Als vader van twee tieners gaat deze problematiek mij zeer aan het hart. De gevolgen zijn vaak levensbepalend. Wat is er mis met de opvoeding en wat is er mis in onze gezinnen? Helpt de Gezinsnota van het kabinet om de problemen bij de wortel aan te pakken? Minister Rouvoet (Jeugd en Gezin) schept voorwaarden om het gezin goed te laten functioneren. Maar er is meer nodig. Ouders moeten weer primair hun verantwoordelijkheid nemen voor de opvoeding van hun kinderen. Dat vraagt om een omslag in denken bij ouders, werkgevers, hulpverleners en de overheid.

Meer balans tussen werk en gezin

Ouderschap is geen hobby, ouderschap is de belangrijkste baan in het leven. Vanuit het principe van ‘soevereiniteit in eigen kring’ is het belangrijk dat ouders zelf kunnen bepalen op welke manier tijd aan het gezin wordt besteed en hoeveel er wordt gewerkt. Een thuisblijvende moeder de arbeidsmarkt opjagen of meer uren laten draaien is betutteling. Wat is er mis mee om zorg voor kinderen te combineren met een mooie deeltijdbaan? Nederland blinkt uit in parttime werkende moeders. Daar mogen we trots op zijn! Deze moeders voelen zich daar nog gelukkig bij ook!

Bovendien willen vaders best tijd nemen voor de opvoedtaak, maar wel zolang hun werk dat toelaat. En daar zit een probleem. Veel werkgevers voelen weinig voor parttime werkende vaders. Hier ziet de ChristenUnie veel mogelijkheden, zoals meer telewerken of banen die op de schooltijden van kinderen zijn afgestemd.

Ouders, geef het goede voorbeeld

Veilige en stabiele gezinnen zijn van vitaal belang voor onze samenleving. Het is om die reden te prijzen dat minister Rouvoet de vaak dramatische gevolgen van het uiteenvallen van gezinnen op de kaart heeft gezet. Inmiddels is dankzij dit kabinet het ouderschapsplan na echtscheiding verplicht, waarin afspraken worden gemaakt over de zorg voor kinderen. Het is een belangrijke breuk met het verleden dat de rechten van het kind voorrang krijgen op de individuele vrijheidsrechten van ouders. Vanzelfsprekend moet ook hier de verantwoordelijkheid van de vader expliciet worden betrokken.

Maar daarmee zijn we er nog niet. Ook al is een scheiding niet altijd te vermijden, de notie dat scheiden prima is zolang het maar zorgvuldig gebeurt is achterhaald. Kinderen uit gebroken gezinnen ondervinden tweemaal zoveel problemen als andere kinderen. Mijn doel is niet een belerend vingertje te heffen, wel om de vinger op de zere plek te leggen. Als het kind lijdt onder het uiteenvallen van een gezin, mag dat niet in de taboesfeer blijven.

Voorbereiding op de gevolgen van gezinsvorming voor de relatie tussen partners zou daarom veel gewoner moeten zijn. Een hechte basis van een gezin wordt immers gevormd in de relatie tussen de ouders. Centra voor Jeugd en Gezin kunnen verwijzen naar al bestaande programma’s, zoals Marriage Course en Family Factory, die zich richten zich op relaties, ouderschap en opvoeding.

Hulpverleners, versterk gezinnen

Een te grote nadruk op de autonomie van het gezin heeft als gevolg dat de invloed van de omgeving afneemt. Sinds een aantal decennia is individualisering het toverwoord. Door deze individuele vrijheid is ook de onzekerheid bij gezinnen steeds groter geworden. Dit komt pijnlijk aan het licht bij de stijgende instroom in de jeugdzorg. Bovendien breekt een op de drie tweeoudergezinnen en meer dan de helft van de eenoudergezinnen zich het hoofd over de opvoeding. Waar je eerst op vertrouwde verbanden in de samenleving kon terugvallen, wordt nu steeds meer van de overheid verwacht. Het gevolg is, paradoxaal genoeg, dat de overheid zich juist gaat bemoeien met het belangrijkste privédomein: het gezin.

De ChristenUnie wil daarom sociale netwerken rondom gezinnen versterken. Op die manier wordt de reflex om de regie over je gezinsleven in handen van een professional te geven, ontmoedigd. In de hulpverlening wordt steeds vaker de verantwoordelijkheid via een Eigen Kracht-conferentie of een Familienetwerkberaad weer aan ouders gegeven. Zij maken tijdens zo’n conferentie met hulp van een enkele professional een eigen plan om een gezinsprobleem aan te pakken en roepen daarbij de hulp van familie, vrienden en buren in. Door het contact via de achterdeur is ingrijpen via de voordeur in vele gevallen niet eens meer nodig!

Overheid, stel duidelijke normen

Dit alles kan niet zonder een overheid die normen stelt. Duidelijke spelregels zoals de alcoholleeftijd op te trekken van 16 naar 18 jaar is er zo één. En als we niet willen dat tieners verslaafd raken aan softdrugs, maak dan serieus werk van het sluiten van coffeeshops bij scholen.

Gezinnen zijn geen hobby. Het versterken van gezonde gezinnen is de beste investering in de toekomst van onze samenleving.

Joël Voordewind