het aanbieden van duurzame huismerken. De minister schrijft in haar brief dat het inkoopgedrag van supermarkten een eigen verantwoordelijkheid is. Het is mijn indruk dat supermarkten vooral in algemene termen iets zeggen over het mvo-beleid, maar dat het consumenten erg moeilijk wordt gemaakt om te kunnen beoordelen of de supermarkt in staat is om eerlijke producten te leveren. De minister geeft aan dat consumenten een verantwoorde keuze kunnen maken op basis van keurmerken. Wij zien een steeds verder groeiend woud van keurmerken. Het aantal producten groeit, maar is nog beperkt. Milieu Centraal houdt dit bij. De afgelopen anderhalf jaar zouden er 90 keurmerken bij zijn gekomen. De teller staat inmiddels op 170. Daardoor verliezen de keurmerken aan zeggingskracht, vindt Milieu Centraal. Wat de ChristenUnie betreft zou de overheid veel meer regie moeten voeren zolang bedrijven hun eigen gang maar gaan of zelfs misleidende informatie aan de consumenten geven. De minister vindt een wet openbaarheid ketens niet nodig, omdat er al veel informatie beschikbaar is. Maar hoe bereikt die informatie de consument? Hoe weet de consument dat de informatie volledig is? Er zijn elf keurmerken voor koffie, thee en chocolade. Zelf Albert Heijn puur&eerlijk is nog steeds een containerkeurmerk. Het hoeft bijvoorbeeld niets te zeggen over de arbeidsomstandigheden. Is de minister bereid om via het CBL in het belang van de consumenten te bekijken of supermarkten een algemener keurmerk kunnen krijgen?

Ik rond af met het Nationaal Contactpunt OESO-richtlijnen (NCP). Het contactpunt kan niet zelfstandig onafhankelijk onderzoek doen. De minister maakt in haar brief nog niet overtuigend duidelijk hoe toegang tot het recht in Nederland wordt gewaarborgd. In het Engelse model kan wél zelfstandig onafhankelijk onderzoek worden verricht. Wil het minister het NCP een steviger onderzoeksmandaat geven?

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.